10.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı BirYay Yayınları Kitap Cevapları 17. sayfanın cevaplarına aşağıdan ulaşabilirsiniz.
Metni Anlama ve Çözümleme
- “Abbasi ordusunda Türklerin ne kadar büyük bir yer işgal ettiklerini biliyoruz.” cümlesinde kullanılan “işgal etmek” kelime grubunun hangi anlamda kullanıldığını söyleyiniz.
Yer edinmek, varlık göstermek anlamında kullanılmıştır.
- Okuduğunuz metne göre Türklerin İslamiyet’i kabul etmesinde neler etkili olmuştur?
Türklerdeki Cihangirlik yani dünyayı ele geçirme ve yöneltme duygusu, hak ve adalet duygusunu herkese benimsetme duygusu etkili olmuştur.
- Okuduğunuz metnin yazılış amacını ve hedef kitlesini belirleyiniz.
Öğretici metin olduğu için eğitmek ve bilgi vermek amacıyla yazılmıştır.Hedef kitle bilgi edinmek isteyen halk kitlesi yani avam olabilir.
- Bir düşüncenin somut hâle getirilerek daha anlaşılır kılınması için anlatılan konuyla ilgili örnekler verilmesine örneklendirme denir. Okuduğunuz metinde yazar düşüncesini desteklemek için hangi örnekleri vermiştir?
Yazar Türklerin İslamiyet’e geçmesi ile ilgili görüşlerini ortaya koymak için Dede Korkut kitabından Taberi Tarihi gibi metinlerden örneklerle bu durumu daha anlaşılır kılmıştır.
- Okuduğunuz metin 1982 yılında yayınlanmıştır. Yazarın ülkemiz için yıllar öncesinden yaptığı tahmin nedir? Bu tahminle ilgili düşüncelerinizi söyleyiniz.
“Nüfusu gittikçe artan, yirmi beş otuz yıl sonra ikinci bin yılın başında yüz milyonluk modern bir devlet hâline gelecek olan Türkiye’nin tarihî rolü elbette bugünkünden farklı olacaktır. İslamiyet Türkler için sadece geçmişin değil, geleceğin de dinidir. Türklerin ve insanlığın ona ihtiyacı vardır.”
- Yazarın Anadolu’daki Türk devletleri ile ilgili nasıl bir değerlendirmesi vardır? Açıklayınız.
Hepsi Anadolu etkili olmuş ve Anadolu’da hakkı ve adaleti ön planda Anadolu’da İslamiyet’in yayılmasına vesile olmuşlardır. Anadolu birliğini sağlamışlardır.
- Okuduğunuz metne göre İslâmiyet’in Türklere katkıları nelerdir? Anlatınız.
İslamiyet Türklerin yiğitilik duygusuna uygun düşmüş ve onlara hakkı ve adaletin tesis edilmesinden önemli hale gelmesini sağlamışlardır.Şehirleşmeden mimari, mimariden müziği, sanat kadar her konuda etkisi görülmektedir.
Etkinlik
a) Aşağıda verilen şiirlere konu olan tarihî gerçeklikleri tespit ediniz.
İşte 19 Mayıs
Vardık bir kapısına Anadolu’nun,
önlerine Samsun’un
Öyle büyüdü ki ağzımız
Öyle acıktık ki
Bize ekmek değil dağ sunun.
Tez Erzurum’a, Sıvas’a, Ankara’ya
İlk uçan kuşla birlikte giden.
Dorukları duman almak üzredir,
Otlara, kavaklara, başaklara bir yel gibi
Varalım yeniden.
(…)
Fazıl Hüsnü Dağlarca
Şu Boğaz Harbi nedir? Var mı ki dünyâda eşi?
En kesîf orduların yükleniyor dördü beşi,
-Tepeden yol bularak geçmek için Marmara’ya-
Kaç donanmayla sarılmış ufacık bir karaya.
Ne hayâsızca tehaşşüd ki ufuklar kapalı!
Nerde -gösterdiği vahşetle- “bu: bir Avrupalı!”
Dedirir -yırtıcı, his yoksulu, sırtlan kümesi,
Varsa gelmiş, açılıp mahbesi, yâhud kafesi!
Eski Dünya, Yeni Dünya, bütün akvam-ı beşer,
Kaynıyor kum gibi, tufan gibi, mahşer mahşer.
Yedi iklimi cihânın duruyor karşına da,
Ostralya’yla beraber bakıyorsun: Kanada!
Çehreler başka, lisanlar, deriler rengârenk;
Mehmet Akif Ersoy
Her iki şiir de yaşanmış gerçekliği dile getirmiştir.
b. Aşağıdaki şiirlerdeki dinî yansımaları tespit ediniz.
Yalancı dünyaya konup göçenler
Ne söylerler ne bir haber verirler
Üzerinde türlü otlar bitenler
Ne söylerler ne bir haber verirler
(…)
Yunus der ki gör takdirin işleri
Dökülmüştür kirpikleri, kaşları
Başları ucunda hece taşları
Ne söylerler ne bir haber verirler
Yunus Emre
hece taşları: Mezar taşları.
Ayet ayet sure sure yürüdüler
Mekke’den Medine’ye erdiler
Gün oldu Mağaraya girdiler
Örümcek ağını pekiştirdi bir gecede bin yıllık
Güvercin bir kerede bıraktı sıcak yumurta
Yeni doğum yumurtası bir yıllık
İnançsızlar, sedefsizler gelip gelip döndüler
Değişimi büyük dönüşümü
Taş içindeki atan bir çift kalbi
Göremediler, işitemediler, sezemediler
Sezai Karakoç
Birinci şiir İslamiyet’in önemli kişilerden olan Yunus Emre’nin derviş gözüyle dünyaya bakışını anlatır. Diğer şiir ise Peygamberimizin Mekke’den Medine’ye hicretini anlatır.
