SÖZCÜKTE YAPI – 5
1. “İnsanoğlu çalıştı mı her güçlüğün üstesinden gelir.” cümlesinde mı, hangi işlevi yüklenmiştir?
A) Sonuna geldiği eylemin anlamına kesinlik katma
B) Cümlenin anlamını sınırlandırma
C) Cümlenin anlatımını hareketlendirme
D) Birinci cümleciği, ikincisinin koşulu kılma
E) Cümlenin anlamını soru yoluyla pekiştirme
(ÖYS 1981)
2. Çağdaş sinemanın ünlü örneklerinden birini dün gece televizyonda
I II
izlerken korkulu dakikalar yaşadım.
III IV V
Bu cümledeki numaralanmış sözcüklerin hangisinde birden çok yapım eki vardır?
A) I. B) II. C)lll. D) IV. E) V.
(ÖSS 1997)
3. Aşağıdaki cümlelerin hangisindeki altı çizili sözcük, ötekilerden farklı bir yapım eki almıştır?
A) Anlattıkları bıktırıcı, tatsız tuzsuz sözler yığınıydı,
B) izlenimlerinizi yazarken, yaratıcı olmaya çalışmalısınız.
C) Öyküleyici anlatımda da bu Öğelere yer vermelisiniz.
D) Burada olay, birinci kişinin ağzından anlatılmaktadır,
E) Bu gibi durumlarda, inandırıcı kanıtlar bulmak zordur.
(ÖYS 1988)
4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yüklem, kökü bakımından ötekilerden farklıdır?
A) Balıkların bir kısmını pişirmişlerdi.
B) Üşüttüğü için boynu, beli tutulmuştur.
C) Bahçedeki çiçekleri yeni sulamışlardı.
D) Su kovasını bahçedeki çeşmeden doldurmuştu.
E) Köpek yavruları bahçede boğuşuyordu.
(ÖYS 1995)
5. Ağaçların çiçeklenip ekinlerin büyümeye başladığı
I II III
günlerde köyüne gider, çocukluk günlerini sanki yeniden yaşardı.
IV V
Bu cümledeki altı çizili sözcüklerden hangisinin kökü, sözcük türü bakımından ötekilerden farklıdır?
A) I. B) ll. C)lll. D) IV. E) V
(ÖSS 1990)
6. Gecekondu, uyurgezer, mirasyedi, ateşkes gibi bileşik sözcükler, aşağıdaki yöntemlerden hangisiyle oluşmuştur?
A) Her iki sözcük de kendi öz anlamı dışında kullanılmıştır.
B) Birinci sözcük kendi öz anlamı dışında kullanılmıştır.
C) İkinci sözcük kendi öz anlamı dışında kullanılmıştır.
D) Eylem soylu sözcükler, birleştikleri sözcükle birlikte tür bakımından değişikliğe uğrayarak ad ve sıfat oluşturmuştur.
E) Ses değişimi yoluyla oluşan bileşik sözcüklerde, İki ünlü kaynaşmış ya da hece düşmesi olmuştur.
(ÖYS 1989)
7. Aşağıdaki cümlelerin hangisindeki altı çizili sözcük, işlevi bakımından ötekilerden farklı bir ek almıştır?
A) Bugünlerde birçok yeni yayın piyasaya çıktı.
B) Bunları defterlerinize yazın, ileride size gerekebilir.
C) Akşama kadar evde bir yığın iş yaptı.
D) Yazarın bu kitabında dizin bölümü yok.
E) Turizmde bu yıl Karadeniz’e akın var.
(ÖYS 1998)
8. Yıl sonları, pek çoğumuzun geçen yılla ilgili değerlendirmelere yöneldiği, gelecek için planlar yaptığı bir dönemdir.
Bu cümleyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) “-ler, -lar” eki abartma göreviyle kullanılmıştır.
B) “yöneldiği” ve “yaptığı” sözcükleri sıfat-fiildir.
C)”yıl sonları” sözü belirtisiz isim tamlamasıdır.
D) Yüklem, sıfat tamlamasından oluşmaktadır.
E) Belgisiz zamir kullanılmıştır.
(ÖSS 2006)
9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “-ce, -ca, -çe, -ça” eklendiği sözcüğe “Bunu ona gizlice söylemişler.” cümlesindeki anlamı kazandırmıştır?
A) Karşıma oturup sözümü kesmeden sessizce dinledi.
B) Sonunda onlar da genişçe bir eve taşındılar.
C) Çocukça davranışları yüzünden pek sevilmezdi.
D) Ondan günlerce ne bir mektup, ne bir haber aldık.
E) Bence evinizin en güzel yanı işyerine yakın olması.
(ÖSS 1988)
10. (I) Ortalık ağır ağır aydınlanıyor, topraktan incecik buğular yükseliyordu. (II) Otlar İle pamuk fideleri daha ayırt edilemiyordu. (III) Az sonra güneş doğacak; kıpkırmızı, her yanı yakan bir güneş… (IV) Toprağa basamayacak, sıcaktan soluk alamayacak, bir fırının içine girmiş gibi kavrulacak insanlar, (V) Bütün bunlara karşın, güneşin doğuşu sabırsızlıkla bekleniyor. (VI) Güneş demek, yeni bir gün demek, umut demek.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) l. cümledeki “ağır ağır” İkilemesi zarftır.
B) II. cümledeki “ile” bağlaçtır,
C) III. cümledeki “kıpkırmızı” sözcüğü pekiştirme sıfatıdır.
D) V. cümledeki “karşın” sözcüğü ilgeçtir,
E) VI. cümledeki “umut” sözcüğü kökü bakımından isim soyludur.
(ÖSS 2006)
11. “Kimi yazarlarca röportaj, çok yönlü bir yazı biçimidir,” cümlesinde “yazarlar” kelimesi -ca ekini alarak yeni bir anlam kazanmıştır.
Aynı anlam aşağıdakilerin hangisinde söz konusudur?
A) Birbirimizle kardeşçe geçindiğimiz söylenemezdi.
B) O günden sonra yıllarca birbirimizi görmedik.
C) Karşımda orta yaşlı, kamburca biri oturuyordu.
D) Böyle yapmaya sınıfça karar verdik.
E) Yeni evimizde gönlümce uzanıp yatamadım.
(ÖYS 1985)
12. I. Teyzelerin dün sinemaya gittiler.
II. Çiçeklerine yazın bolca su vermelisin.
III. Kalemlerini başka kutuya yerleştirdi.
IV. Ceketlerimizi dolaba astım.
V. Evleri bize çok yakındır.
Yukarıdaki cümlelerin hangilerindeki altı çizili sözcüklerin aldığı ekler, onlara hem ikinci, hem de üçüncü tekil kişiye ait olma anlamı katmıştır?
A) I. ve II. B)l. ve V. C) II. ve III.
D) III. ve IV. E) IV. ve V.
(ÖSS 2000)
13. Aşağıdaki dizelerin hangisinde, hem yapım hem çekim eki almış bir sözcük vardır?
A) Açılan bir gülsün sen yaprak yaprak
B) Şimdi bir rüzgâr geçti buradan
C) İnsan bir yanınca Kerem misali yanmalı
D) Ertesi gün başladı gün doğarken yolculuk
E) Ayva sarı nar kırmızı sonbahar
(ÖYS 1989)
14. Aşağıdaki cümlelerin hangisindeki altı çizili sözcük, birden çok yapım eki almıştır?
A) Ödül, sanatçının son eserine verildi.
B) Bunları sizin sokaktaki çiçekçiden aldım.
C) Kapıdaki nöbetçiye sizi sordum.
D) Yarın tatlıcının önünde buluşacağız.
E) Köşedeki balıkçıya taze balık gelmiş.
(ÖSS 1991)
15. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük türetilirken bir ünlü kaybına uğramıştır?
A) Bu çiçeğin yaprakları çok çabuk sararmış.
B) Geçen yıl dikilen bu elbise iyice daralmış.
C) Uykusuzluktan gözlerinin altı morarmış.
D) Kilo alınca yanakları iyice pembeleşmiş.
E) Saçları son aylarda çok beyazlamış.
(ÖYS 1993)
16. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, -ler(-lar) eki cümleye “abartma” anlamı katmaktadır?
A) Sürü sürü koyunları, keçileri var,
B) Bütün gün annelerini beklediler.
C) Dünyalar kadar kitabı var.
D) Ahmet’ler yarın tatile çıkıyorlar.
E) Çocukların hepsi aşılanacak.
(ÖSS 1986)
17. Aşağıdaki cümlelerin hangisindeki altı çizili sözcük, işlevi bakımından ötekilerden farklı bir ek almıştır?
A) Ben onarım işleriyle ilgileniyorum.
B) Bir doğum ilanı vermek istiyorum.
C) Bu yemekleri içim kaldırmıyor.
D) Soğuklar verim düşüklüğüne yol açıyor.
E) Pancar söküm zamanı yaklaşıyor.
(ÖYS 1988)
18. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde -cık (-cik, -cuk, -cük) ekiyle türemiş sözcük, küçültme anlamından sıyrılarak somut varlığa ad olmuştur?
A) Kardeşim bademcik ameliyatı oldu.
B) Gencecik yaşta iş dünyasında adını duyurmuştu.
C) Evlerinin küçücük bir bahçesi vardı.
D) Üzerine incecik bir elbise giymişti.
E) Gölün içinde bir sürü adacık oluşturmuştu.
(ÖYS 1992)
Edebiyat / Dil ve Anlatım Kaynak Sitesi
CEVAPLAR
| 1.D | 5.B | 9.A | 14.D |
| 2.C | 6.D | 10.E | 15.A |
| 3.D | 7.B | 11.E | 16.C |
| 4.C | 8.A | 12.C | 17.C |
| 13.D | 18.A |
