SÖZCÜKTE YAPI – 4
1. Aşağıdaki tümcelerde (cümlelerde) “-ti (-ti)” ekiyle türemiş sözcüklerin hangisi yapısal yönden öbür dördünden farklı bir kullanımdır?
A) Bu kızartı gitgide büyüdü.
B) Radyodaki bu cızırtı, havadan geliyor.
C) Bu kabartı, yarın iltihaplı bir şiş olabilir.
D) Bu rüzgâr, yağmur belirtisidir.
E) Bu bunaltının nedeni, bilinmiyor.
(ÜSS 1979)
2. Aşağıdaki cümlelerin hangisindeki altı çizili sözcük hem yapım hem çekim eki almıştır?
A) Aralarında sıkı bir dostluk vardı.
B) Dalgalı denizde yüzmek tehlikelidir.
C) Kapıda bir yabancı var.
D) Dün sokaklar çok kalabalıkmış.
E) İnatçılar çevrelerinde pek sevilmezler.
(ÖSS 1995)
3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yansımadan doğmuş bir sözcük vardır?
A) Yağmurdan sonra, sokakları seller götürdüğünden uzun süre karşıya geçemedik.
B) Dünkü fırtına, ağaçlarda ne meyve ne de yaprak bıraktı.
C) Öğretmenin, çocuklara bağırmaktan nefesi tükenmiş, sesi kısılmıştı.
D) Açık kalan musluğun şırıltısından bütün gece uyuyamadım.
E) Konuşurken o kadar heyecanlandı ki sesinin titremesini engelleyemedi.
(ÖYS 1993)
4. (I) Şu ana kadar tüm öykülerine övgüler düzeceğim bir seçkiyle karşılaşmadım. (II) Özellikle bu seçki tamamen yeni öykülerden oluşuyorsa böyle bir beklentiye hiç girmemeli. (III) Yazarlar birbirlerinden farklı edebiyat anlayışlarına sahiptirler. (IV) Sayfalan çevirdikçe çok farklı metinlerle karşılaşırsınız. (V) Eğer çok yönlü bir insan değilseniz bu öykülerin size seslenmesi pek olası değildir.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle İlgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlış-tır?
A) I. cümlenin yüklemi belirli geçmiş zamanın olumsuzuyla çekimi en mistir.
B) II. cümlede koşul eki almış bir sözcük vardır.
C)III. cümlede Özne İsimden isim yapma eki
almıştır.
D) IV. cümlede zarf-fiil vardır.
E) V cümlenin yüklemi ek eylemin olumsuz biçimiyle çekimlenmiştir.
(ÖSS 2009)
5. Aşağıdaki dizelerde altı çizili sözcüklerin hangisinde, birden çok yapım eki kullanılmıştır?
A) Kara gözlüm çok Özledim ben seni
B) Varlığımı yalnız ona verdim ben
C) Hava keskin bir kömür kokusuyla dolar
D) Gözleri yaş dolu yorgun bulutlar
E) Bir med zamanı gökyüzü kurşunla örtülü
(ÖSS 1999)
6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde -ce eki, eklendiği kelimenin anlamında küçültme yapmıştır?
A) Yumuşakçalar; omurgasız, suda yaşayan, kabuklu hayvanlardır.
B) Çocuklar büyükçe bir binanın önünde birdirbir oynuyorlar.
C) Çocukların kendisini askerce selamlamasından çok hoşlanırdı.
D) O, bu insanca davranıştan mutlaka etkilenir.
E) Okulda buluşup topluca sinemaya giderler.
(ÖYS 1983)
7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde -dan, -den (-tan, -ten) eki almış olan kelime ötekilerden farklı bir görevde kullanılmıştır?
A) Soğuktan dişlerimiz birbirine çarpıyordu.
B) Gürültüden uyuyamadım.
C) Balkondan deniz görünüyor.
D) Işıktan gözlerimiz kamaştı.
E) Dumandan hiçbir yeri göremiyorum.
(ÖSS 1987)
8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde -dır (-tir) eki, eklendiği fiile kesinlik anlamı kazandırmıştır?
A) İki gün önce gönderdiğim mektubu bugün almıştır.
B) Bu saatlerde tren İstanbul’a varmış olmalıdır.
C) Acele edelim, film başlamıştır.
D) Paltosuz çıktı, üşümüştür.
E) Gidebilirsiniz, toplantı ertelenmiştir.
(ÖYS 1981)
9. Aşağıdaki dizelerin hangisinde, “ulama”ya bir örnek vardır?
A) Sabahtan uğradım ben bir fidana
B) Çıkıp şu dağlara yaslanmalıdır
C) Gönlümüz bağlandı zülfün teline
D) Al benim derdimi götür yare ver
E) Telgrafın tellerine kuşlar mı konar
(ÖYS 1989)
10. “Bu, resimlerdekilerden hangisinde belirtilmektedir?” cümlesinde geçen -den ekinin görevi aşağıdakilerden hangisine uymaktadır?
A) Okuldan geliyorum.
B) Gelenlerden biri, kardeşimdir.
C) Kendisi uzaktan akrabamız olur.
D) Hepsinden önce ben geldim.
E) Gerçekten güzel işler yapmış.
(ÖYS 1981)
11. Türemiş sıfatlar, adlarla fiillerin kök ya da gövdelerine yapım ekleri getirilerek oluşturulur.
Aşağıdaki atasözlerinin hangisinde bu yolla yapılmış bir sıfat vardır?
A) Güneş balçıkla sıvanmaz.
B) Korkunun ecele faydası yoktur.
C) Her ağacın meyvesi olmaz.
D)Mızrak çuvala sığmaz.
E) İşleyen demir pas tutmaz.
(ÖSS 2000)
12. Aşağıdaki cümlelerin hangisindeki altı çizili sözcükte “-ma, -me” eki ötekilerden farklı bir görevde kullanılmıştır?
A) Onları görmesin diye elinden geleni yapıyordu.
B) Olup bitenleri hayalinde canlandırmaya çalışıyordu.
C) Bekleme odasının nerede olduğunu sordu,
D) Bu türlü aktarmaların yazıya yeni bir şey katmadığına inanıyordu,
E) Hepiniz bisiklete binmeyi öğrenmelisiniz, diye bizleri uyardı.
(ÖYS 1998)
13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, -lık, (-lik, -luk, -lük) ekiyle türetilmiş sözcük yer bildirmektedir?
A) Aylık kazancının yansını bu işe harcamıştı.
B) Yarın çamlığa doğru bir geziye çıkacağız.
C) Kışlık yiyeceklerimizi şimdiden alacağız.
D) Çocukluğunda buralara pek çok kez gelmişti.
E) Çevremizi kuşatan çirkinliklerden rahatsız olmuştuk.
(ÖYS 1989)
14. Üleştirme sayısı sıfatı eki, -er(-ar), ünlüyle biten sayılara eklendiğinde araya “s” kaynaştırma harfi girer.
Aşağıdakilerin hangisinde bu kurala örnek oluşturmayan bir sözcük vardır?
A) Defterinize ikişer cümle yazın.
B) Beşer kişilik gruplara ayrıldılar.
C) Masalara yedişer tabak koyalım.
D) Herkes yirmişer dakika konuşacak.
E) Üyelerden ellişer milyon lira toplayalım.
(ÖSS 1999)
15. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde “-den (-dan)” eki, sonuna geldiği sözcüğün anlamını değiştirmiştir?
A) Sıkıntıdan ne yapacağını bilmiyordu.
B) Taşlıktan yürüyerek buraya geldi.
C) Terden, sırtındakiler sırılsıklam olmuştu.
D) Çocuktan nereye gittiklerini sormuştuk.
E) Sıradan bir roman olduğunu hemen anladım.
(ÖSS 1982)
16. Aşağıdaki dizelerin hangisinde yansımadan türemiş bir yüklem vardır?
A) Döne döne ardın sıra melerim.
B) Kuşlarınız birbiriyle ötüşür.
C) Keklik gibi taştan taşa sekersin.
D) İnip aşkın deryasını boyladı.
E) Ayrılık elinden bağrım eziktir.
(ÖYS 1987)
Edebiyat / Dil ve Anlatım Kaynak Sitesi
CEVAPLAR
| 1.B | 5.E | 9.A | 13.B |
| 2.E | 6.B | 10.B | 14.B |
| 3.D | 7.C | 11.E | 15.E |
| 4.C | 8.E | 12.A | 16.B |
