9.Sınıf Edebiyat MEB Kitabı 4.Ünite Cevapları (Syf:122,126,127,131…146,147,148)

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-122)

Hazırlık

1. Olayların abartılarak ve olağanüstü öğeler kullanılarak anlatılmasının nedenlerini tartışınız.

Abartarak  anlatmak dikkat çekmek amacıyla yapılan bir çalışmadır. Aslında herkes onu abartıldığını bilir ama anlatan için çok önemli olduğunu göstermek amacıyla yapılır.Bazen bizler de bin defa söyledim terimini kullanırız. Bin defa söylemesek de çok söylediğimizi belirtmek için kullanırız bu abartıları. Olağanüstü öğeler de insana çok şey katar. Onu olayların içine alır. Hayal gücünü canlandırır, hayal kurmasına yardımcı olur.  Bu da onun kişisel gelişimden önemli bir yer edinir.

2. Okuduğunuz veya dinlediğiniz bir masalın sizi etkileyen yönlerini belirtiniz.

İyilerin he zaman kazanması. Kıssadan hisse alınması. Karakterlerin yer yer insan dışındaki varlıklar olması ve olayların olağanüstü olması.Giriş ve bitiş tekerlemeleri de ayrıca çok zevkli ve heyecanlıdır.

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-126)

Metni Anlama ve Çözümleme

1. Tasa Kuşu adlı metindeki tekerlemenin masala katkısını belirtiniz.

Dinleyicilerin dikkatini çekmek için masalların özellikle giriş bölümlerinde söylenen farklı uzunluktaki tekerlemelerdir. Masalın düğüm ve çözüm bölümlerinde de tekerleme söylenir. Tekerleme masala başlarken, anlatıcının maharetini ortaya koyması açısından da önem taşır.Aynı zaman tekerleme içinde fantastik öğeler dinleyiciyi olağanüstü özelliklere alıştırma çabasıdır.

2. Masalın temasını ve konusunu belirtiniz.

Elindeki güzelliklerin farkına varma, tasalanmama. İlerisi için kaygı duymama. Konusu da Sülün Kız, sürekli kaygılanması üzerine elindeki her şeyi kaybeder. Bunun üzerine yazılmış öğüt verici metindir.

3. Masaldaki olağanüstülükleri belirtiniz.

Tabiatta duyduğu seslerin birden kesilmesi,ağaçların meyvelerinin olmaması,kuşların,kumruların,serçelerin birden ötmemesi, Ak sakallı dedenin gelmesi ve onun isteklerini yapması sonucunda bütün olumsuzlukların tersine dönmesi.

4. Masal kahramanlarının kişilik özelliklerini belirleyiniz.

Sülün Kız: Sürekli kaygılı, her şeyin olumsuz olabileceği düşünen evhamlı biri.

Anne: Bütün olumsuzluklara rağmen güzel düşünmeyi bilen biri.

Aksakallı Dede: İyilikleri gerçekleştiren olağanüstülükleri olan biri.

5. Tasa Kuşu adlı metinde öne çıkan yapı unsurunun kurgudaki işlevini değerlendiriniz.

Masallar döşeme,serim,düğüm,çözüm ve dilek bölümlerinden oluşur. Hemen hemen anlatmaya bağlı metinde serim, düğüm , çözüm bölümleri olur. Burada ayrıca döşeme ve dilek bölümü konmuştur. Masallarda bu bölümlerin olması kurguda anlatılanlara yardımcı olur. Mesela döşeme olması aslında masalda anlatılan olağanüstü olaylara dinleyiciyi alıştırmak amacıyla yapılır.Dilek bölümdeyse masal boyunca iyi ve kötü hep karşılaştırılınca masalın sonunda iyi dilek ortaya konup dinleyicinin iyinin yanında yer alması sağlanır.

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-127)

Hazırlık

Türk ve dünya edebiyatındaki masallardan alınan aşağıdaki parçaları dil ve anlatım yönünden karşılaştırınız.

 

Derviş, Derleyen: Hüsnü Yıldız	Andersen Masalları
Giriş tekerlemesi  var. Tahkiyeli, akıcı bir anlatımı var. Halk söyleyişleri hakimdir. Karşılıklı konuşma , diyalog şeklinde olmuştur. miş/mış şeklinde anlatımı var. Halkın ortak ürünü.	Giriş tekerlemesi yok. Batı hikaye tekniğiyle anlatılmış. Sanatsal bir anlatımı vardır. İlahi bakış açısıyla anlatılmış. Bir yazarın kurgusu söz konusudur.

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-131)

Metni Anlama ve Çözümleme

2. “Beni koru ki Allah da seni korusun! Beni öldürme ki, Allah da senin canını almasın!” sözüyle anlatılmak istenen nedir? Açıklayınız.

İyilik yap ki karşılığında iyilik bulasın.

3. Masaldaki temel çatışmayı belirleyiniz.

İyilik  ve kötülük…

4. Masalın olay örgüsünü belirleyiniz.

Kral Yunan , günün birinde Hekim’in kendisini öldüreceği korkusu içinde yaşamaktadır.Sürekli bu korku ile yaşamaktansa Hekim’in daha mantıklı olduğunu düşünür ve bu korkudan kurtulmayı amaç edinir. Hekim, kendisinin öldürmemesini istese de Kral bunu yapacaktır. Kralın ailesinden de buna itiraz edenler olsa da Kral görüşünden vazgeçmez. Hekim, Kral’dan kendisine bir iki verilmesi ve ailesiyle görüşmesini ve işleri yoluna koymasını ister. Hekim, Kral’a kendisini öldürdükten sonra kendisine bir kitap hediye etmek ister. Bu kitap için Hekim, beni öldürdükten sonra üç sayfayı çevirince başım ortaya çıkacak ve siz ne sorarsanız hepsine cevap verecek, der. Bunun üzerine izin verir. Birkaç gün Hekim , elinde kitap geri gelir ve Kral’a eski defter verir. Kral’a hemen açmamasını kendisini öldürdükten sonra açmasını söylese de Kral dinlemez. Defter eski olduğu için sayfaları açılmaz ve elini ağzına koyup tükürükle açar. Sayfalar da bir şey yoktur ve  biraz daha açar. Fakat birkaç dakika sonra anlaşılır ki defter zehirlidir ve Kral orada ölür.

5. Metindeki zaman ve mekânın özelliklerini belirleyiniz.

Mekan olarak bir yer belirtilmemiş, zaman olarak da aynı durum söz konusudur. Bu durum masalların özellikleriyle ilgilidir. Genellikle mekan ve zaman belirtilmez. Verilen zaman ve mekan çok eski yerlerde ve eski zamanlar denilerek muğlak ifadeler kullanılır.         

6. Metinde anlatıcı ve bakış açısının işlevini belirleyiniz.

3. Tekil kişi anlatımıyla İlahi Bakış açısı kullanılmıştır.

7. Şehzade ile Gulyabani metni ile Tasa Kuşu metnini biçim özellikleri açısından karşılaştırınız.

Her iki metinde aynı özelliklere sahip olsa da Tasa Kuşu’nda giriş tekerlemesi varken diğerinde tekerleme yoktur.Aynı şekilde dilek bölümü de yoktur. Bunun dışında Serim, düğüm , çözüm bölümü ortak olarak kullanılmıştır. Her ikisinde vardır.

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-132)

Hazırlık

Hayvanlar birçok edebî eserde niçin insan gibi düşündürülmüş ve konuşturulmuştur? Aşağıdaki metinden hareketle tartışınız.

Birçok edebi eserde çocukların hayvanlara karşı duydukları ilgi, kitapları onlar açısından daha cazip hâle getirmektedir. Kaldı ki çocuk, kitapta verilen mesajı anlamasa bile, hayvanlar vasıtası ile edebi esere duyduğu ilgi, onda kitap okuma alışkanlığının kazanmasına yardım etmektedir. Olayı ve eseri ilginç kılıp sevdirme amaçlanır.

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-135)

Metni Anlama ve Çözümleme

1. Metinde Geçen Kelime ve Kelime Grupları’nda verilenler dışında bilmediğiniz kelime ve kelime gruplarının anlamını metindeki bağlamından hareketle tahmin ediniz, tahmininizin doğruluğunu kaynaklardan yararlanarak kontrol ediniz.

• Palan: Genellikle eşeklere, bazen de atlara vurulan, kaşsız, enli, yayvan ve yumuşak bir tür eyer.
• avaze/avaz: Ses
• zar:İnlenme , şikayet

2. Harnâme adlı metindeki olay örgüsünü belirleyiniz.

Yük taşımaktan cılız kalmış eşeğin otlayan semiz öküzleri görmesi. Yanlarına gidip onlara neden böyle yularsız ve güçlü olduklarını sorması.  Öküzlerin, kendilerinin buğday öğüttüklerini, bu işlemin insanlara gerekli olduğunu söylemesi. Eşeğin bu söze inanarak, buğday tarlasına dalıp buğdayları çiğnemesi. Tarla sahibinin eşeğin kulaklarını ve kuyruğunu kesmesi. Yolda pir eşekle karşılaşması ve pir eşeğin onu azarlaması.

3. Harnâme adlı metnin tema ve konusunu belirleyiniz.

Teması : İnsan elindekilerin kıymetini bilmeli. Yaratılışına ters şeyler istememeli.

Konusu: Elindekiyle  yetinmeyen bir eşeğin daha fazla şeyler istemesi sonucunda elindeki varlıklardan da olması anlatılır.

4. “Bâtıl isteyu hakdan ayrıldum / Boynuz umdum kulakdan ayrıldum” dizeleriyle anlatılmak istenen nedir? Açıklayınız.

Yanlış olan bir şeyi isteyerek doğruluk ayrılmanın sonucunda elindeki  boynuz ve kulaktan da olması ifade edilir. Dimyat’a pirince giderken evdeki bulgurdan olmak  deyimi bunun için de kullanılır.

5. Harnâme’deki temel çatışmayı belirleyiniz.

Eşitisizlik temel çatışma olarak verilir.

6. Harnâme’de dil hangi işlevde kullanılmıştır? Açıklayınız.

Dil şiirsel işlevde kullanılmıştır.

7. Harnâme adlı eser ile şairin hayatı arasındaki ilişkiyi değerlendiriniz.

Şeyhi,  bir göz doktoru olup Çelebi Mehmet’in gözünü tedavi eder. Bunun karşılığında Tokuzlu köyünün tımarı ona verilir. Köyün tımarını almaya giderken köyün eski sahipleri tarafından köyün girişinde durdurulup önce dövülür , sonra da elindeki avucundaki paralar alınır. Şair de bunun üzerine Harname’yi yazmıştır. Şikayet olarak tabi ki..

Bu durumda yazılan eserin şairin hayatındaki olayı birebir anlatır.

8. Harnâme ile Tasa Kuşu adlı metinleri tür, biçim ve üslup açısından karşılaştırınız.

	Harname	Tasa Kuşu
Tür	Mesnevi/Fabl	Masal
Biçim	Şiir olarak ele alınmış. Mesnevi nazım şekliyle yazılmıştır. aa, bb,cc .. şeklinde yazılmıştır. Uyak düzeni ve kendine ait kafiye ve redifleri vardır.	Düzyazı şeklinde yazılmıştır.
Üslup	Arapça ve Farsça kelimeler vardır. Dili günümüze göre ağırdır. Alegorik tarzda yazılmıştır. Hayvanlar üzerinden mesaj kaygısı vardır.	Tekerlemeler vardır. 5 bölüm de vardır. Halk söyleyişleri var. Olağanüstülükler vardır. Kısa kelimeler kullanılmıştır.Halkın ortak ürünüdür.

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-136)

Hazırlık

1. İnsanların hangi özellikleri hangi hayvanlarla temsil edilebilir? Tartışınız.

Kurnazsa tilkiyle, sinsiyse çakalla, cesursa aslanla, kinciyse deveyle, çalışkansa karıncayla, tembelse Ağustos böceğiyle , nankörse kediyle, sadakat sahibiyse köpekle temsil edilebilir.

2. “Kimseyi hafife almamak gerekir.” sözünden ne anlıyorsunuz? Açıklayınız.

Kimse göründüğün kadar ya da yaptıkları kadar değildir. Mutlaka görünmeyen ya da eksik algılanan bir tarafları vardır.

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-137)

Metni Anlama ve Çözümleme

1. Aslanla Fare adlı fablın konusunu ve temasını bulunuz.

Teması, iyilik eden iyilik bulur.

Konusu, Aslan’în fareye acıyarak ona iyilik yapar. Bu iyiliği daha sonra tuzağa düştüğünde işe yarar. Fare de tuzağa düştüğü file kemirerek onu kurtarır.

2. Fablda verilen mesajla olay arasındaki ilişkiyi açıklayınız.

Mesajlar olaylar verilir. Doğru olaylar doğru mesajlara varır. Burada olayla mesaj arasında da gayet uyum söz konusudur.

3. Fabllarda verilen mesajların dünyanın her yerinde geçerli olması bu türün hangi özelliğini gösterir?Açıklayınız.

Dünyanın her yerinde geçerli olması yani evrensel olması zaman ve mekan verilmez. Aynı zamanda bu mesajlar çocuklara hayvanlar üzerinden verilir.

4. La Fontaine’den alınan fablın bölümlerini (serim, düğüm, çözüm, öğüt) gösteriniz.

• Serim: Aslan’ın fareye iyilik etmesi
• Düğüm: Aslan’ın tuzağa düşmesi
• Çözüm:Farenin gelip düştüğü tuzaktan aslanı kurtarması
• Öğüt:Baş tarafta herkese yardım etmeli diyerek vermiştir.

5. Metinde anlatıcı ve bakış açısının işlevini belirleyiniz.

3. kişi anlatımı yapılmıştır.Gözlemci bakış açısı kullanılmıştır.

6. Harnâme ile Aslanla Fare metinlerini tür, biçim, içerik ve anlatım teknikleri bakımından karşılaştırınız.

	Harname	Aslanla Fare
Tür	Şiir /Fabl	Şiir /Fabl
Biçim	Mesnevi nazım şekliyle yazılmıştır.	Serbest nazımla yazılmıştır.
İçerik	Elindekiyle yetinmeyip daha fazla isteyen ve sonucunda boynuz ve kulağından olan eşeğin durumu anlatılır.	Aslan’ın  fareye yaptığı iyilik sonucunda gün gelir fare de aslana iyilik yapar.
Anlatım Teknikleri	Alegorik bir anlatım tekniği vardır.	Hayvanlar üzerinden bir anlatım tekniği vardır.

7. Masal ve fabl türlerini karşılaştırarak tablodaki boşlukları doldurunuz.

Masal	Fabl
Masalların çoğu sonradan yazıya geçirilmiştir.	Fabllardan bazıları yazar belli bazıları da anonimdir.
Masallar genellikle düzyazı şeklindedir.	Fabllar genellikle manzum şekildedir.
Masallar genellikle bir tekerlemeyle başlar.	Fabllarda bu tekerleme bulunmayabilir.
Masallarda  öğüt bölümü vardır.	Fabllarda öğüt bölümü vardır.

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-138)

Türk ve dünya edebiyatından masal ve fabl örnekleri okuyunuz.

Dil Bilgisi

1. Daha da ne diller dökmüş ama, Sülün kız hangi şeytana uymuşsa, bu öğüdü kulağının ardına atıp kendini avareliğe vermiş… Tasa kuşunun gözlediği de bu değil mi! Kaşla, göz arasında varıp kanatları arasına almış onu… Sülün kız, bir de gözünü açıp bakmış ki, ne baksın; misli, menendi yok bir bahçe! Bir yanında kuşlar şakıyor, yanık yanık… Bir yanında sular akıyor oluk oluk… Ağaçlarında da türlü meyve, türlü koruk… O kuşlara kumru mu desem, kanarya mı desem, ne desem! O sulara şeker mi desem şerbet mi desem, ne desem! Meyvesini de ne siz sorun ne ben söyleyim; bulunsa bulunsa, Erem bağlarında bulunur belki…

Yukarıdaki parçada bağlaçları bulunuz ve bunların parçadaki işlevlerini belirleyiniz.

• (dökmüş) ama…: Karşıt anlamlık bildirir.
• (gözlediği) de…: dahi bile anlamında kullanılır.
• (bir) de…: dahi , bile anlamımda kullanılır.
• (bakmış) ki…: cümleleri bağlar.
• (Ağaçlarında) da…: dahi , bile anlamımda kullanılır.
• (Meyvesini) de…: dahi , bile anlamımda kullanılır.
• ne siz sorun ne ben söyleyim…: …ne            … ne bağlacı. Özneleri bağlar.

2. Sonunda Kral Yunan, hekime, “Seni öldürtmedikçe güven bulamayacağım, rahata kavuşamayacağım. Çünkü senin, elime aldığım bir şeyle beni kurtardığın gibi, koklatacağın bir şeyle ya da bir başka yolla, beni öldüreceğine kuvvetle inanıyorum,” Hekim ona, “Efendimiz, benim ödülüm bu mu olacaktı, sen iyiliği, kötülükle mi karşılarsın?” demiş.

Yukarıdaki parçada edatları bulunuz ve bunların parçadaki işlevlerini belirleyiniz.

• (bir) şeyle…: ile edatı vardır. Araç anlam ilgisi kurmuştur.
• (kurtardığın) gibi…: gibi edatı vardır. Benzetme ilgisi kurmuştur.
• (koklatacağın bir) şeyle…: ile edatı vardır. Araç anlam ilgisi kurmuştur.
• (bir başka) yolla…: ile edatı vardır. Araç anlam ilgisi kurmuştur.
• (öldüreceğine) kuvvetle…: ile edatı vardır. Durum ilgisi kurar.
• (bu) mu..: mu edatı vardır: Soru anlamı kurmuştur.
• (kötülük)le mi…: hem ile hem de mi edatı vardır. ile edatı durum ilgisi kurmuştur. mi edatı da soru anlamı kurmuştur.

3. Aşağıdaki cümlelerde ünlemleri bulunuz ve bunların parçadaki işlevlerini belirleyiniz.

· A Sülün kızım demiş; ne diye kara kara düşünüp durursun?

            Acıma..

· Aman kızım; dünyada her şey insanın elinde, avcunda değil

            Tedirginlik…

· Ah şu ağaçlar Tuba olsa; eğil desem, eğilse; doğrul desem, doğrulsa!

            İstek…

· Sülün kız; rahat bir nefes alıp, ”ooh!” demiş; oh deyince de ak saçlı biri peydah olmuş.

            Rahatlama…

4. Aşağıdaki cümlelerden hareketle de’ nin yazılışı ile ilgili hangi kurallara ulaşılabilir?

· Üstelik, dişlerinden tırnaklarından arttırdıklarıyla köyün üstünde bir dağ, dağın üstünde de bir bağ kurmuşlar, kurmuşlar ama, bu defa da kızın yüreğine bir kuruntu düşmüş.

• dağın üstün-de: bulunma durum eki olan -de  bitişik yazılır.
• üstünde de: Bağlaç olan de ayrı yazılır.
• defa da: Yine bağlaç olan da ayrı yazılır.
• Bağlaç olan de/da cümleden çıkarıldığında anlamda bozulma olmaz. Ek olan –de cümleden çıkarıldığında anlam bozulur.

· Dağda, dağ olmuş; bağda da, bağ olmuş ya, insan buldukça bunar derler; Sülün kız, şimdi de kendini bir tasaya kaptırmasın mı!

• Dağ-da: bulunma durum eki olan -da  bitişik yazılır.
• bağ-da: bulunma durum eki olan -da  bitişik yazılır.
• bağda da: Bağlaç olan da ayrı yazılır.
• şimdi de: Bağlaç olan da ayrı yazılır.
• Bağlaç olan de/da cümleden çıkarıldığında anlamda bozulma olmaz. Ek olan –de cümleden çıkarıldığında anlam bozulur.

· “Kitapta, bu hayret verici şey de yazılı!” demiş.

• “Kitap-ta: bulunma durum eki olan -ta  bitişik yazılır.
• şey de: Bağlaç olan da ayrı yazılır.
• Bağlaç olan de/da cümleden çıkarıldığında anlamda bozulma olmaz. Ek olan –de cümleden çıkarıldığında anlam bozulur.

5. Aşağıdaki cümlelerden hareketle ki’ nin yazılışı ile ilgili hangi kurallara ulaşılabilir?

· Efendimiz, eğer ölümüm gerçekten zorunlu ise, bana bir süre tanı ki, evime gideyim!

            tanı ki: Bağlaç olan ki ayrı yazılır.

· Başımı vurdurursan, kitabı aç ve sayarak üç sayfa çevir; sonra soldaki sayfadan üç satır oku!

            solda-ki sayfadan: Sıfat yapan –ki bitişi yazılır.

· Böylece, ey ifrit, bil ki, Kral Yunan, Hekim Rûyan’ı bağışlasaydı, Tanrı da sırası gelince onu bağışlayacaktı.

            bil ki: Bağlaç olan ki ayrı yazılır.

· Bir de gelmiş çevre ister; çevrede güller, sendeki diller; ben gider oldum, duymasın eller…

• sende -ki diller: solda-ki sayfadan: Sıfat yapan –ki bitişi yazılır.
• Bağlaç olan ki  cümleden çıkarıldığında anlamda bozulma olmaz. Ek olan –ki cümleden çıkarıldığında anlam bozulur.

6. Aşağıdaki cümlelerde ünlem işaretinin kullanım amaçlarını belirleyiniz.

· Tasa kuşunun gözlediği de bu değil mi! Kaşla, göz arasında varıp kanatları arasına almış onu…

            Sözde soru …

· Hekim, “Aynı tarzda açmaya devam et!” demiş;

            Onaylama,destek…

· Ey kral! Bu kitabı al!

            Seslenme…

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-144)

1. Bu masalın planını oluşturan bölümleri aşağıdaki tabloda belirtiniz.

Döşeme	Bir varmış, bir yokmuş, evvel zaman içinde, kalbur saman içindeyken köylerin birinde bir Keloğlan ile anası yaşarmış.
Serim	Keloğlan ve annesinin tanıtıldığı bölüm.Annesinin Keloğlan’a ekmek verip çalışmaya göndermesi.
Düğüm	Keloğlan, ekmeği bırakıp koyun aldığı, koyunu bırakıp halı aldığı , halı bırakıp gelin aldığı bölüm. Buradaki olaylarda merak unsuru vardır.
Çözüm	Keloğlan’ın gelin diye şeyin kabak çıkması ve kabağın Keloğlan’ın başında parçalanması.
Dilek	Onlar orada kaldı; safalarını süpür, muratlarını ersinler.

2. Metnin yapı unsurları ile ilgili neler söylenebilir?

Kişiler: Keloğlan, Annesi,Çoban,Kervancıbaşı,Düğün sahibi

Olay örgüsü:

• Keloğlan’ı annesi çalışması eline ekmek verip göndermesi
• Keloğlan ekmeği çobana emanet edip 3 gün sonra geldiğinde emanetine karşılık koyunu çalması
• Keloğlan koyunu Kervancıbaşına emanet edip 3 gün sonra geldiğinde emanetine karşılık halı çalması
• Keloğlan halıları düğün sahibine edip 3 gün sonra geldiğinde emanetine karşılık gelini çalması
• Keloğlan çaldığı gelinin kabak çıkması ve başında parçalanması

Mekân: Köy yeri, kervan gibi belirli olmayan  bugün için bilinmeyen yerler.

Zaman: Bilinmeyen zaman. (Evvel zaman içinde..)

3. Masalda mekân ve zamanın değişimi nasıl verilmiştir?

Masallarda yer ve zaman çok baskın değildir. Hatta bazı masallarda verilmez.

4. Masaldaki olağanüstülüklerle ilgili neler söylenebilir?

            Bu masalda döşeme dışında olağanüstülük yoktur.

5. Masalda geçen edat ve bağlaçları bularak bunların metindeki işlevlerini belirleyiniz.

Edatlar:

•  olacak gibi değil!: değil edatı
• güne kadar: kadar edatı
• Koyununu aldığım gibi: gibi edatı
• Halılarını aldığım gibi: gibi edatı
• gelinini aldığım gibi: gibi edatı
• elinden tuttuğu gibi geldiği: gibi edatı
• durmuyor mu: mu edatı

Bağlaçlar

• Keloğlan ile anası: ile bağlacı
• bakar ki olacak : ki bağlacı
• Git sen de: de bağlacı
• söylüyor ve çekip gidiyor. : ve bağlacı
• Bakar ki ne: ki bağlacı
• Git de elini: de bağlacı

6. Aşağıdakilerden hangisi masalın özelliklerinden biri değildir?

A) Duyulan geçmiş zamanla anlatılması

B) Eğitici özellik taşıması

C) Millî duygulara yer vermesi

D) Sonradan yazıya geçirilmesi

E) Kahramanların olağanüstü özellik taşıması

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-145)

İKİ KATIR

Biri yulaf yüklü iki katır gidiyordu;

Birinde tahsildarın paraları.

Para taşıyan biraz fazla kibirleniyordu;

Duymuyordu bile sırtındaki ağırlığı.

Pek de edalı adım atıyordu,

Çıngırağını şakırdataraktan.

Derken bir kaç adam çıktı uzaktan.

Haydutlar, para arıyorlardı;

Para da yalnız memurun katırında vardı.

Hayvanı yakalayıp durduttular;

Katırcık dayakları yedikçe inliyordu;

“Ne bekledim, başıma neler geldi diyordu.

Şu arkadaş nasıl da sıyrıldı tehlikeden!

Mahvolan, helâk olan sadece ben.

Öteki: — Dostum, dedi yoldaşına,

Her zaman rahat etmez büyük işler görenler;

Sen de bir fakirin işini görseydin eğer

Bunun hiç biri gelmezdi başına.“

Orhan Veli Kanık, La Fontaine’in Masalları

Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri bu fabldan hareketle uygun ifadelerle doldurunuz.

a. Fablda ÖYKÜLEYİCİ  anlatım biçiminden yararlanılmıştır.

b. Fabl; serim, DÜĞÜM, ÇÖZÜM, ÖĞÜT bölümlerinden oluşmaktadır.

c. Fablda bir ÖĞÜT  verme amaçlanmıştır.

ç. Fabl ALEGORİK  şekilde yazılmıştır.

d. Fablda ZAMAN ve MEKAN belirsizdir.

e. Fablda SADE bir dil kullanılmıştır.

8. (I) Masallar; döşeme, serim, düğüm, çözüm ve dilek bölümlerinden oluşur. (II) Döşeme bölümü; dinleyicinin ilgisini çekme amacı taşıyan, masalda anlatılanlarla ilgisi bulunmayan bir tekerlemeyle başlar. (III) Serim bölümünde olaya giriş yapılır. (IV) Asıl olay dilek bölümünde anlatılır. (V) Dilek bölümü “Onlar ermiş muradına, biz çıkalım kerevetine.” gibi kalıplaşmış sözlerle son bulur.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı vardır?

A) I.     B) II.    C) III.   D) IV.   E) V.

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-146)

9. HOROZLA İNCİ

Bir horoz inci bulur, kuyumcuya gider:

“Al, şuna bak, der,

pırıl pırıl, ne özrü ne kusuru var.

Fakat sen bana bir avuç mısır ver,

benim işime o yarar.”

Bir cahile bir kitap miras kalır.

Adam kitabı alır,

komşusu kitapçıya gider:

“Bak, ne güzel kitap, der,

fakat sen bana beş on kuruş ver,

benim işime o yarar.”

Nâzım Hikmet, La Fontaine’den Masallar

Bu fablda;

I. Teşhis ve intak sanatlarından yararlanıldığı,

II. Fablın kahramanlarından birinin hayvan olduğu,

III. Fablda zamanın belli olduğu

bilgilerinden hangilerine ulaşılabilir?

A) Yalnız I                   B) Yalnız II

C) I ve II                      D) I ve III

E) II ve III

10. Dinleyicinin sözlü tepkide bulunmadığı, konuşulanı sessizce dinlediği dinleme çeşididir. Dinleyicinin dinledikleriyle ilgili zihinsel faaliyetlerini etkinleştirmek amaçlanır. Dinleyicinin sessizliği, konuşmacıya, söylediklerinin kabul gördüğü izlenimi verir. Bu dinleme türünde konuşmacı dinleyenin kendisini anlayıp anlamadığı konusunda kesin bir yargıya ulaşamaz.

Buna göre pasif dinleme ile ilgili olarak;

I. Empati kurulduğu,

II. Zihinsel sürecin etkinleştiği,

III. Karşılaştırma yapıldığı

bilgilerinden hangilerine ulaşılabilir?

A) Yalnız I        B) Yalnız II

C) I ve II          D) I ve III

E) II ve III

 11. Aşağıdakilerden hangisi etkili dinlemenin özelliklerinden biridir?

A) Dinleme belli bir amaç gözetilerek yapılır.

B) Dinleme sırasında başka bir işle uğraşılabilir.

C) Dinleme sırasında not alınmaz.

D) Yargılayıcı bir tutum içinde dinleme yapılır.

E) Önyargılı bir şekilde dinleme gerçekleşir.

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-147)

12. “İle” kelimesi cümlede edat veya bağlaç görevinde kullanılabilir.

Bu bilgiden yola çıkarak;

I. Köylerin birinde bir Keloğlan ile anası yaşarmış.

II. Her seferinde sayfalar büyük bir güçlükle açılmış.

III. Evveli bir varmış bir yokmuş bir derviş ile bir kocakarı varmış.

cümlelerinden hangilerinde “ile” kelimesi edat olarak kullanılmıştır?

A) Yalnız I

B) Yalnız II

C) Yalnız III

D) I ve III

E) II ve III

 13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “ne … ne” bağlacı kelime gruplarını birbirine bağlamaktadır?

A) Ne kimsenin bir tüyüne dokunur ne de yerdeki karıncayı incitirmiş.

B) Ne bir dağda yağmurumuz var ne bir bağda yaprağımız var.

C) Meyvesini de ne siz sorun ne ben söyleyim.

D) Ne altın oluk ne gümüş oluk bir damla su vermiş.

E) Tasa dediğin ne korkuya benzer ne kuruntuya benzer.

14. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, ayraçla gösterilen yere iki nokta (:) konulmalıdır?

A) Ünsüzler( ) sürekli olup olmadıklarına ve ses yolunda titreyip titremediklerine göre adlandırılır.

B) Süreksiz sert ç, k, p, t ünsüzleriyle biten kelimeler, ünlüyle başlayan bir ek aldığında bu kelimelerin sonunda bulunan ç, k, p, t sert ünsüzleri yumuşar( ) c, g (ğ), b, d ünsüzlerine dönüşür.

C) Türkçedeki sesler, ses yolundan çıkışlarına göre iki gruba ayrılır( ) ünlüler ve ünsüzler.

D) Sözel derslerden tarih, felsefe, coğrafya( ) sayısal derslerden fizik, kimya, biyoloji alıyorum.

E) Çekim ekleri kelimelerin diğer kelimelerle bağ kurmasını, cümlede görev almasını sağlayan( ) hâlini, sayısını, zamanını, kişisini bildiren eklerdir.

 15. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yanlışı yoktur?

A) Yanardağdan püsküren mağma değişik şekiller almış.

B) Bu aracın çarpma sonucu egzosu delinmiş.

C) Eşgüdümlü çalışırsak işi daha çabuk bitiririz.

D) Düşmanla göğüs göğüse mücadele ettiler.

E) Eski düşmanlar şimdi can ciğer oldular.

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-148)

16. Aşağıda verilen tanılayıcı dallanmış ağaçtaki bilgilerden bazısı doğru, bazısı yanlıştır. İlk ifadeden başlayıp, cevap oklarını takip ederek doğru çıkışa ulaşınız.

• Fabllar, bir ahlak dersi vermesi yönüyle masallardan ayrılır. (Y)
• Düşünce, hayat tarzı, politika vb. anlamlar bildirdiğinde doğu ve batı sözlerinin ilk harfleri küçük yazılır.(Y)
• Pasif dinlemede konuşmacı dinleyenin kendisini anlayıp anlamadığı konusunda kesin bir yargıya ulaşamaz. (D)

 7 NOLU ÇIKIŞ

 İSTERSENİZ DİĞERLERİNİ DE CEVAPLAYALIM.

 

• Masallarda olaylar, Kafdağı, periler padişahının ülkesi gibi hayali mekânlarda geçer.(D)
• Seslenme, hitap ve uyarı sözlerinden sonra soru işareti konur. (Y)
• Aktif dinlemede zaman zaman konuşmacıya sorular yöneltilir. (D)
• Bağlaç olan de kendisinden önceki kelimenin son ünlüsüne bağlı olarak büyük ünlü uyumuna uymaz.(D)