CÜMLEDE ANLAM – 9
1. “söğüt ağaçları tozlu
iki sıra
arasına gerilmiş yüksek”
Yukarıdaki sözcük ve sözcük öbeklerini kullanarak “Yolun sağında dikenli tel vardı.” cümlesini anlam yönünden daha belirgin kılmak istesek en uygun biçim aşağıdakilerden hangisi olur?
A) Tozlu yolun sağında, yüksek söğüt ağaçlan arasına gerilmiş iki sıra dikenli tel vardı.
B) Yolun sağında, söğüt ağaçlan arasına yüksek gerilmiş tozlu, iki sıra dikenli tel vardı.
C) Yolun sağında yüksek tozlu söğüt ağaçlan arasına gerilmiş, dikenli iki sıra tel vardı.
D) Tozlu İki sıra yolun sağında söğüt ağaçları arasına gerilmiş yüksek dikenli tel vardı,
E) Tozlu yüksek yolun iki sıra sağında söğüt ağaçlan arasına gerilmiş dikenli tel vardı.
(ÜSS 1978)
2. Şiir, sanatların içinde en ulusal olanıdır; çünkü o, yalnız söylendiği dilin ürünüdür.
Aşağıdakilerden hangisi bu cümledeki düşünceyi desteklemez?
A) Bir şiir, ancak yazıldığı dilde güzelliğini koruyabilir.
B) Yabancı dillere çevrilen şiirler, aslındaki güzelliklerini bir Ölçüde yitirir.
C) Dillerde, şiire özgü ortak söyleyiş özellikleri vardır.
D) Dillerin anlatım gücü, büyük ölçüde o dillerdeki şiirlerde yansır.
E) Ozanlar, en İyi şiirlerini anadillerinde yaratabilirler.
(ÖYS 1998)
3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir “çaresizlik” söz konusudur?
A) Elinde kalan malları komşusuna devretti.
B) Elden çıkardığı evinin yerine yenisini aldı.
C) Elinde avucunda nesi varsa bu işe yatırdı.
D) Tek oğlunu da yitirince eli böğründe kaldı.
E) O olaydan sonra buralardan elini ayağını çekti.
(ÖSS 1989)
4. (I) Yapıtlarında farklı çevrelerin ve insanların yaşamlarına, sorunlarına yönelmiş. (II) Acı veren olaylardan hoşlandığı belli. (III) Düşsel yaşamlar, ilişkiler üretiyor. (IV) Anlattıklarında, insan sıcaklığını yansıtıyor. (V) Bunları göz önünde bulundurarak, onun gelecekte dünyayı çok daha farklı bir bakış açısıyla yansıtabileceğini söyleyebiliriz.
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisinde, sözü edilen yazara duyulan güven dile getirilmektedir?
A) I. B) II. C)lll. D) IV. E) V
(ÖSS 1998)
5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde üslupla ilgili bir özelliğe değinilmemiştir?
A) Sağlam bir roman tekniğinin yanı sıra canlı, en az sözcükle çok şey anlatmayı amaçlayan, yoğun bir anlatımı vardı.
B) Şiirlerindeki, okurun değişik duygularını etkileyen imgelen, sıradan sözcüklere yeni anlamlar yükleyerek oluştururdu.
C) Yapıtlarındaki karakterler, halk arasından seçilmiş, zengin bir duygu dünyası olmayan, tek boyutlu kişilerdi.
D) Şiirlerini oluştururken sözcükleri, ses, anlam ve çağrışım yönünden sıkı bir değerlendirmeden geçirerek kullanırdı.
E) Betimlemelerinde gözlem gücü ağır basar, özentili ve coşkulu bir söyleyişten özellikle kaçınırdı.
(ÖSS 2004)
6. (l)Toroslar, Çukurova’nın bereketli topraklarını iç Anadolu’nun bozkırından ayırır. (II) Çukurova’yı atnalı biçiminde kuşatmış bir duvardır sanki. (III) Ovadan bakılınca çelikten dev bir testere ağzını andıran tepeler, yaz kış ışıl ısıldır. (IV) Toroslar öylesine sarp ve yüksektir ki kolay kolay geçilmez. (V) Tren bile Toroslar’ı geçerken tünelin birinden çıkıp Ötekine girer.
Yukarıdaki parçada numaralanmış cümlelerin hangilerinde benzetme yapılmıştır?
A) I. ve II. B) I. ve III. C) II. ve III,
D) II. ve IV. E) IV ve V.
(ÖSS 2000)
7. (I) Birçok sanatçı gibi o da edebiyata şiirle başladı. (II) Ölçülü olarak yazdığı İlk şiirlerinde halk şiirinin izleri açıkça görülür. (III) Bu şiirleri İçeren ilk kitabi yayımlandığı zaman olumlu yankılar uyandırmasına karşın, nedense sanatçı şiiri bırakıp öykü ve roman türüne yöneldi. (IV) İlk Öyküsü 1930 yılında o dönemin ünlü bir dergisinde yayımlandı, (V) Daha sonraki ürünleriyle, Cumhuriyet sonrası Türk öykücülüğünün gelişiminde köşe taşı sayılan bir sanatçı kimliğini kazandı,
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden hangisi, ötekilere göre anlamca daha geniş kapsamlıdır?
A) I. B)ll. C)lll. D) IV E) V
(ÖYS 1997)
8. (I) Sabahları, peçenin nemiyle ürpermiş çimenler üzerinde yürüyüş yapıyorum. (II) Hava saydam; gün ışığı, gözleri kamaştıran güçlü bir aydınlık yayıyor ortalığa. (III) Ağaçlar çiçekte, tepelerin kadifemsi koyu maviliğine gururla yaslanmışlar. (IV) Öğle vakti balkonda oturup kemiklerimi bahar güneşinin sıcaklığına bırakıyorum. (V) Yaşlanıyorum; ama aynalarda göremediğim bir genç kız var içimde.
Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangilerinde İnsana özgü nitelikler başka varlıklara aktarılarak verilmiştir?
A) I. ve II. B) I. ve III. C) II. ve IV
D) III. ve IV. E) IV. ve V.
(ÖSS 1999 İPTAL EDİLEN)
9. Aşağıdaki sorulardan hangisi özneyi buldurmaya yöneliktir?
A) Ayşe, Türkan’ı dün okulda mı aradı?
B) Ayşe dün okulda Türkan’ı mı aradı?
C) Türkan’ı dün okulda Ayşe mi aradı?
D) Türkan’ı Ayşe dün mü aradı?
E) Türkan dün Ayşe’yi niçin aradı?
(ÖSS 1983)
10. O, kırsal kesim insanını, bir ressamın renklerle betimlemesi gibi ince ince işler öykülerinde. Tiplerin kan dolaşımını bile görürsünüz neredeyse; ……..
Yukarıdaki sözler, düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisiyle sürdürülebilir?
A) öylesine canlı ve gerçektirler.
B) öyle ki kendi yaşamlarını sürdürürler.
C) olaylara sizin gözünüzle bakarlar.
D) yaşadıkları olayların içine sizi de çekerler.
E) aşırı ölçüde hareketlidirler.
(ÖYS 1996)
11. Aşağıdakilerden hangisinde “biri ötekinin açıklayıcısı olarak birbirine bağlanan” İki yargı verilmiştir?
A) Akşama bizde buluşalım ya da biz size gelelim.
B) Bugün gelmeyecek, ama yarın gelir.
C) Dersini bilemedi, demek ki yeterince çalışmamış.
D) Fransızcayı öğrendi, şimdi İngilizceye çalışıyor.
E) Okulu bitirdi, hem de işe girdi.
(ÖSS 1981)
12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ötekilerden farklı bir düşünce dile getirilmiştir?
A) Aynı kavram alanıyla ilgili söz değerlerinin oluşturduğu sözcük salkımları, Türkçemizin zenginliğini göstermektedir. B) Anlamca ilişkili söz değerlerini içeren sözcük grupları oluşturmaya yönelik çalışmalara, ders kitaplarında gereğince yer verilmemektedir.
C) Öğrencilere, Türkçe düşünme alışkanlığı kazandırmak İçin, İşlenen parçalarda geçen ve aralarında anlamsal, bağıntılar olan sözcük kümeleri buldurulmalıdır.
D) Sözcükler arasında bağlantı kurma, karşıtlık ya da benzerlikleri ortaya çıkarma, Türkçe öğretimindeki temel etkinliklerden biri olmalıdır.
E) Türkçe ve yazın derslerinde sözcük çalışmaları, çeşitli sözcüklerin temel ve yan anlamlarını içerecek biçimde yapılmalıdır.
(ÖSS 2004)
13. Şiire yaşlı bir şair gibi başlamak, genç bir şair gibi onu sürdürmek gerekir.
Bu cümlede anlatılmak istenen, aşağıdakilerden hangisine anlamca en yakındır?
A) Şiir, deneyim ve coşkunun ürünü olmalıdır.
B) Şair, gençlik döneminde daha çok ürün verebilir.
C) Gerçek şiire, sürekli çalışmalar sonunda ulaşılır.
D) Şiir yazmaya belli bir yaştan önce başlanmaz.
E) Şiirde, duyguların ve akim payı aynı oranda olmaz.
(ÖSS 1993)
14. Aşağıdaki tanımlardan hangisi ayraç içinde verilen kavramla uyuşmamaktadır?
A) Şiirde dizeyi, düz yazıda cümleyi oluşturan sözcüklerin ses Özelliklerine göre sıralanışından doğan uyum. (ahenk)
B) Yazınsal yaratılarda yer alan öğelerin birbirine bağlanıp bütünleşerek oluşturdukları düzen. (biçim)
C) Bir yapıtta anlatılmak isteneni örneklerle yansıtma. (ayrıntı)
D) Sanatçının bir olayı ya da konuyu belli bir yönden ele alıp değerlendirmesi. (bakış açısı)
E) Yazınsal yaratılarda yansıtılmak isteneni daha canlı, etkili, görünür kılmak amacıyla zihinde canlandırılmaya çalışılan görüntü. (imge)
(ÖSS 2009)
15. Az söz erin yüküdür
Çok söz hayvan yüküdür
Bilene bu söz yeter
Sende güher var ise
Bu dörtlüğün teması ile aşağıdaki atasözleri ve özdeyişlerden özellikle hangisi arasında bir anlam yakınlığı vardır?
A) Sözü söyle alana, kulağında kalana.
B) Söz gümüşse sükût altındır,
C) Düşüncenin canı kısa sözdedir.
D) Söz var iş bitirir, söz var baş yitirir.
E) Lafla peynir gemisi yürümez.
(ÜSS 1977)
Edebiyat / Dil ve Anlatım Kaynak Sitesi
CEVAPLAR
| 1.A | 6.C | 11.C |
| 2.C | 7.E | 12.A |
| 3.D | 8.B | 13.A |
| 4.E | 9.C | 14.A |
| 5.C | 10.A | 15.C |
