AYT EDEBİYAT DENEMELERİ – 22
1. Şair, son eseriyle gençlere sürekli destek oluyor. Bu işin sonucunda da kendine güvenen, yaptıkları işin kıymetini bildiklerini düşünen nesiller yetişiyor.
Bu parçada altı çizili söz grubuyla aşağıdakilerden hangisi değişirse anlam bozulması meydana gelmez?
A) Koltukta olmak
B) Koltuğa girmek
C) Koltuk çıkmak
D) Koltuğu doldurmak
E) Koltuğa sığınmak
2. (I) Yola düzüldük geçen günlerde. (II) Kırk evin kedisi gibiydik dersem çok da yanılmış olmam. (III) Havalar da epey soğuktu ama pek kale almadım açıkçası. (IV) Zaten beni eleştiren çok kişi var ama al giymedim ki alınayım ben? (V) Ama bunca eleştiriye karşın annemin söylediği şu sözü unutamıyorum: “Baktın hava kar havası, eve gel kör olası.”
Bu parçada numaralandırılmış cümlelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Birinci cümlede yola çıkmak anlamına gelen bir deyim kullanılmıştır.
B) İkinci cümlede birçok yere girip çıkan kimse anlamına gelen bir deyim kullanılmıştır.
C) Üçüncü cümlede umursamamak anlamına gelen bir deyim kullanılmıştır.
D) Dördüncü cümlede var olan işlerle ilgim olmadığı için üzerime alınmadım anlamına gelen bir atasözü kullanılmıştır.
E) Beşinci cümlede tehlikeli bir durum meydana gelince oradan uzaklaşmanın çaresine bakılmalıdır anlamına gelen bir atasözü kullanılmıştır.
3. Son dönemlerde Türk edebiyatına yönelik yapılan çalışma 15.260’ı bulmuştur. Yavaş yavaş edebiyata yönelik artan bu ilgi, gençliğin de dikkatini çekmiyor değil. Misalen “Dergi Park” isimli internet sitesinin tıklanma oranları incelendiğinde siteyi ziyaret edenlerin yaş aralığı 18-60 arasında değişmektedir. Bu aralık, 18-30 yaş arasında daha bir yükselim göstermektedir.
Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) İkilemelerden faydalanılmıştır.
B) Örneklemelerden faydalanılmıştır.
C) Sayısal verilere başvurulmuştur.
D) Öznel ifadeler ağır basmaktadır.
E) Açıklamaya başvurulmuştur.
4. Yaşar Kemal, halkın sesi olma amacıyla çıktığı bu yolda emellerini gerçekleştirmek için sağlam adımlar atmıştır. Yazdığı romanlar daima bir tezi savunmuştur. Bu tez genel olarak köylüağa, işçi-patron çatışmasına yöneliktir. İnce Memed’de öyle bir anlatım sergilemiştir ki altın sarısı başakları gözünüzün önüne sunuyor, gece yatağa yatıldığında yatağa sinmiş ter kokusunu romanın sayfalarınızdan burnunuza ulaştırabiliyor. İşte bu yüzden Yaşar Kemal, Anadolu’nun bağrından kopmuş ve benliğini koruyan bir Anadolu yazarıdır.
Bu parçaya göre Yaşar Kemal’in romanları hakkında aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?
A) Toplumcu bir yazar olmayı amaçladığına
B) Anlatış tarzının gerçekçiliğine
C) Gözlem ve aktarma gücünün üst düzey oluşuna
D) Özünü kaybetmek yerine onları anlatmayı tercih ettiğine
E) Toplumcu bir anlayış güttüğü için anlatıma değil, mesaja daha fazla önem verdiğine
5. Aşağıdaki dizelerin hangisinde, ayraç içinde verilen edebî sanat yoktur?
A) Sabr eyle gönül derdine derman gelir elbet
Sen hastaya bil şöyle ki Lokman gelir elbet (Tezat)
B) Gönül her çiçekten bal alır
Kırıldı kanatları, uçamaz oldu (Teşhis)
C) Seyretti havâ üzre denir taht-ı Süleyman
Ol saltanatın yeller eser şimdi yerinde? (Telmih)
D) Dadaloğlu’m der ki belim büküldü
Gözümün cevheri yere döküldü (Kinaye)
E) Bir ateş düştü canıma
Yanarım kimse bilmez (İstiare)
6. Mesneviler, “aşk, tasavvuf, kahramanlık gibi” konuları işleyen Divan edebiyatının en uzun nazım şekillerindendir.
Aşağıdaki mesnevilerden hangisi konusu bakımından diğerlerinden farklıdır?
A) Hüsn ü Aşk- Şeyh Galip
B) İskendername – Ahmedi
C) Vesiletü’n Necat – Süleyman Çelebi
D) Mesnevi – Mevlana
E) Mantk’ut Tayr – Gülşehrî
7. Karnım açtır, karnım açtır, karnım aç
Rahmet etgil, Tanrı! Bana kapı aç
Bu beyitle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Düz kafiye düzeninde yazılmıştır.
B) Kafiye yoktur.
C) 11’li hece ölçüsüyle yazılmıştır.
D) Tekrir sanatına başvurulmuştur.
E) Musarra beyit özelliği taşır.
8. Yüksek ağaç, serin su
Kızgın güneş, serin su
İçim yanar dostlarım
Aman durman, verin su
Bu dörtlükle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Mani tipi uyakla yazılmıştır.
B) İlk iki dize doldurmadır.
C) 4+3 şeklinde duraklara ayrılmıştır.
D) Lirik bir şiirdir.
E) Benzetme unsurlarına yer verilmiştir.
9. Kırşehir’de doğmuştur. Kaynaklarda Horasanlı Baba İlyas’ın torunu olarak geçmektedir. Güçlü bir tasavvuf kültürü ile yetişmiştir. Türkçenin önemini vurgulamış ve eserlerini Türkçe yazan ilk şairlerden olmuştur. Garipname adlı mesnevisiyle ününü pekiştirmiştir.
Bu parçada sözü edilen şair, aşağıdakilerden hangisidir?
A) Aşık Paşa
B) Ahmedî
C) Yunus Emre
D) Ahmet Paşa
E) Gülşehrî
10. Rüzgâr gibi at oynattı Boğaç, şimşek gibi kılıç çaldı. Kırk yiğidiyle düşmanı korkuya saldı. Bozulan düşman dağıldı, kaçtı. Boğaç, Dirse Han’a hayat kapısını açtı. Oğuz Boyu’na döndüler.
…
Dede Korkut geldi. Boy boyladı, soy soyladı:
Onlar da bu dünyadan geldi geçti Kervan gibi kondu kondu göçtü Gelimli gidimlidir bu dünya Kimseye kalmadı, onlara kalacak değil ya Ocaklarda ateş yansın, sünmesin. Tanrı kimseyi namerde muhtaç etmesin.
Bu parçayla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Nazım-nesir karışıktır.
B) Ulusal ögeler barındırır.
C) Halk hikayesinden alınmıştır.
D) Mesneviden alınmıştır.
E) Alp tipi işlenmiştir.
11. 17. yüzyılda yaşamıştır. Asıl adı Mehmet’tir. Şiir ve nesir alanında eserler vermiş fakat asıl ününü nesirleriyle duyurmuştur. Süslü nesrin en önemli ustalarındandır. Türünün tek örneği olan “düzyazı” ile oluşturulmuş bir hamsesi vardır. Ayrıca Münşeat ve Horosname adlı eserleri de mevcuttur.
Bu parçada sözü edilen şair, aşağıdakilerden hangisidir?
A) Sehi Bey
B) Naima
C) Nergisi
D) Rabguzî
E) Şeyyat Hamza
12. Alman filozof Martin Heidegger tarafından bir felsefî kavram olarak ortaya çıkan akım, Fransız sanatçı J. P. Sartre tarafından benimsenmiş ve edebiyata uygulanmıştır. Bu akıma göre insan özgürdür, kendi eylemlerine yön verme sorumluluğuna sahiptir. Varlığın anlamının araştırılması gerektiğini savunur. Albert Camus, Andre Gide gibi büyük yazarlarda bu akım doğrultusunda eserler vermişlerdir.
Bu parçada sözü edilen edebî akım aşağıdakilerden hangisidir?
A) Egzistansiyalizm
B) Dadaizm
C) Ekspresyonizm
D) Natüralizm
E) Fütürizm
13. —–, —— adlı makalesinde şunları söylemektedir:
Şiirin genel tanımı “vezinli söz”dür. Şiir her kavimde tabiîdir. Yeryüzüne ne kadar millet ve kavim gelmişse hepsinin kendine mahsus şiirleri vardır. Osmanlıların şiiri acaba nedir? Necaatî, Bakî ve Nef’î divanlarında gördüğümüz kasideler, gazeller, kıtalar ve mesneviler midir? Yoksa Hoca ve Itri gibi musikîlerin besteledikleri Nedim ve Vasıf şarkıları mıdır? Hayır, bunların hiçbiri Osmanlı şiiri değildir.
Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) Namık Kemal- Tahrib-i Harabat
B) Ziya Paşa-Şiir ve İnşa
C) Şinası- Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi
D) Ziya Paşa – Harabat
E) Recaizade Mahmut Ekrem- Talim-i Edebiyat
14. Sami Paşazade ile ilgili olarak hangisi söylenemez?
A) Şîr adlı bir piyesi vardır.
B) Sergüzeşt adlı romanı vardır.
C) Küçük Şeyler adlı eseri batılı anlamda ilk hikayemizdir.
D) İclâl, mensur mersiyesidir.
E) Müşahedat, adlı bir romanı da bulunmaktadır.
15. Gazetecilikle uğraşan yazar; hikâye, eleştiri, roman ve anı gibi türlerde eserler vermiştir. Servetfünun’un koruyucu kalemi olmuştur. Fransızdan çevirdiği “Edebiyat ve Hukuk” adlı makalesi yüzünden Servetifünun dergisi kapatılmıştır. Dönemin siyasal yönlü yazarlarındandır. Ulus ve Halkçı gazetelerinde başyazarlık yapmıştır. Çeşitli okullarda edebiyat öğretmenliği de yapmıştır.
Aşağıdaki eserlerden hangisi yukarıda bahsedilen sanatçıya ait değildir?
A) Hayat-ı Muhayyel
B) Gizli Figanlar
C) Nadide
D) Kavgalarım
E) Siyasi Anılar
16. Biz o şi’ri isteriz ki çifte giden babaları
Ekin biçen genç kızlarla, odun kesen analar
Yanık sesin dinlerken gözyaşlarını silsinler
Başlarını açık, beyaz sinesine koysunlar;
Yüreğinin özleriçün çarpındığın duysunlar;
Bu çarpıntı, bu ses nedir? Neler diyor? Bilsinler.
Yukarıdaki şiiri yazan sanatçı aşağıdaki edebî topluluklardan hangisine mensup olabilir?
A) Halk Edebiyatı
B) Toplumcu Şiir
C) Milli Edebiyat
D) Tanzimat
E) Saf (Öz) Şiir
17. Bunalımlı kişilerin düşünce ve eylemlerini anlama ve anlatma çabası güden yazarın yerli varoluşçular arasında önemli bir yeri vardır. “Algılama ile anlama, duygu ile sezgi arasındaki ayrımları” somutlaştırma kolaylığı sağlama açısından fantastik veya düşsel gerçeklik tarzını benimser. Bu anlamda teknik arayışları vardır. Yazınımızda yeni bir tür olan “Küçürek Öykü”nün en önemli temsilcileri arasında yer alır. “Do Sesi” adlı kitapta yer alan ve “Sonunda bir köpeği evlat edindi.” cümlesinden ibaret olan “Çaresiz” adlı hikayesi bu arayışları örnek gösterir. “Bir Gemide” adlı eseriyle Sait Faik Abasıyanık Armağanı’nı kazanan yazarımızın Doğu Öyküleri, Kaçkınlar, Bozgun, Av, İşte Deniz Maria gibi eserleri de yayımlanmıştır.
Bu parçada sözü edilen yazarımız aşağıdakilerden hangisidir?
A) Leyla Erbil
B) Şevket Bulut
C) Rasim Özdenören
D) Sevinç Çoşkun
E) Ferit Edgü
18. 80’li yıllarda yazdığı Kadının Adı Yok ve Kahramanlar Hep Erkek ve devamı Aslında Aşk da Yok , Aynada Aşk Vardı, Avluda Özgürsün, Aşk Gidiyorum Demez gibi romanlarında kadın sorunlarına feminist bir kadın bakış açısıyla yaklaşan yazar son romanı Paramparça’da bu sefer kadın gözüyle erkek dünyasını anlatır. Kişilerin acılarını, bastırılmış duygularını bu eserinde röportaj tekniğiyle romanlaştırmıştır.
Bu parçada sözü edilen yazarımız aşağıdakilerden hangisidir?
A) Duygu Asena
B) Sevgi Soysal
C) Feyza Hepçilingirler
D) Semiha Ayverdi
E) Adalet Ağaoğlu
19. Mahmut, denizci bir ailenin çocuğudur. Bir amcası Davut ve diğer amcası Hakkı Reis de denizcidir. Davut amcası denizde can verir. Mahmut da amcaları ve babası gibi denizci olmak istemekte ama babası buna şiddetle karşı çıkmaktadır. Her fırsatta denizin kötü yanlarını anlatır Mahmut’a. Babası, denizciliği aklından çıkarsın diye Mahmut’u bir ayakkabı tamircisine çırak olarak verir. Kirpi Halil adlı bu adam da eski bir denizcidir; ama geçirdiği kazadan dolayı bu işe geçmiştir.
Bu parçada verilen özelliklerden yola çıkılarak aşağıdaki hangi esere ulaşılabilir?
A) Aganta Burina Burinata
B) Denize Açılan Kapı
C) Bahriyeli Çocuk
D) Bir Yudum Su
E) Merhaba Akdeniz
20. Yazın yaşamına askerdeyken şiirle başladı. İlk şiirleri Raşit Kemali imzasıyla “Yedigün” ve “Yeni Mecmua”da çıktı. Bunları, hapisteyken “Yeni Ses”, “Ses”, “Yürüyüş” dergilerinde yayımladıkları izledi. Nazım Hikmet’in etkisiyle düzyazıya yöneldi. İlk düzyazısı, Baba Evi romanının bir bölümü olan “Balık” 1940’ta “Yeni Edebiyat” gazetesinde yayımlandı. İlk öykülerini Bacaksız Orhan takma adıyla yayımladı. İlk öykülerini ise Raşit Kemali ve Orhan Raşit imzalarıyla yine aynı gazetede “Yeni Edebiyat” gazetesinde yayımladı. Bunları, 1942’de ve 1943’lerde, Orhan Kemal imzasıyla “Yürüyüş” ve “İkdam” gazeteleri ile “Yurt ve Dünya” dergisinde çıkan öyküleri izledi.
Aşağıdakilerden hangisi bu parçada sözü edilen yazara ait eserlerden biri değildir?
A) 72. Koğuş
B) Cemile
C) Nazım Hikmet’le Üç Buçuk Yıl
D) Serseri Milyoner
E) Cumartesi Yalnızlığı
21. Hıçkırık tuttu beni
Tuttu kuruttu beni
Elin oğlu değil mi
Gitti unuttu beni
Bu dörtlükle ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) 7’li hece ölçüsü ile yazılmıştır.
B) Mani’den alınmıştır.
C) Redif vardır.
D) Zengin uyak vardır.
E) Özlem konusunu işlemektedir.
22. Esdi nesîm-i nevbahâr açıldı güller subh-u dem
Açsun bizüm de gönlümüz sakî meded sun câm-ı Cem
Erdi yine ürd-i behişt oldu hevâ anber sirişt
Alem behişt-ender-behişt her kûşe bir bağ-ı irem
Gül devri ıyş eyyâmudur zevk u sefâ hengâmudur
Âşıkların bayrâmıdır bu mevsim-i ferhunde-dem
Yukarıdaki beyitler kasidenin hangi bölümünden alınmış olabilir?
A) Nesip
B) Girizgah
C) Fahriyye
D) Tegazzül
E) Medhiyye
23. Aşağıdakilerden hangisi yay ayraç içindeki bilgi ile uyuşmamaktadır?
A) Savaşların ve fetihlerin anlatıldığı eserler (Gazavatname)
B) Hz. Muhammed’in özelliklerini anlatan eserler (Hilye)
C) Düzyazıların ve mektupların toplandığı eserler (Fütüvvetname)
D) Hz. Hüseyin’in şehit edilişini anlatan eserler (Maktel)
E) Elçilerin görev yaptıkları yerlerle ilgili gözlem yaptığı eserler (Sefaretname)
• Türk edebiyatında ilk edebî beyannameyi yayımlayan topluluktur.
• “Sanat, şahsî ve muhteremdir.” görüşü esastır.
• “Edebiyat ciddi ve önemli bir iştir, bunun halka anlatılması lazım.” düşüncesi mevcuttur.
24. Yukarıda verilen bilgiler hangi edebî topluluk ya da akıma aittir?
A) Servetifünun
B) Tanzimat
C) 2. Yeniciler
D) Yedi Meşaleciler
E) Fecriati
CEVAPLAR
1) C 2) D 3) D 4)E 5)B 6)B 7)B 8)E 9)A 10)D 11) C 12)A 13)B 14)E 15)B 16)C 17)E 18)A 19)A 20)E 21)D 22)A 23)C 24)E
