3. ETKİNLİK
Türk şiirinde; İslamiyet’in kabulüyle birlikte Arap ve İran edebiyatından alınan aruz ölçüsü de kullanılmıştır. Aruz ölçüsü hecelerin açıklık-kapalılığına ( kısalık-uzunluğuna ) dayanır. Ünlüyle biten hecelere açık, ünsüzle veya uzun ünlüyle biten hecelere de kapalı hece denir. Açık / kısa heceler “ . ” ile kapalı/uzun heceler de “ – ” ile gösterilir. Dizelerin son heceleri her zaman kapalı kabul edilir. Aruzla yazılmış bir şiiri, ölçü gereği parçalara ayırma işlemine takti (durak) denir. Aşağıda, okuduğunuz şiirin birinci bölümünde aruz ölçüsü ve takti uygulaması gösterilmiştir.
Bir bah çe/de yiz şim di/şe hit ler le/be râ ber;
– – ./ . – – ./ . – – ./. – –
Biz ler gi/bi öl müş o/yi ğit ler le/be râ ber.
– – ./ . – – ./. – – ./ . – –
Mefûlü/mefâîlü / mefâîlü /feûlün
Uzun ve kısa hecelerin bu şekilde bir düzen içinde sıralanmasının şiirin ahengine katkısını belirtiniz.
Uzun ve kısa heceler şiirde ahengi sağlayan şiire müzikalite bir unsurdur. Nasıl ki hece ölçüsünde 7’li,8’li ve 11’li heceler ve durakları varsa ve bunlar şiire estetik katıyorsa aynı durum aruzda da uzun ve kısa hecelerle yapılmaktadır.
4. ETKİNLİK
Bir bahçedeyiz şimdi şehitlerle berâber; / Bizler gibi olmuş o yiğitlerle berâber.
a. Yahya Kemal yukarıdaki dizelerde hangi manevi değeri yüceltmiştir? Aşağıdaki şiirde bu manevi değerin nasıl işlendiğini belirleyiniz. İki şairin aynı kavrama yükledikleri değerleri aktarma biçimlerinin farklı olmasını yorumlayınız.
Şehadet duygu işlenmiştir. İki farklı şair de aynı olayı farklı işleyebilir. Çünkü aynı kavram ayrı kişilerde farklı yansımaları mutlaka olacaktır.
b. Aşağıdaki şiirde hangi kelime grubunun tekrarıyla oluşan ahenk, anlamın pekiştirilmesine katkı sağlamıştır?
vatan bizimdir,
… onların,
… değil (edat grubu)
|
15 TEMMUZ MARŞI |
|
|
Karanlık bir gece, kanlı ve derin. Ateşle boyandı yüzü göklerin. Şehitler bağrına uzandı yerin. Zamanın nabzında atan bizimdir. İhânet onların, vatan bizimdir.
Müjde verenleriz, korkutan değil. Yurda kardeş kanı akıtan değil. Namluyu millete doğrultan değil. Tankların altına yatan bizimdir. Esâret onların, vatan bizimdir. |
Hıyânet zehrini akıtmış dile. Şeytan’ı aldatır bu kahpe hîle. Görmedi insanlar tarihte bile. Bayrağı göğsünde tutan bizimdir. Dalâlet onların, vatan bizimdir.
Tuzak kuranlara tuzak kuruldu. Zulümle örülen zincir kırıldı. Ülkeme yeniden mühür vuruldu. Sevdayı toprağa katan bizimdir. Nedâmet onların, vatan bizimdir. |
|
Bizimdir ufukta büyüyen yollar. Bizimdir diriliş bekleyen yıllar. Semâya uzansın duâlı eller. Doğan güneş bizim, batan bizimdir. Sefâlet onların, vatan bizimdir. Nurullah Genç, www.nurullahgenc.com |
|
