AYT EDEBİYAT DENEMESİ – 15
1. Ah o akşam o trenden gülüşün
O gülüşün kalbime aksettiği an
Duymadım ilk ateşin düştüğünü
Şavka benzer bir ışık zannettim
Macera başlamak üzereymiş o gün
Sürecekmiş bu ateş yıllarca
Bir taraftan Yakacık, mor dağlar
Bir taraftan da deniz, şuh adalar
Bu dizelerde aşağıdaki söz sanatlarından hangisi yoktur?
A) Açık İstiare
B) Tenasüp
C) Teşbih
D) Tevriye
E) Nida
2. Bi-baht olanın bağına bir katresi düşmez
Bârân yerine dürr ü güher yağsa semâdan
(Bibaht : bahtsız, katre : damla, bârân : yağmur, dürr: inci, güher : mücevher )
Bu dizelerde ağır basan söz sanatı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Tezat
B) İrsalimesel
C) Terdit
D) Kinaye
E) Hüsnütalil
3. I. İs karası gibiyim o temiz ellerinde
Dil yarası gibiyim o masum sözlerinde
II. Halk güneşi midir kaşımdaki batan
Sen misin sen misin ey garip vatan
III. Bir vadinin kollarını kavuşturduğu yerde
Kıstırılmış, topuğu yaralı kaçağım sanki
IV. Bilgiyle, inançla, çoşkunlukla
“Övün, çalış, güven”
Numaralanmış dizelerde bulunmayan söz sanatı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Teşbih
B) Tecahülüarif
C) İktibas
D) İstiare
E) Rücu
4. Kabaktepe asıl yurdum
Nadir Şah’tan gelir soyum
Kocanalı büyük dayım
Avşarlık’tan çıktı m’ola
Bu dizeler için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Varsağı örneğidir.
B) Düz uyak düzeniyle yazılmıştır.
C) Bir şiirin son dörtlüğüdür.
D) Hece ölçüsüyle yazılmıştır.
E) Halk geleneğine aittir.
5. Bir güzel şûha dedim ki iki gözün sürmelidir
Dedi vallahi seni Hind’e kadar sürmelidir
Bu dizelerde bulunan kafiye türünün özdeşi aşa-ğıdakilerden hangisinde vardır?
A) Doğru söylerim halk razı değil
Eğri söylerim Hak razı değil
B) Söylerken o sözleri kızardı
Hem hazzeder âh hem kızardı
C) Gündüzler size kalsın verin karanlıkları
Örtün, üstüme örtün, serin karanlıkları
D) Saç tel tel, örtüler hep tül tül düşer
Gözünün değdiği yere gül düşer
E) Ketmetme bu râzı, söyle bir söz
Ben isterim âh, öyle bir söz
6. Kalem olsun eli ol katib-i bed-tahirin
Ki fesâd-ı rakamı sürumuzu şür eyler
Gâh bir harf sükûtuyle eder nadiri nâr
Gâh bir nokta kusuruyla gözü kör eyler
Bu dizeler aşağıdaki nazım biçimlerinin hangisinden alınmış olabilir?
A) Mesnevi
B) Kıt’a
C) Murabba
D) Terbi
E) Tuyuğ
7.
I. Kopar sonbahar tellerinden
Derinden,derinden,derinden
Biten yazla başlar keder musikisi
Bu sahillerin seslenir her yerinden
Derinden,derinden,derinden
Hazin günlerin derbeder musikisi
I I. Şafaktan önce uyandım bahar odamdaydı
Mayıs,çiçekleri etrafa öyle bir yaydı
Ki varlığım büyülenmişti en derin hazla
Cihanda lezzet alınmaz bu duydudan fazla
Sürekli sevgiyi duydukça anne toprak’tan
İçimde korku nedir kalmıyor yok olmaktan
Aşağıdakilerden hangisi yukarıda verilen şiirlerin ortak özelliği değildir?
A) Bentlerle yazılma
B) İmgelere yer verme
C) Uyak ve redife yer verme
D) Söz sanatlarından yararlanma
E) Aynı uyak örgüsünü kullanma
8. Kale yoktur, ok atılmaz burçlardan
İnsanoğlu yüksek uçar kuşlardan
Boz tavşanlar haraç alır kurtlardan
Erlik başkalaştı, meydan değişti
I. Nazım türü taşlama olan bir şiirden alınmıştır.
II. Uyak düzeni aaab şeklindedir.
III. Redif kullanılmamıştır.
IV. Mübalağa sanatına başvurulmuştur.
V. Yarım uyak kullanılmıştır.
Yukarıdaki dörtlükle ilgili olarak verilen numaralanmış bilgilerden hangileri yanlıştır?
A) I ve II
B) II ve III
C) II ve IV
D) III ve V
E) IV ve V
9. Gel imdi sen dahi şeyhin hâline
Karışasın evliyânın yoluna
Dalasın sen âb-ı hayat gölüne
Erişir cânına fazlı Hudâ’nın
Bu dizeler aşağıdaki nazım türlerinin hangisinden alınmış olabilir?
A) Şathiye
B) Nutuk
C) Methiye
D) Naat
E) Tevhit
10. Bu bir türkü:
toprak çanaklarda
güneşi içenlerin türküsü!
Bu bir örgü
alev bir saç örgüsü!
kıvranıyor
kanlı, kızıl bir meş’ale gibi yanıyor
esmer alınlarında
bakır ayakları çıplak kahramanların!
Ben de gördüm o kahramanları,
ben de sardım o örgüyü,
ben de onlarla güneşe giden köprüden geçtim!
Ben de içtim toprak çanaklarda güneşi
Ben de söyledim o türküyü!
Bu dizelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Modern şiir geleneğine aittir.
B) İmge ve çağrışımlara yer verilmiştir.
C) Alışılmamış bağdaştırmalar vardır.
D) Redif ve kafiyeye yer verilmemiştir.
E) Serbest ölçüyle yazılmıştır.
11. I. Lisedeyken en sevdiğim öğretmenimdi, Mualla Hanım. Tarihi seven, sevdiren, öğrencilerini göre-ten bir öğretmendi. Ancak sadece ilk sene okuttu bizi. Sene 1979. Lise bitirme sınavlarında geçmemiz için çok çalıştırmıştı bizi.
II. Yazı makinesı devrini tamamladı. Bilgisayar artık her yerde. Ulusal kitaplıklarda ne varsa bir tuş ile evinizdeki bilgisayarın ekranına gelecek. Belki de ev kitaplıkları tarihe karışacak.
III. Ahmet Haşim, 1885’te Bağdat’ta doğmuştur. Ömrünü İstanbul’da geçirmiştir. Fecriatiye katılmış, topluluk dağıldıktan sonra kendi çizgisinde eserler vermiştir. Daha çok Fransız şiirinden etkilenmiştir.
IV. Arabamız Taşkent’in büyük ve geniş caddelerine girer girmez şaşırıp kaldım. Caddeler pırıl pırıl. Koca havuzlarla güzelleşen büyük meydanlar mutlu insanlarla dolu.
Numaralanmış parçaların alındakları yazı türleri aşağıdakilerden hangisi olamaz?
A) Deneme
B) Biyografi
C) Fıkra
D) Anı
E) Gezi yazısı
12. Günümüzde insanlar vakitlerinin büyük bir kısmını iş ortamında geçirmektedirler. Burada geçirilen evde ya da dışarıda herhangi bir aktivitede geçirilen vakitten daha fazladır. Bu nedenledir ki, iş doyumu yaşam doyumunun da önemli bir bölümü oluşturmaktadır. Yapılan araştırmalarda yaşam doyumu arasında anlamlı ilişki bulunmuştur. İş doyumu kavramı, 1920’li yıllarda ortaya atılmış,1930-40’lı yıllarda daha detaylı şekilde araştırılmaya başlanmıştır.
Bu parça aşağıdaki düzyazı türlerinin hangisinden alınmış olabilir?
A) Makale
B) Anı
C) Deneme
D) Eleştiri
E) Röportaj
13. Aşağıdakilerden hangisinde İslamiyet öncesi Türk edebiyatıyla ilgili yanlış bilgi verilmiştir?
A) Savlar öğüt veren, bugünkü atasözlerinin yerini tutan ifadelerdir.
B) Türkler’in ilk yazılı metinleri 8.yy’la ait olan metinlerdir.
C) Uygurlara ait metinler, Turfan bölgesinde yapılan çalışmalarla ortaya çıkmıştır.
D) Orhun Abideleri‘nden ilk defa söz eden Tarihçi Cü-veyni’dir.
E) Şölen adı verilen törenler, av törenleridir.
14. Kutadgu Bilig ile ilgili olarak aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) Türk edebiyatında siyasetname türünde ilk eserdir.
B) Aruz ölçüsüyle yazılmış ilk eserdir.
C) İslamiyet Dönemi Türk edebiyatının ilk eseridir.
D) Mesnevi nazım biçimiyle Batı Türkçesiyle yazılmıştır.
E) Yusuf Has Hacip tarafından yazılmış, alegorik bir eserdir.
15. 19.yy şairlerindendir. Öğrenimini Erzurum ve Trabzon medreselerinde tamamlar. İstanbul’a gelir. Mustafa Reşit Paşa’ya yakınlık duyar. Gittiği her yerde eleştirilecek birilerini bulur, bu yüzden pek sevilmez. Sergüzeştname adlı bir eseri vardır.
Bu parçada tanıtılan sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Bayburtlu Zihni
B) Seyrani
C) Dadaoğlu
D) Erzumlu Emrah
E) Köroğlu
16. I. Tasavvuf edebiyatının en büyük temsilcisi Yunus Emre’dir. Yaratılana yaratandan dolayı engin hoşgörü, insan sevgisi işlediği konulardandır.
II. Lokum Perende’nin öğrencisi olan Hacı Bektaş Veli, Yeseviliğin halifesi kabul edilir. Makalat, önemli bir eseridir.
III. Asıl adı Haydar olan Pir Sultan Abdal, 16. yüzyılda Sivas’ta yaşamıştır. Şiirlerinde Yunus Emre’de olduğu gibi deruni bir tasavvuf anlayışı yoktur.
IV. Kaygusuz Abdal, Alevi – Bektaşı şiirinin kurucusu olarak kabul edilir. Yunus Emre’den etkilenmiş ve eserlerini Nutuk adlı eserinde toplanmıştır.
V. Hacı Bayram Veli’nin damadı aynı zamanda öğrencisi olan Eşrefoğlu Rumi, şiirlerini aruz ve heceyle oluşturmuştur. Müzekki’n Nüfus adlı bir eseri vardır.
Yukarıda numaralanmış cümlelerden hangisinde bir bilgi yanlışı yapılmıştır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
17. 17.yüzyılda koşma, semai, varsağı ve destan türünde hece ölçüsüyle başarılı şiirler yazmıştır. Aşk, ölüm, gurbet, peygambere ve dört halifeye bağlılık eserlerinde işlediği temalardır. Divan edebiyatı sanatçılarından etkilenerek aruz ölçüsüyle de şiirler yazmıştır. Gazel, kaside, murabba ve naatlarında Adlî takma adını kullanmıştır. Mûsikîyle ilgilenen şairin birçok bestesi de vardır. 38 dörtlükten oluşan 105 şairin hayatını anlattığı Şairname isimli eseri meşhurdur.
Bu parçada hakkında bilgi verilen sanatçı aşağı-dakilerden hangisidir?
A) Seyrâni
B) Erçişli Emrah
C) Âşık Ömer
D) Gevherî
E) Karacaoğlan
18. I. Fenafillah: Allah’ta yok olmak, ölmeden önce ölmek, tasavvuftaki son aşamadır.
II. İnsan-ı Kamil: Fenafillah’a ulaşmış kişi, olgun insan, kâmil insandır.
III. Mutasavvuf: Tasavvuf ehli olan, tasavvuf yolunda ilerlemiş, bir mertebeye ulaşmış kişidir.
IV. Mürşit: Tarikat şeyhlerine bağlanarak ondan tasavvufun yollarını öğrenen, şeyh doğrultusunda ilerleyen kişidir.
V. Şeyh: Tarikatta en yüksek mertebeye ermiş kişi ya da tarikat kollarından birinin başında bulunan kimsedir.
Tasavvufla ilgili numaralanmış terimlerden hangisinin açıklaması doğru değildir?
A) I B) II C) III D) IV E) V
19. 15.yüzyıl divan edebiyatının en önemli sanatçısıdır. Sultanü’ş şuara unvanını almıştır. Bursa’da müderrislik, Edirne’de kadılık yapmıştır. Fatih Sultan Mehmet tarafından sevgi ve saygı görmüştür. Fatih’in hocası ve sohbet arkadaşıdır. Tek eseri olan Divan‘ıyla ünü Herat’taki; Baykara’nın sarayı dahil olmak üzere geniş bir coğrafyaya yayılmıştır. Nazireciliği ve tarih düşürmeyi kendisinden sonra gelenlere bir gelenek olarak bırakmıştır.
Bu parçada sözü edilen divan şairi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Ahmedi
B) Şeyhi
C) Kul Mesud
D) Necâti
E) Ahmed Paşa
20. I. Savaşın ve zaferin anlatıldığı eserlerdir.
II. Hz. Muhammed’in yaşamını anlatan eserlerdir.
III. Şehzadelerin sünnet düğünlerini, kadın sultanların düğünlerini anlatan eserlerdir.
IV. Şehirlerin güzelliklerini anlatan eserlerdir.
V. Öğüt vermek amacıyla mesnevi biçimde yazılan eserlerdir.
Aşağıdaki kavramlardan hangisi, numaralanmış bilgilerden biriyle eşleşmez?
A) Pendname
B) Fütüvvetname
C) Şehrengiz
D) Siyer
E) Gazavatname
21. Divan edebiyatının en büyük şairidir. Aşk, şarap, tabiat gibi din dışı temaları işlediği gazelleriyle tanırır. Başta Kanuni Sultan Süleyman olmak üzere diğer padişah ve devlet adamlarından itibar görmüştür. Mesnevi yazmanın gelenek hâline geldiği bir dönemde hiç mesnevi yazmamıştır. Aruza ve söz sanatlarına hâkim bir sanatçıdır. Şiirlerinde İstanbul Türkçesine ve deyimlere yer vermiştir. Kanunî Sultan Süleyman’ın vefatı üzerine yazdığı mersiyesiyle meşhurdur.
Bu parçada hakkında bilgi verilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Bâkî
B) Taşlıcalı Yahya
C) Zâtî
D) Bağdatlı Ruhî
E) Fuzûlî
22. Edebiyatımızda düşünceyi şiire katan şair, hikemî şiirin kurucusudur. Eserlerinde duygu ve hayal yerine düşünceye önem verir. Günün olaylarını, çağın haksızlıklarını, huzursuzluklarını sanattan vezgeçmeden ele almıştır. Şiirleri hayat içinde karşılaşılan sorunlara çözümler üreten, yol gösteren bir yapıdadır. Şiirlerinin dili dönemine göre sade olan sanatçının bazı hikmet sözleri atasözü gibi kabul edilip günümüze kadar gelmiştir. Manzum ve mensur birçok eseri olan sanatçı Hayriyye adlı mesnevisinde oğlu için öğütler yazmıştır. Bu eser dinî, millî, ahlakî ve insani öğütler içerir.
Bu parçada bahsedilen divan edebiyatı sanatçısı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Ahmedi
B) Bağdatlı Ruhi
C) Nabi
D) Necati
E) Nefi
23. I. Mahallîleşme Akımı
II. Süslü Nesir
III. Hikemî Tarzı
IV. Sebk-i Hindî
Aşağıdaki verilen divan edebiyatı sanatçılarından hangisi yukarıdakilerden biriyle ilişkilendirilemez?
A) Veysi
B) Nabi
C) Necati
D) Enderunlu Vasıf
E) Neşati
24. Aşağıdakilerin hangisinde bilgi yanlışı yapılmıştır?
A) Mantıku’t Tayr adlı bir eseri olan Gülşehri, tasav vufu iyi bilen 14.yüzyıl divan sanatçılarındandır.
B) 15.yüzyıl sanatçılarından Şeyhi’nin Harname adlı eseri, Türk edebiyatının ilk fabl örneğidir ve hiciv türündedir.
C) Nefi, kaside ustasıdır ve 17.yüzyılda hicivleriyle ünlenmiş divan edebiyatı sanatçısıdır.
D) 17.yüzyıl sanatçılarından Katip Çelebi, Avrupa’da tanınmış bir sanatçıdır ve Cihannüma adlı bir coğrafya kitabı vardır.
E) Ahmed-i Dai 15.yüzyıl divan sanatçılarındandır ve Çarhname adlı eseriyle ünlüdür.
CEVAPLAR
|
1. D |
13. E |
|
2. A |
14. D |
|
3. E |
15. A |
|
4. C |
16. D |
|
5. B |
17. C |
|
6. B |
18. D |
|
7. E |
19. E |
|
8. D |
20. B |
|
9. B |
21. A |
|
10. D |
22. C |
|
11. A |
23. C |
|
12. A |
24. E |
