Yüklemin Türüne Göre Cümleler: İsim Cümlesi,Fiil Cümlesi

YÜKLEMİNE GÖRE CÜMLELER

Bu cümle özelliği, yükleminin sözcük türüne göre belir­lenir. Yüklemler bir cümlenin temel öğesidir. Bu temel öğe “çekimlenmiş bir fiil” yani şahıs ve kip eki almış fi­il veya “ekeylem almış isim grubu bir sözcük” olabilir. Cümleler yüklemine göre;

a.   Fiil cümlesi

b.   İsim cümlesi

 

a. Fiil Cümlesi: Yüklemi çekimlenmiş bir eylem ise bu­na fiil cümlesi denir.

• Hayvanlar birden durdu.
• İşinizi bir saat sonra bitirecektiniz.
• Her yer zelzele varmışçasına sarsılıyor.
• Bir yılda çok az para harcamış.
• Sokağın köşesinde bekle.

b.   İsim Cümlesi : Yüklem isim türünden sözcüklerin ekeylem almasıyla oluşan yüklemse buna isim cümlesi denir.

Bu şiir, yazarın ilk şiiriydi.

Burası onunla tartıştığımız yerdi. (ekeylemin -di’li çekimi)

Sorun bildiğimizden de büyükmüş. (ekeylemin -miş’li çekimi)

Bizim istediğimiz de işte tam budur. (ekeylemin geniş zaman çekimi)

•     Ekeylemin geniş zamanı bazen yüklemde kullanıl­mayabilir.

Bu yol çok dik. (diktir)

Hava henüz açık. (açıktır)

•     Yüklemi fiilimsi olan cümleler isim cümlesidir.

Eminim bunlar da senin getirdiklerindendir. (ekeylemin geniş zamanı)

Amacımız acıları birlikte azaltmaktı. (ekeylemin di’li geçmiş zamanı)

Akif’in eserlerinde en göze çarpan özellik, tasvirlerin gerçek ve canlı olmasıdır.

Şairin yaptığı iş herhangi bir sözcük ve ses yığınına sihirli bir değnek dokundurmaktır.

Beni en çok üzen sorunlarından biri öğrencilerimi tek tek tanıma, onlarla arkadaş olma imkânına sahip olmayışımdır.

•     Bazı sözcükler hem isim hem fiil olabilir. Bu söz­cüklerin kullanıldığı cümledeki anlama dikkat edil­mesi gerekir.

Hala hastalığından izler vardı. (var isim türüdür.)

Beklemeden köyüne vardı. (var sözcüğü git anla­mında fiildir.)

Bağrını herkese aç. (fiil cümlesi)

Dünden beri karnı aç. (isim cümlesi)

Bunlar, dünden kalan tozdu. (toz idi ekeylem almış isim cümlesi)

Ortalık birden tozdu. (toz – fiil cümlesi)

NOT: “Değil” sözcüğü eylemlerden sonra gelirse eylem cümlesi, adlardan sonra gelirse ad cümlesi oluşturur.

• Halay çekilen toprak, bu toprak değil. (ad cümlesi)
• Kültür ile uygarlığın karşılaştırılması üzerinde daha fazla duracak değiliz bu¬rada, (eylem cümlesi)