AYT Edebiyat Denemesi – 23

AYT EDEBİYAT DENEMESİ- 23

1. Sanatsal ürünlerde çok büyük farklar yoktur aslında. Şekil bakımından farklılık olsa da öz bakımından şiir, roman, sinema gibi türler benzerlik gösterir. Aralarında kalın perdeler varmış gibi gösterilmeye çalışılsa da ince perdeler vardır.

Bu parçadaki altı çizili sözle anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

A) Büyük fark olduğunu herkese ispatlamaya çalışmak

B) Fark edilecek seviyede olmadığı hâlde öyleymiş iz­lenimi vermek

C) Birbirlerinden ayrılan yönleri olduğu kadar benzer yönlerinin de olduğunu göstermek

D) Küçük çapta farkı göremeyecek kadar konuya uzak olmak

E) Belirgin farkların yanında belirsiz durumlardan söz etmek

2. (I) Sanat, her an değişen ve genişleyen bir insan etkinli­ğidir. (II) Geçmişten günümüze insanoğlu aslında sanat­ tan kopmadan yaşamını sürdürmüştür. (III) İlkçağlarda mağara duvarlarına çizilen hayvan resimleriydi sanat. (IV) Sonra doğadaki varlıklarla benzerlik ilişkisi kurularak anlatılmak istenen farklı yollarla gösterilmeye çalışıldı. (V) Daha sonra da sonraki nesillere hayatı anlatmak, öğretmek amacıyla şiirlere, atasözlerine serpiştirildi.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde mecazlı söyleyişe yer verilmemiştir?

A) I. B) II. C) III.    D) IV.   E) V.

3 – 4 . soruları aşağıdaki parçaya göre cevaplayınız.

 (I) Destanlar; ulusların tarih sahnesine çıkışlarını, kahra­manlıklarını ve onları derinden etkileyen olayları anlatan manzum eserlerdir. (II) Bu eserlerde olağanüstü niteliklere sahip kahramanlara yer verilir. (III) Halkın dilinde doğduğu ve kuşaktan kuşağa aktarıldığı için anonim ürünlerdir. (IV) Sözlü edebiyat ürünlerinin en önemlilerinden olan bu türde; ulusların yaşama biçimine, yaşadıkları olaylara, inanç ve geleneklere ilişkin bilgiler yer alır. (V) İslamiyet öncesi Türk edebiyatının en önemli ürünleri olduğundan bu dönem “Destanlar Devri” olarak adlandırılır.

3. Destanların ele alındığı bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?

A) I. cümlede, tanımlayıcı ifade kullanılmıştır.

B) II. cümlede, kahramanlarının nasıl bir özelliğe sahip olduğundan bahsedilmiştir.

C) III. cümlede, bir yargı koşula bağlanmıştır.

D) IV. cümlede, içeriği hakkında bilgi verilmiştir.

E) V. cümlede, bir dönemin “Destanlar Devri” olarak adlandırılmasının nedeni belirtilmiştir.

4. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde hem karşılaştırma hem de gerekçe söz konusudur?

A) I.      B) II.         C) III.    D) IV.   E) V.

5. (I) 19. yüzyılda Türk edebiyatı, Batılılaşma hareketine bağlı olarak yeni türlerle karşılaşmıştır. (II) Türk edebiyatının yönü Batı düşüncesinin temel alınmasıyla değişmiştir. (III) Batı edebiyatından yapılan çeviriler yoluyla Batı’daki fikir akımlarıyla tanışma bir kültür ve medeniyet değişimini gündeme getirmiştir. (IV) Sosyal, ekonomik ve siyasi hayatta meydana gelen değişiklikler edebiyata da yan­ sımıştır. (V) Böylelikle belli dönemler halinde günümüze kadar sürecek olan bir edebiyatla Türk halkı Tanzimat Dönemi’nde tanışmıştır.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde çıkarım yapılmıştır?

A) I. B) II. C) III.    D) IV.   E) V.

6. Otsu bir bitki (I) olan koyungözü, kıra yayılmış köksaplara sahiptir. Daima yeşil kalan 2.5 cm uzunluğunda (II) küçük  dairesel veya kaşık şeklinde (III) yaprakları vardır. Çiçek kanalları 2 – 3 cm çapında, (IV)  beyaz uzun çiçekçikleri ve  sarı tüplü çiçekleri vardır. Genellikle yapraksız 2 – 10 cm’lik gövdelerden oluşur. Gövdelerinin boyunun 15 cm’ye kadar ulaştığı (V) nadir de olsa görülür.

Bu parçadaki numaralanmış sözcüklerle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?

A) Birincisinde ünsüz benzeşmesi vardır.

B) İkincisinde sert ünsüz yumuşamıştır.

C) Üçüncüsünde hece düşmesi gerçekleşmiştir.

D) Dördüncüsü yumuşamaya aykırı bir sözcüktür.

E) Beşincisi ünsüz düşmesine uğramıştır.

7. Sarmaşıklı odanın yeşil perdeleri var

Yeşil, doğan göz gibi baharın ortasında

Öyle hisli bir duman yüzer ki havasında

Sanki orda buluşmuş ve ayrılmış aşıklar

Bu dizelerde aşağıdakilerden hangisi yoktur?

A) Niteleme sıfatı

B) Farklı türde fiilimsiler

C) Edat ve bağlaç

D) Belirtili isim tamlaması

E) İşaret zamiri

8. Büyük umutların ardında bekleyen mutluluklara ulaşmak için insanlar, mücadeleci ruhun önemini kavramalıdır.

Bu cümleyle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?

A) Birden fazla türemiş sıfata yer verilmiştir.

B) “Umutların” sözcüğü hem yapım eki hem çekim eki almıştır.

C) Ad eylem kullanılmıştır.

D) Yüklem, edilgen çatılıdır.

E) İyelik ekinden sonra durum eki almış sözcükler var­dır.

9 – 10 . soruları aşağıdaki parçaya göre cevaplayınız.

 (I) Çocukluğum birçok portakal ağaçlarının olduğu, güzel komşulukların yaşandığı bir yerde geçti. (II) En güzel günlerimin geçtiği zamanlardı. (III) Her günümüzün bir önceki günü aratmadığı, mutlulukların çevremizde gezindiği yıllardı. (IV) Ben sabahları erkenden kalkar, arkadaşlarıma koşardım. (V) O çocukluk arkadaşlarım da benden erken kalktığında bize gelirdi.

9. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?

A) I.       B) II. C) III.    D) IV.   E) V.

10. Bu parçadaki V. cümlenin öğeleri aşağıdakilerden hangisinde sırasıyla verilmiştir?

A) Özne – dolaylı tümleç – yüklem

B) Nesne – zarf tümleci – dolaylı tümleç – yüklem

C) Özne – zarf tümleci – dolaylı tümleç – yüklem

D) Nesne – zarf tümleci – yüklem

E) Özne – nesne – zarf tümleci – dolaylı tümleç – yük­lem

11. Ölümü bilmeyiz öldürmeyi de

Yaprak dökmemişti umutlarımız

Gözünü kırpardı gece ay dede

Mehtabı süslerdi bulutlarımız

Bu dörtlükle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) 11 ’li hece ölçüsüyle yazılmıştır.

B) 6 + 5 duraklıdır.

C) Kişileştirmeye başvurulmuştur.

D) Umudu kaybetmemekten bahsedilmiştir.

E) Tam ve zengin uyak kullanılmıştır.

12.                  I.

Rapteyledim derünumu habl-i mukaddere

Gayre temellük ile kaçık mezheb istemem

Vasıf safay-ı hatırım âzadeliktedir

Arz etseler menâşıb-ı bevnî lep istemem

                      II.

Eller, hepsi de beşer tane parmaktan

Eller, türlü türlü … Yaşamaktan

Boynu bükük eller dizlerin üstünde

İster bir yabancının, ister kardeşimin de

Aşağıdakilerden hangisi, numaralanmış bu dizelerin ortak özelliklerinden biridir?

A) Nazım biriminin beyit olması

B) Serbest ölçüyle, yazılması

C) Yalın bir söyleyiş tercih edilmesi

D) Tunç kafiyenin kullanılması

E) Mesnevi nazım biçiminde düzenlenmesi

13. Aşağıdaki dizelerin hangisinde ay raç içinde verilen sanat, dizeyle ilgili değildir?

A) Başıboş kalan esir, zindanda yatan hürüm

Dönmezsen çaresiz kalır ölürüm

(tezat)

B) Gitmek istediğin yer Kızıldeniz’se gülüm

Git öyleyse Musa’nın iziydi terk ettiğin

(telmih)

C) Ağaçlar sonbahara hazırlanıyor

Bu şehir o eski İstanbul mudur

(tecahüliarif)

D) Bak düştü ömrümden bir yaprak daha

Gelmezsen inan ki çıkmam sabaha

(istiare)

E) Derdim bana derman imiş bilmedim

Hiçbir zaman gül dikensiz olamaz

(istifham)

 14. Adını Romalılarda halk toplantılarının yapıldığı yerden alan —- herkesi ilgilendiren bir sorun üzerinde katılım­ cıların görüş belirttiği ve dinleyicilerin de soru sormanın yanında görüşünü de ifade ettiği tartışmalardır. Bir başkan yönetiminde gerçekleşir. Başkan konuyu olumlu ve olum­suz taraflarıyla katılımcılara açıklar. Bir başka tartışma türünün devamı olarak da gerçekleşebilir. Katılımcıların genelde bir saat, dinleyicilerin de yarım saat konuşabildiği tartışmadır.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) röportaj

B) forum

C) panel

D) açık oturum

E) konferans

15. Felsefe alanında akademisyen olan yazar, bu birikimini romanlarına aktararak edebiyatımızda “felsefi roman” anlayışını yerleştirmiştir. Konusunu tarihten alan ve fel­ sefi söylemleriyle dikkat çeken “Puslu Kıtalar Atlası”nda Venedik kökenli kahramanın külhan ağzıyla Descartes’in “Metod Üzerinde Konuşma” adlı eserinden yola çıkarak varlık, yokluk, hiçlik üzerine yaptığı düşsel yolculukları anlatır. Eserdeki esrarlı hava, seçilen kapalı ve herkesin kolaylıkla giremeyeceği mekânlarla sağlanmaktadır.

Bu parçada sözü edilen sanatçı, aşağıdakilerden hangisidir?

A) İskender Pala

B) Sadık Yalsızuçanlar

C) İhsan Oktay Anar

D) Bilge Karasu

E) Rasim Özdenören

16. I. İzleyicide acıma, korku, heyecan gibi duygular uyan­ dırarak ruhu tutkulardan arındırma amacı güden tiyat­rodur.

II. Karagöz ile orta oyunda asıl oyunun başladığı bölüm­dür.

III. Önceden yazılmış bir metne dayanmadan, sahnede akla gelen sözlerle oynanan halk tiyatrosudur.

IV. Halk edebiyatında türkülerden önce söylenen, bazen tekerleme biçiminde olan uyaklı giriş bölümüdür.

Aşağıdakilerden hangisinin tanımına yukarıda yer verilmemiştir?

A) Dram

B) Trajedi

C) Fasıl

D) Tuluat

E) Döşeme

17. Göktürk Yazıtları ile ilgili olarak aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?

A) 38 harfli Göktürk alfabesiyle yazılan kitabelerin bir yüzü Arapça diğer yüzleri Türkçedir.

B) Orhun Abideleri olarak da anılan bu dikili taşlar Tonyukuk, Kül Tigin ve Bilge Kağan yazıtlarından olu­ şur.

C) 8. yüzyılda dikilen bu yazıtlar Türk edebiyatının ilk yazılı metinleridir.

D) ‘Türk” adının geçtiği ilk metinler olan bu kitabeler, bugünkü Moğalistan’da yer alır.

E) Kitabelerdeki yazıyı 1893’te çözümleyen bilim ada­mı DanimarkalI Wilhelm Thomsen’dir.

18. Tek dörtlükten oluşan ve uyak örgüsü “aaxa” şeklinde olan nazım biçimleri aşağıdakilerin hangisinde bir arada verilmiştir?

A) Mani – mesnevi – gazel

B) Varsağı – kaside – rubai

C) Kıt’a – gazel – terkibibent

D) Mani – tuyuğ – rubai

E) Tuyuğ – şarkı – semai

19. Hem divan hem de halk şiiri geleneğiyle 19. yüzyılda şiir yazan bir sanatçıdır. Halk şiiri geleneğiyle söyledi­ği şiirlerinde kısmen yalın bir dil kullanmakla beraber divan şiirine ait kelime, tamlama ve mazmunlara da yer vermiştir. Aruzla yazdığı şiirlerinde ise aldığı medrese eğitiminin de etkisiyle ağır bir dil kullanmıştır. Bu yönüyle edebiyatımızda “kalem şairi” olarak anılmıştır. Kaside ve gazellerini topladığı Divan’ı ve kendi hayatını anlattığı Sergüzeştname adlı mesnevisi önemlidir.

Bu parçada sözü edilen sanatçı, aşağıdakilerden hangisidir?

A) Erzurumlu Emrah

B) Bayburtlu Zihni

C) Âşık Ömer

D) Karacaoğlan

E) Seyrani

20. Divan edebiyatında 17. yüzyılda —, ne kadar hiciv ala­nında ustalığıyla bilinirse —- de didaktik şiir adı verilen, düşünceyi ön planda tutan “hikemi Şiir”in ustası olarak bilinir.

Bu cümlede boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıda- kilerden hangisi getirilmelidir?

A) Fuzulî – Bâkî

B) Nef’i – Nâbi

C) Şeyhülislam Yahya – Zâtî

D) Taşlıcalı Yahya – Bağdatlı Ruhî

E) Necatî – Nedim

21. I. İlk kez şiire ve konuya uygun başlık kullanma

II. Vatan, millet, hak, özgürlük, bilim gibi temaları eser­lerde ilk kez işleme

III. İlk köy romanını kaleme alma

IV. Batılı anlamda ilk Türk tiyatrosunu yazma

V. İlk mensur şiirleri oluşturma

Yukarıdaki ilklerden hangisi, Tanzimat Dönemi ile ilgili değildir?

A) I.      B) II.    C) III.    D) IV.   E) V.

22. Servetifünun şiirinin en güçlü şairi kabul edilen Tevfik Fikret, Servetifünun dergisinin kapatılmasından sonraki şiirlerinde baskı, sansür ve sürgünün etkisiyle karamsar bir havaya bürünür. Bu karamsarlık şiirlerine de yansıya­caktır. Şiirinde II. Abdülhamit dönemi İstanbul’unu anlatırken İstanbul’a olan nefretini dile getirmiş. —-”de inançlarını yitmiş olduğu açıkça belirtmiş, şiirinde ise “Abdülhamit’e olan nefretini beyan etmiştir.

Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi sırasıyla getirilmelidir?

A) Sis – Tarih-i Kadim – Bir Lahza-i Taahnur

B) Sis – Ferda – Doksan Beşe Doğru

C) Tarih-i Kadim – Haluk’un Defteri – Ferda

D) Han-ı Yağma -Bir Lahza-i Taahhur-Şermin

E) Han-ı Yağma – Ferda – Doksan Beşe Doğru

23. Tanzimat’ta ortaya konulan, halk için yazma ilkesini Milli Edebiyat Dönemi’nde yeniden canlandırmaya çalışan —- olmuştur. Ancak bu, o dönemde hiç de kolay olmamıştır. Çünkü Servetifünun şiirinin tutunduğu, sevildiği sırada halkın anlayacağı bir dille ve halk şiiri ölçüsüyle şiir yazmayı benimsetebilmek oldukça güç bir uğraştı. Bütün bu olumsuzluklara rağmen düşüncesinden, çabala­rından vazgeçmeyen sanatçı Türkçe Şiirler adlı kitabıyla edebiyatımızın yönünü değiştirme başarısı göstermiştir.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Mehmet Akif Ersoy

B) Ömer Seyfettin

C) Ziya Gökalp

D) Mehmet Emin Yurdakul

E) Ali Canip Yöntem

24. Aşağıdakilerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır?

A) Önce Ekmekler Bozuldu adlı hikâye kitabıyla Oktay Akbal, gençlik yıllarını anlatarak Toplumcu Gerçek­çi bir yaklaşım sergilemiştir.

B) Orhan Pamuk, Kara Kitap adlı romanında İstanbul’un sokaklarını, geçmişini, kimyasını; kayıp karısını ara­yan Avukat Galip aracılığıyla anlatır.

C) Attila İlhan, “Bıçağın Ucu”nda 27 Mayıs Darbesi ön­cesinde aydınların ve ülkenin içinde bulunduğu ka­osu ele almıştır.

D) Adalet Ağaoğlu, “Dar Zamanlar” adı altında birbiri­ nin devamı niteliğinde olan “Ölmeye Yatmak”, “Bir Düğün Gecesi” ve “Hayır” romanlarıyla üçleme oluş­turmuş ve birçok ödül almıştır.

E) Dünya hikâyeciliğini iyi bilen Buket Uzuner, yaptığı çevirilerle birçok ödül almış; ‘Yürekte Bukağı” hikâye kitabıyla da Sait Faik Hikâye Armağanı’ kazanmış­tır.

CEVAPLAR