AYT Edebiyat Denemesi – 15

AYT EDEBİYAT DENEMESİ – 15

1.    Ah o akşam o trenden gülüşün

O gülüşün kalbime aksettiği an

Duymadım ilk ateşin düştüğünü

Şavka benzer bir ışık zannettim

Macera başlamak üzereymiş o gün

Sürecekmiş bu ateş yıllarca

Bir taraftan Yakacık, mor dağlar

Bir taraftan da deniz, şuh adalar

Bu dizelerde aşağıdaki söz sanatlarından hangisi yoktur?

A) Açık İstiare                           

B) Tenasüp

C) Teşbih                                  

D) Tevriye

E) Nida

2.    Bi-baht olanın bağına bir katresi düşmez

Bârân yerine dürr ü güher yağsa semâdan

(Bibaht : bahtsız, katre : damla, bârân : yağmur, dürr: inci, güher : mücevher )

Bu dizelerde ağır basan söz sanatı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Tezat           

B) İrsalimesel            

C) Terdit

D) Kinaye           

E) Hüsnütalil

3.    I.   İs karası gibiyim o temiz ellerinde

Dil yarası gibiyim o masum sözlerinde

II.  Halk güneşi midir kaşımdaki batan

Sen misin sen misin ey garip vatan

III. Bir vadinin kollarını kavuşturduğu yerde

Kıstırılmış, topuğu yaralı kaçağım sanki

IV. Bilgiyle, inançla, çoşkunlukla

“Övün, çalış, güven”

Numaralanmış dizelerde bulunmayan söz sanatı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Teşbih        

B) Tecahülüarif         

C) İktibas

D) İstiare              

E) Rücu

4.     Kabaktepe asıl yurdum

Nadir Şah’tan gelir soyum

Kocanalı büyük dayım

Avşarlık’tan çıktı m’ola

Bu dizeler için aşağıdakilerden hangisi söylene­mez?

A) Varsağı örneğidir.

B) Düz uyak düzeniyle yazılmıştır.

C) Bir şiirin son dörtlüğüdür.

D) Hece ölçüsüyle yazılmıştır.

E) Halk geleneğine aittir.

5.     Bir güzel şûha dedim ki iki gözün sürmelidir

Dedi vallahi seni Hind’e kadar sürmelidir

Bu dizelerde bulunan kafiye türünün özdeşi aşa-ğıdakilerden hangisinde vardır?

A) Doğru söylerim halk razı değil

Eğri söylerim Hak razı değil

B) Söylerken o sözleri kızardı

Hem hazzeder âh hem kızardı

C) Gündüzler size kalsın verin karanlıkları

Örtün, üstüme örtün, serin karanlıkları

D) Saç tel tel, örtüler hep tül tül düşer

Gözünün değdiği yere gül düşer

E) Ketmetme bu râzı, söyle bir söz

Ben isterim âh, öyle bir söz

6.     Kalem olsun eli ol katib-i bed-tahirin

Ki fesâd-ı rakamı sürumuzu şür eyler

Gâh bir harf sükûtuyle eder nadiri nâr

Gâh bir nokta kusuruyla gözü kör eyler

Bu dizeler aşağıdaki nazım biçimlerinin hangisin­den alınmış olabilir?

A) Mesnevi            

B) Kıt’a            

C) Murabba

D) Terbi              

E) Tuyuğ

7.   

I.    Kopar sonbahar tellerinden

Derinden,derinden,derinden

Biten yazla başlar keder musikisi

Bu sahillerin seslenir her yerinden

Derinden,derinden,derinden

Hazin günlerin derbeder musikisi

I I. Şafaktan önce uyandım bahar odamdaydı

Mayıs,çiçekleri etrafa öyle bir yaydı

Ki varlığım büyülenmişti en derin hazla

Cihanda lezzet alınmaz bu duydudan fazla

Sürekli sevgiyi duydukça anne toprak’tan

İçimde korku nedir kalmıyor yok olmaktan

Aşağıdakilerden hangisi yukarıda verilen şiirlerin ortak özelliği değildir?

A) Bentlerle yazılma

B) İmgelere yer verme

C) Uyak ve redife yer verme

D) Söz sanatlarından yararlanma

E) Aynı uyak örgüsünü kullanma

8.    Kale yoktur, ok atılmaz burçlardan

İnsanoğlu yüksek uçar kuşlardan

Boz tavşanlar haraç alır kurtlardan

Erlik başkalaştı, meydan değişti

I.   Nazım türü taşlama olan bir şiirden alınmıştır.

II.  Uyak düzeni aaab şeklindedir.

III. Redif kullanılmamıştır.

IV. Mübalağa sanatına başvurulmuştur.

V.  Yarım uyak kullanılmıştır.

Yukarıdaki dörtlükle ilgili olarak verilen numara­lanmış bilgilerden hangileri yanlıştır?

A) I ve II               

B) II ve III             

C) II ve IV

D) III ve V            

E) IV ve V

9.    Gel imdi sen dahi şeyhin hâline

Karışasın evliyânın yoluna

Dalasın sen âb-ı hayat gölüne

Erişir cânına fazlı Hudâ’nın

Bu dizeler aşağıdaki nazım türlerinin hangisinden alınmış olabilir?

A) Şathiye            

B) Nutuk            

C) Methiye

D) Naat              

E) Tevhit

10.  Bu bir türkü:

toprak çanaklarda

güneşi içenlerin türküsü!

Bu bir örgü

alev bir saç örgüsü!

kıvranıyor

kanlı, kızıl bir meş’ale gibi yanıyor

esmer alınlarında

bakır ayakları çıplak kahramanların!

Ben de gördüm o kahramanları,

ben de sardım o örgüyü,

ben de onlarla güneşe giden köprüden geçtim!

Ben de içtim toprak çanaklarda güneşi

Ben de söyledim o türküyü!

Bu dizelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Modern şiir geleneğine aittir.

B) İmge ve çağrışımlara yer verilmiştir.

C) Alışılmamış bağdaştırmalar vardır.

D) Redif ve kafiyeye yer verilmemiştir.

E) Serbest ölçüyle yazılmıştır.

11. I. Lisedeyken en sevdiğim öğretmenimdi, Mualla Hanım. Tarihi seven, sevdiren, öğrencilerini göre-ten bir öğretmendi. Ancak sadece ilk sene okuttu bizi. Sene 1979. Lise bitirme sınavlarında geçme­miz için çok çalıştırmıştı bizi.

II.  Yazı makinesı devrini tamamladı. Bilgisayar artık her yerde. Ulusal kitaplıklarda ne varsa bir tuş ile evinizdeki bilgisayarın ekranına gelecek. Belki de ev kitaplıkları tarihe karışacak.

III. Ahmet Haşim, 1885’te Bağdat’ta doğmuştur. Öm­rünü İstanbul’da geçirmiştir. Fecriatiye katılmış, topluluk dağıldıktan sonra kendi çizgisinde eserler vermiştir. Daha çok Fransız şiirinden etkilenmiştir.

IV. Arabamız Taşkent’in büyük ve geniş caddeleri­ne girer girmez şaşırıp kaldım. Caddeler pırıl pı­rıl. Koca havuzlarla güzelleşen büyük meydanlar mutlu insanlarla dolu.

Numaralanmış parçaların alındakları yazı türleri aşağıdakilerden hangisi olamaz?

A) Deneme         

B) Biyografi              

C) Fıkra

D) Anı           

E) Gezi yazısı

12. Günümüzde insanlar vakitlerinin büyük bir kısmını iş ortamında geçirmektedirler. Burada geçirilen evde ya da dışarıda herhangi bir aktivitede geçirilen vakitten daha fazladır. Bu nedenledir ki, iş doyumu yaşam do­yumunun da önemli bir bölümü oluşturmaktadır. Ya­pılan araştırmalarda yaşam doyumu arasında anlamlı ilişki bulunmuştur. İş doyumu kavramı, 1920’li yıllarda ortaya atılmış,1930-40’lı yıllarda daha detaylı şekilde araştırılmaya başlanmıştır.

Bu parça aşağıdaki düzyazı türlerinin hangisinden alınmış olabilir?

A) Makale               

B) Anı             

C) Deneme

D) Eleştiri           

E) Röportaj

13.  Aşağıdakilerden hangisinde İslamiyet öncesi Türk edebiyatıyla ilgili yanlış bilgi verilmiştir?

A) Savlar öğüt veren, bugünkü atasözlerinin yerini tutan ifadelerdir.

B) Türkler’in ilk yazılı metinleri 8.yy’la ait olan metin­lerdir.

C) Uygurlara ait metinler, Turfan bölgesinde yapılan çalışmalarla ortaya çıkmıştır.

D) Orhun Abideleri‘nden ilk defa söz eden Tarihçi Cü-veyni’dir.

E) Şölen adı verilen törenler, av törenleridir.

14.  Kutadgu Bilig ile ilgili olarak aşağıda verilen bilgi­lerden hangisi yanlıştır?

A) Türk edebiyatında siyasetname türünde ilk eserdir.

B) Aruz ölçüsüyle yazılmış ilk eserdir.

C) İslamiyet Dönemi Türk edebiyatının ilk eseridir.

D) Mesnevi nazım biçimiyle Batı Türkçesiyle yazılmış­tır.

E) Yusuf Has Hacip tarafından yazılmış, alegorik bir eserdir.

15. 19.yy şairlerindendir. Öğrenimini Erzurum ve Trabzon medreselerinde tamamlar. İstanbul’a gelir. Mustafa Reşit Paşa’ya yakınlık duyar. Gittiği her yerde eleşti­rilecek birilerini bulur, bu yüzden pek sevilmez. Sergüzeştname adlı bir eseri vardır.

Bu parçada tanıtılan sanatçı aşağıdakilerden han­gisidir?

A) Bayburtlu Zihni   

B) Seyrani       

C) Dadaoğlu

D) Erzumlu Emrah       

E) Köroğlu

16. I. Tasavvuf edebiyatının en büyük temsilcisi Yunus Emre’dir. Yaratılana yaratandan dolayı engin hoş­görü, insan sevgisi işlediği konulardandır.

II.  Lokum Perende’nin öğrencisi olan Hacı Bektaş Veli, Yeseviliğin halifesi kabul edilir. Makalat, önemli bir eseridir.

III. Asıl adı Haydar olan Pir Sultan Abdal, 16. yüzyıl­da Sivas’ta yaşamıştır. Şiirlerinde Yunus Emre’de olduğu gibi deruni bir tasavvuf anlayışı yoktur.

IV. Kaygusuz Abdal, Alevi – Bektaşı şiirinin kurucusu olarak kabul edilir. Yunus Emre’den etkilenmiş ve eserlerini Nutuk adlı eserinde toplanmıştır.

V.  Hacı Bayram Veli’nin damadı aynı zamanda öğren­cisi olan Eşrefoğlu Rumi, şiirlerini aruz ve heceyle oluşturmuştur. Müzekki’n Nüfus adlı bir eseri vardır.

Yukarıda numaralanmış cümlelerden hangisinde bir bilgi yanlışı yapılmıştır?

A) I            B) II            C) III          D) IV       E) V

17. 17.yüzyılda koşma, semai, varsağı ve destan türünde hece ölçüsüyle başarılı şiirler yazmıştır. Aşk, ölüm, gurbet, peygambere ve dört halifeye bağlılık eserlerin­de işlediği temalardır. Divan edebiyatı sanatçılarından etkilenerek aruz ölçüsüyle de şiirler yazmıştır. Gazel, kaside, murabba ve naatlarında Adlî takma adını kul­lanmıştır. Mûsikîyle ilgilenen şairin birçok bestesi de vardır. 38 dörtlükten oluşan 105 şairin hayatını anlat­tığı Şairname isimli eseri meşhurdur.

Bu parçada hakkında bilgi verilen sanatçı aşağı-dakilerden hangisidir?

A) Seyrâni            

B) Erçişli Emrah   

C) Âşık Ömer

D) Gevherî           

E) Karacaoğlan

18.  I.   Fenafillah: Allah’ta yok olmak, ölmeden önce öl­mek, tasavvuftaki son aşamadır.

II.  İnsan-ı Kamil: Fenafillah’a ulaşmış kişi, olgun in­san, kâmil insandır.

III. Mutasavvuf: Tasavvuf ehli olan, tasavvuf yolunda ilerlemiş, bir mertebeye ulaşmış kişidir.

IV. Mürşit: Tarikat şeyhlerine bağlanarak ondan ta­savvufun yollarını öğrenen, şeyh doğrultusunda ilerleyen kişidir.

V.  Şeyh: Tarikatta en yüksek mertebeye ermiş kişi ya da tarikat kollarından birinin başında bulunan kimsedir.

Tasavvufla ilgili numaralanmış terimlerden hangi­sinin açıklaması doğru değildir?

A) I            B) II            C) III          D) IV       E) V

19. 15.yüzyıl divan edebiyatının en önemli sanatçısıdır. Sultanü’ş şuara unvanını almıştır. Bursa’da müderris­lik, Edirne’de kadılık yapmıştır. Fatih Sultan Mehmet tarafından sevgi ve saygı görmüştür. Fatih’in hocası ve sohbet arkadaşıdır. Tek eseri olan Divan‘ıyla ünü Herat’taki; Baykara’nın sarayı dahil olmak üzere geniş bir coğrafyaya yayılmıştır. Nazireciliği ve tarih düşür­meyi kendisinden sonra gelenlere bir gelenek olarak bırakmıştır.

Bu parçada sözü edilen divan şairi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ahmedi              

B) Şeyhi            

C) Kul Mesud

D) Necâti               

E) Ahmed Paşa

20.  I.    Savaşın ve zaferin anlatıldığı eserlerdir.

II.  Hz. Muhammed’in yaşamını anlatan eserlerdir.

III. Şehzadelerin sünnet düğünlerini, kadın sultanların düğünlerini anlatan eserlerdir.

IV. Şehirlerin güzelliklerini anlatan eserlerdir.

V.  Öğüt vermek amacıyla mesnevi biçimde yazılan eserlerdir.

Aşağıdaki kavramlardan hangisi, numaralanmış bilgilerden biriyle eşleşmez?

A) Pendname                        

B) Fütüvvetname

C) Şehrengiz                          

D) Siyer

E) Gazavatname

21. Divan edebiyatının en büyük şairidir. Aşk, şarap, tabiat gibi din dışı temaları işlediği gazelleriyle tanırır. Başta Kanuni Sultan Süleyman olmak üzere diğer padişah ve devlet adamlarından itibar görmüştür. Mesnevi yaz­manın gelenek hâline geldiği bir dönemde hiç mesnevi yazmamıştır. Aruza ve söz sanatlarına hâkim bir sa­natçıdır. Şiirlerinde İstanbul Türkçesine ve deyimlere yer vermiştir. Kanunî Sultan Süleyman’ın vefatı üze­rine yazdığı mersiyesiyle meşhurdur.

Bu parçada hakkında bilgi verilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Bâkî            

B) Taşlıcalı Yahya        

C) Zâtî

D) Bağdatlı Ruhî         

E) Fuzûlî

22. Edebiyatımızda düşünceyi şiire katan şair, hikemî şi­irin kurucusudur. Eserlerinde duygu ve hayal yerine düşünceye önem verir. Günün olaylarını, çağın hak­sızlıklarını, huzursuzluklarını sanattan vezgeçmeden ele almıştır. Şiirleri hayat içinde karşılaşılan sorunlara çözümler üreten, yol gösteren bir yapıdadır. Şiirlerinin dili dönemine göre sade olan sanatçının bazı hikmet sözleri atasözü gibi kabul edilip günümüze kadar gel­miştir. Manzum ve mensur birçok eseri olan sanatçı Hayriyye adlı mesnevisinde oğlu için öğütler yazmıştır. Bu eser dinî, millî, ahlakî ve insani öğütler içerir.

Bu parçada bahsedilen divan edebiyatı sanatçısı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ahmedi                              

B) Bağdatlı Ruhi

C) Nabi                                   

D) Necati

E) Nefi

23.  I.   Mahallîleşme Akımı

II.  Süslü Nesir

III. Hikemî Tarzı

IV. Sebk-i Hindî

Aşağıdaki verilen divan edebiyatı sanatçılarından hangisi yukarıdakilerden biriyle ilişkilendirilemez?

A) Veysi                             

B) Nabi

C) Necati                            

D) Enderunlu Vasıf

E) Neşati

24.  Aşağıdakilerin hangisinde bilgi yanlışı yapılmıştır?

A) Mantıku’t Tayr adlı bir eseri olan Gülşehri, tasav vufu iyi bilen 14.yüzyıl divan sanatçılarındandır.

B) 15.yüzyıl sanatçılarından Şeyhi’nin Harname adlı eseri, Türk edebiyatının ilk fabl örneğidir ve hiciv türündedir.

C) Nefi, kaside ustasıdır ve 17.yüzyılda hicivleriyle ünlenmiş divan edebiyatı sanatçısıdır.

D) 17.yüzyıl sanatçılarından Katip Çelebi, Avrupa’da tanınmış bir sanatçıdır ve Cihannüma adlı bir coğ­rafya kitabı vardır.

E) Ahmed-i Dai 15.yüzyıl divan sanatçılarındandır ve Çarhname adlı eseriyle ünlüdür.

CEVAPLAR