AYT EDEBİYAT DENEMESİ – 21
1. Yahya Kemal “Kandilli yüzerken uykularda / Mehtabı sürükledik sularda” derken günlük kelimeleri kullanır. Oysa Yahya Kemal’e kadar hiç kimse Kandilli’yi uykularda yüzdürmemiş, mehtabı sularda sürüklememiştir. Ahmet Haşim, mavi göklerde kargaların çirkin sesleriyle ötüşlerini “Sanki binlerce çelik makas, semaların laciverdîsini doğramak için mütemadiyen açılıp kapanarak havada cehennemî bir gürültü ile şakırdıyor.” şeklinde tasvir ediyor. “Sema, laciverdî” gibi sözler eskimiş olsa bile burada da günlük kelimeler kullanılmıştır. Fakat kargaların gagalarını çelik makaslara benzetmek ve onların ötmek için gagalarını açıp kapayışlarını, göğün maviliğini doğramak olarak düşünmek sadece Ahmet Haşim’e mahsus bir imtiyazdır. Haşim, bu herkesten farklı düşünce tarzını, kelimelerin sırtına ve kelimeler arasında kurulan örgüye yüklemiştir. Bir başka sanatkâr, kargaları hallaca, gagalarını hallaç yayına benzetebilir ve kargaların, beyaz bulutları pamuk gibi attığını söyleyebilirdi. Görüldüğü gibi——.
Bu parçada boş bırakılan yere düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) sanatçıları, özellikle bizi burada ilgilendiren edebiyatçıları dikkate alırsak onların anıları, geride bıraktıkları eserlerdir
B) milyonlarca insanın yüzlerce yıl içinde her gün konuşarak ve yazarak kurduğu bu örgünün kendisi doğrudan doğruya bir sanat eseridir
C) kelimeler ve onlar arasında kurabileceğimiz binbir örgü, bize sonsuz imkânlar bağışlamaktadır ve sanatkârlar bu imkânları en iyi kullanan insanlardır
D) sadece hayallerin parlaklığı, kullanılan dilin inceliği, kompozisyonun kusursuzluğu, fkirlerin değeri, ifadenin çekiciliği gibi kıymetler nesir için kâfi ise de şiir için değildir
E) her sanatçı, kendi elinden çıkanın güzel, kendi düşündüklerinin doğru olduğuna inanır; o güzelliği, o doğruluğu sezmeyenlerin de anlamadıkları, anlamayacakları kanısındadır
2. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin anlamı cümle sonunda doğru verilmiştir?
A) Hiçbir kitabın para ile ölçülecek bir değeri yoktur. (Olasılık)
B) Yazık, okumaya alışmamış, onun tadını almamış olanlara! (Endişe)
C) Şairlerimiz ünlü olmak istiyorlarsa aşk şiirleri de yazsınlar. (Öneri)
D) Sanat hakkındaki görüşlerim sizinkinden farklı olabilir. (Ön yargı)
E) Okuyan için, kitaplığının yanı başından daha rahat yer yoktur. (Yakınma)
3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yanlışı vardır?
A) Bu yılki madalyayı uluslararası üne sahip Feza Gürsey aldı.
B) Nobel Kimya Ödülü, Türk bilim insanı Aziz Sancar’a verildi.
C) TİKA’nın yaptırdığı Cahit Arf Kütüphanesi bugün hizmet vermeye başladı.
D) Ünlü fzikçi Behram Kurşunoğlu Teorik Fizik Araştırma Merkezini açtı.
E) Batı’nın üç yüz yılda çıkardığı en genç Profesör olan Oktay Sinanoğlu vefat etti.
4. İçinde hiç uyanmadan kalmış, biraz kurcalanmış fakat hiçbiri sonuna kadar işlenmemiş birçok imkân olduğunu acı acı seziyordu. İçi yanarak anlıyordu ki onda gömülü kalmış olan bu hazine çoktan meydana çıkmış olmalıydı. Fakat öyle derinliklerde kalmış, üzerinde öyle pislikler yığılmıştı ki… Sanki dünyanın ve hayatın ona verdiği nimetleri birisi çalmış ve yine kendi ruhunun derinliklerinde bir yere gömüp bırakmıştı. Sanki bilinmeyen bir güç, onu hayat meydanına atılmaktan, iradesini ve zekâsını alabildiğine kullanmaktan alıkoyuyordu. Sanki gizli bir düşman, daha yola çıkarken onu ağır eliyle yakalamış, insanlığın doğru yolundan uzaklara fırlatmıştı. Oblomov neredeyse ağlayıp kendi kendine “Ben niçin böyleyim?” diye soruyor, başını battaniyenin altına saklıyordu. “Niçin?”
Bu parça için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Diyaloglara yer verilmiştir.
B) Sanatsal bir metinden alınmıştır.
C) Öyküleyici anlatım tercih edilmiştir.
D) İlahî bakış açısıyla kaleme alınmıştır.
E) Kahraman, kendini sorgulayan biridir.
5.
Altaylardan Tuna’ya, her bir taraf evimiz
Beş asır Avrupa’yı yönetmişti ceddimiz
Baş üstünde gezerdi, bir zamanlar emrimiz
Allah’ın huzurunda, şahidimiz var bizim
Asırlara nam salan, fermanımız var bizim
Bu dizelerde aşağıdaki ses olaylarından hangisi yoktur?
A) Ünsüz yumuşaması
B) Ünsüz benzeşmesi
C) Ünsüz türemesi
D) Ünlü daralması
E) Ulama
6. I. Biz, bu kültürel ortamın tümüyle dışına çıkabilme imkânına sahip değiliz.
II. Düşünsel duruşumuz ise içinde yer aldığımız kültürel ortam tarafından oluşturulur.
III. Buna rağmen, biz, içinde yer aldığımız kültürel ortamı da onun dışından gözlemlemeye çalıştık.
IV. Bu kültürel ortamın bize talep ya da reddettirdiği hususlar düşünsel duruşumuzun ortamını hazırlar.
V. Biz, bir şeye baktığımızda ona bir anlam yüklüyorsak bu anlam, doğrudan bizim zihnimizin düşünsel duruşu ile ilgilidir.
Numaralanmış cümlelerle anlamlı bir paragraf oluşturulduğunda sıralama aşağıdakilerden hangisi olur?
A) I – II – IV – V – III B) II – IV – V – III – I
C) III – V – I – IV – II D) IV – II – V – I – III
E) V- II – IV- I – III
7. Tanpınar’ın “Deniz, insanla konuşur.” sözünü çok severim. Neden diyeceksiniz? Ben Abdülhak Şinasi gibi yalılarda büyümedim fakat bir yalıda geçen hayatı bir zaman tattım. Anneannem, Çengelköy’de o zaman Hüseyin Hüsnü Paşa Yalısı olarak bilinen, şimdilerde daha önceki sahibine atfen restore edilen Abdullah Paşa Ya-lısı’nda kiracı olarak kalıyordu. Ben de on yaşımdan on altı yaşıma kadar fırsat buldukça yazları yanlarına giderdim. Bir evin içine denizin nasıl girdiğini o zaman gördüm. Anadolu kıyısındaki bu yalının tavanında önce ikindi güneşinin parlayan ışıkları oynaşmaya başlardı. Sonra da deniz lodosla kabarır; dalgalar, yalının altındaki kayıkhanenin içlerine kadar güm güm vururdu ta ki sakinleşip susana kadar.
Bu parçanın anlatımıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) İkileme kullanılmıştır.
B) Karşılaştırma yapılmıştır.
C) Benzetmeye yer verilmiştir.
D) Kişileştirmeye başvurulmuştur.
E) Doğrudan anlatım tercih edilmiştir.
8. Bugünün şiiri çoğunluğa saçma, anlamsız geliyorsa yaşadığımız hayattan başka bir yerden gelmiyor bu. Ayrıca bunun için de -belki de en çok bunun için- bugünün şiiri anlamsız, saçma değildir. Anlamsız, saçma olanı göstermek, anlamsızlık, saçmalık demek değildir çünkü. Bir gerçeği göstermektir. Bugünün şiiri bireyciyse bu birey yitikliğinin, ezikliğinin, yıkıklığının sonucudur.
Bu parçada anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?
A) Bir arayış içinde olan bugünün şairi bireysel değil toplumsal temalar işlemelidir.
B) İçinde yaşadığı toplumun bir ferdi olan şair, çağının dili ve şiir formunu kullanmalıdır.
C) Ancak çağını temsil eden ve söz ustalığına sahip şairler şiir sanatında başarılı olabilirler.
D) Bireysel bunalımları olduğu gibi yansıtan bugünün şiirine anlamsız demek haksızlık olur.
E) İmgeleri sıkça kullanan şairler, bireyi günlük dille ele alanların saldırılarından kurtulamazlar.
9 ve 10. soruları aşağıdaki parçaya göre cevaplayınız.
9. 1911’de kurulan ve Birinci Dünya Savaşı sırasında sekiz oyuncusunu şehit veren Beşiktaş’ı Şeref Bey, Mütareke yıllarında yeniden canlandırmaya çalıştı. (I) Şeref Bey’in ilk amacı, İstanbul Futbol Ligi’nin o dönem Cuma Ligi olarak adlandırılan mücadelesine Beşiktaş’ı da dâhil ettirmekti. (II) Şeref Bey, kendisi gibi istekleri geri çevrilmiş diğer kulüp yöneticilerini de çağırarak bir toplantı yaptı ve on iki kulübün yer aldığı “İstanbul Türk İdman Birliği Ligi”ni kurdu. (III) İlk başarısını 1919-1920 sezonunda bugün Fenerbahçe Şükrü Saracoğlu Stadı olarak bilinen Kadıköy İttihatspor sahasında elde etti. (IV) Beşiktaş’a “Kara Kartal” lakabı 1932-1933 sezonunda Fenerbahçe ile oynanan lig şampiyonluğu fnalinde verildi. (V) Şeref Bey’in ölümü nedeniyle simsiyah formalarla maça çıkan Beşiktaş, ardı arkası kesilmeyen hücumlarına başlayınca seyirciler “Kara kartallar gibi saldırıyor.” haykırış-larıyla ona yepyeni bir unvan bahşetti.
Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci paragraf hangi cümleyle başlar?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V
10. Bu parçada numaralanmış cümlelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) I. cümlede Şeref Bey’in, Beşiktaş için verdiği mücadele anlatılmıştır.
B) II. cümlede İstanbul Türk İdman Birliği Ligi’nin kuruluşu anlatılmıştır.
C) III. cümlede Beşiktaş takımının elde ettiği ilk galibiyetten bahsedilmiştir.
D) IV cümlede Beşiktaş’ın lig şampiyonluğundaki başarısı dile getirilmiştir.
E) V cümlede “Kara Kartal” unvanının nasıl ortaya çıktığından bahsedilmiştir.
11.
Olgun insan boşa eylemez inat
Hakikat yolunda edelim sebat
Bak kara belaya, açmıştır kanat
Her an üstümüzde uçmakta kardeş
Bu dizelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Didaktik bir üsluba sahiptir.
B) İstiareye başvurulmuştur.
C) 11’li hece ölçüsü ile söylenmiştir.
D) Tam uyak kullanılmıştır.
E) Gurbet teması işlenmiştir.
12.
I.
Bu yolun inişi, yokuşu eğri
Sellerin dağlardan akışı eğri
Bu eğri yollara alışanların
Yerişi, duruşu, her işi eğri
II
Dosttan yana kanat bulup uçalım
Ak u karaya bakmayıp geçelim
Hızır gibi âb-ı hayat içelim
Gel gönül dost illerine gidelim
Aşağıdakilerden hangisi, numaralanmış dörtlüklerin ortak özelliklerinden biri değildir?
A) Yarım kafyeye yer verilmesi
B) Tezat sanatına başvurulması
C) Yalın bir söyleyişe sahip olması
D) Sözcük düzeyinde redif kullanılması
E) Hece ölçüsüyle söylenmesi
13. Edebiyat, metafizik alanında duran bir sanat dalıdır. Bu konuda bir ihtilaf olduğunu sanmıyorum. Edebiyatın; psikolojinin, sosyolojinin ve felsefenin alanında çokça dolaştığını biliyoruz fakat ben bu yazımda, metafzik ilgiyle fziğin alanında da dolaştığını söyleyeceğim. Metaforlar aracılığı ile edebiyat denen tüccarın iletişime geçmediği, alışveriş yapmadığı anlam ülkesi yok.
Bu parça aşağıdaki edebî türlerden hangisine örnek gösterilebilir?
A) Biyografi
B) Deneme
C) Makale
D) Eleştiri
E) Mülakat
\
14.
• Mevlid türünde bir eserdir.
• Didaktik tarzda yazılmıştır.
• Yunus Emre tarafından kaleme alınmıştır.
• Aşk teması etrafında kurgulanmıştır.
Aşağıdaki eserlerden hangisi bu özelliklerden hiçbirini taşımamaktadır?
A) Hayriyye
B) Risaletün-Nushiyye
C) Kanuni mersiyesi
D) Hüsrev ü Şirin
E) Vesiletü’n-Necat
15. Aynı zamanda âşık edebiyatında bir nazım şeklinin de adıdır. Batı dillerinde “epope” olarak anılır. Daha çok yaratılış ya da toplumu derinden etkileyen savaş, doğal afetler, salgın hastalıklar ve göç gibi tarihî ve sosyal olayları ele alır.
Bu parçada bazı özellikleri verilen nazım türü aşağı-dakilerden hangisidir?
A) İlahi
B) Destan
C) Mersiye
D) Koçaklama
E) Hicviye
16.
Kalbim yine üzgün seni andım da derinden;
Geçtim yine dün eski hazan bahçelerinden!
Üzgün ve kırılmış gibi en ince yerinden,
Geçtim yine dün eski hazan bahçelerinden!
Bu dizelerin nazım şekli aşağıdakilerden hangisidir?
A) Koşma
B) Şarkı
C) Rubai
D) Terkibibent
E) Varsağı
17. (I) Asıl adı Ömer olan XVIII. yüzyıl şairi Nefi Erzurumludur. (II) Kaside nazım şeklinin en önemli uygulayıcısı kabul edilir. (III) I. Ahmet, I. Mustafa, II. Osman ve IV Murat’a sunduğu kasidelerle ünlenmiştir. (IV) Aynı zamanda hicivtürünün de en büyük ustalarındandır. (V) Nitekim Si-ham-ı Kaza adlı eseri bir hiciv mecmuasıdır.
Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı vardır?
A) I. B) II. C) III. D) IV E) V.
18. 20 Mart 1909’da İstanbul’da Hilâl gazetesinin basımevinde ilk toplantılarını yaparlar. Aralarına Celal Sahir, Faik Ali ve Ahmet Samim’i de almışlardır. Nitekim toplantı sonunda kendileri için belirledikleri isim Faik Ali tarafından önerilecektir.
Bu parçada sözü edilen edebî topluluk veya dönem aşağıdakilerden hangisidir?
A) Tanzimat
B) Servetifünun
C) Nayiler
D) Fecriati
E) Yedi Meşale
19. Jön Türklerin bir mensubu olarak Paris’te II. Meşrutiyetin ilanına kadar İttihat ve Terakki’nin yayın organı Şura-yı Ümmet gazetesinde eleştiri yazıları kaleme alır. ll. Meşrutiyet’in ilanı üzerine İstanbul’a döner ve 1909-1921 yılları arasında Madrid elçisi olarak görev yapar. Hikâye, roman, tiyatro, edebî tenkit ve çok sayıda siyasi ve sosyal muhtevalı makale yazmış olmasına rağmen edebiyat tarihinde daha çok, bir romanı vesilesiyle tanınmıştır. Şi’r, “Rümuzu’l-Edeb” ve “İclâl” eserlerinden bazılarıdır.
Bu parçada sözü edilen yazar aşağıdakilerden hangisidir?
A) Samipaşazade Sezai
B) Direktör Ali Bey
C) Muallim Naci
D) Ahmet Mithat Efendi
E) Nabizade Nazım
20. Ben bir sanata ait unsurun bir başka sanatın içerisine dâhil edilmesine karşıyım. Resim resimdir, müzik ise müzik. Bu sanatların malzemesi, şiirin içinde layıkıyla kullanılamaz. Bir de şiirin dili meselesi var. Tutturmuşlar şiir dili estetik olmalıdır, sanatlı olmalıdır, diye. Hayır efendim, şiir için ayrı, özel bir dil değil; doğal, basit, günlük bir dil geliştirilmelidir. Hele şiire vurulan vezin, kafiye ya da topluma yol gösterme boyunduruğunu hiç kabullenemiyorum.
Aşağıdakilerden hangisinin edebiyat anlayışı, bu parçanın yazarıyla örtüşür?
A) Ahmet Haşim
B) Mehmet Akif Ersoy
C) Cemal Süreya
D) Melih Cevdet Anday
E) Nazım Hikmet
21. Zoraki Tabip, Ahmet Vefik Paşa tarafından kaleme alınan ——bir oyun olup——türündedir.
Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangileri getirilmelidir?
A) müzikal-komedi
B) adapte-komedi
C) manzum-trajedi
D) absürt-dram
E) grotesk-trajedi
22.
I. Tehlikeli Oyunlar – Selim Işık
II. Huzur – Mümtaz
III. Uzun Hikâye – Yusuf
IV. Kürk Mantolu Madonna – Raif Efendi
V. Devlet Ana – Orhan Bey
Numaralanmış roman-kahraman eşleştirmelerinden hangileri yanlıştır?
A) I ve III.
B) I ve IV.
C) II ve IV.
D) II ve V .
E) III ve V.
23. Onun ilk torunuyum. Aramızda yarım asırdan fazla yaş farkı vardı. Ama çok küçük yaşlarımdan itibaren birbirimizi anladık ve dahası çok iyi dost olduk. İlerleyen yaşlarımda anladım ki kolaycacık kaynaşabilmemiz, onun eğitimci kişiliğinden kaynaklanıyordu. Ve öğrencileri… “Benim Küçük Dostlarım” adlı kitabında galiba şöyle diyordu: “Benim tek büyük zaafım çocuk sevgisidir ve ışık çevresinde dönen pervane misali öğretmenliğe tutulup kalışım bundandır.”
Bu parçada sözü edilen yazar aşağıdakilerden hangisidir?
A) Samiha Ayverdi
B) Halide Nusret Zorlutuna
C) Nazlı Eray
D) Halide Edip Adıvar
E) Leyla Erbil
24. Irazca, ekmek etmek için ateşi hayattaki ocağa yaktı bu sabah. Unu dışarda eledi. Hamuru dışarda yoğurdu. Ahmet, Osman, Şerfe, içerde uyuyor. Sığır sıpa köy içinde toplandı. Irazca zor şer aşağı inebildi. Eşeği, düveyi çıkardı ahırdan. Hergeleye sürdü. Merdiven, her inip çıkışında yüreğine korku veriyor. İşler kızışmadan bir çözümüne bakmalı ne yapıp edip.
Bu parça aşağıdaki romanların hangisinden alınmıştır?
A) Köyün Kamburu
B) Yılanların Öcü
C) Sarı Traktör
D) Onuncu Köy
E) Bereketli Topraklar Üzerinde
|
1. C |
13. B |
|
2. C |
14. C |
|
3. E |
15. B |
|
4. A |
16. B |
|
5. D |
17. A |
|
6. E |
18. D |
|
7. C |
19. A |
|
8. D |
20. D |
|
9. D |
21. B |
|
10. D |
22. A |
|
11. E |
23. B |
|
12. D |
24. B |
