Tanzimat Dönemi Hikaye, Özellikleri, Yazarları, Yapısı

TANZİMAT DÖNEMİ HİKÂYESİ

• Batılı anlamda öykü türü, Türk edebiyatına Tanzimat edebiyatı ile girmiştir.
• Türk edebiyatında ilk öykü denemesi, Emin Nihat’ın “Müsameretname” adlı eseridir
• İlk öykü örnekleri, Ahmet Mithat Efendi’nin “Letaif-i Rivayet” ve “Kıssadan Hisse” adlı eserleridir.
• Batılı anlamda ilk güçlü gerçekçi hikâyeler ise Samipaşazade Sezai’nin yaz­dığı “Küçük Şeyler’dir.
• Tanzimat edebiyatı öykülerinde olaylar çoğunlukla günlük yaşamdan veya tarihten alınmıştır.
• İlk öykülerde, özellikle Ahmet Mithat’ın eserlerinde topluluk önünde anlatı­lan meddah öykülerinin etkisi ve tekniği görülür.
• Sanatçılar eserleriyle halkı bilinçlendirmek istedikleri için eserlerde “Sanat toplum içindir.” düşüncesi hâkimdir.
• Emin Nihat, Ahmet Mithat, Şemsettin Sami, Nabizade Nazım gibi Tanzimat yazarları öykülerinde halka; Sami Paşazade Sezai, Recaizade Mahmut Ek­rem gibi yazarlar da aydın kesime seslenmeyi tercih etmiştir.
• Tanzimat edebiyatının ilk döneminde yetişen ve romantizm akımının etkisi altında kalan yazarların eserlerinde bu akımın özellikleri görülür. Bu neden­le gerçek hayatta rastlanmayacak tesadüflere sıkça yer verilmiştir.
• Romantizmin etkisiyle sanatçılar kişiliklerini gizlememişler, zaman zaman olay akışını keserek arada okura aydınlatıcı bilgi vermişlerdir.
• Kahramanlar genellikte günlük yaşamdan alınmış tiplerdir ancak masalsı niteliklere sahip kişilere de yer verildiği görülür.
• Genellikle, duygusal ve acıklı konular işlenmiştir. En önemli temalar tutsak­lık, görmeden veya zorla yapılan evlilikler, bunların doğurduğu acı sonuçlar, yüzeysel Batılılaşmanın yarattığı olumsuzluklardır.
• Tanzimat Dönemi hikayecilerinden bazıları şunlardır: Şemsettin Sami, Ahmet Mithat Efendi, Nabizade Nazım, Sami Paşazade Sezai