KİP KAYMASI:
Bazı anlam (zaman) kaymaları
- Şimdiki zaman kipi kendi anlamının dışında şu kip ve zamanlarda kullanılır:
- Geniş zaman kipi yerine:
Her gün aynı yemeği yiyor. (yer.)
Her zaman spor yapıyor. (yapar.)
- Gelecek zaman kipi yerine:
Amcam yarın Almanya’dan geliyor. (gelecek.)
Galata köprüsü bir ay sonra ulaşıma açılıyor. (açılacak.)
- Geçmiş zaman kipi yerine:
Tam otların sarardığı zamanlar
Yere yüzükoyun uzanıyorum. (uzandım.)
- Gelecek zaman kipi kendi anlamından başka şu kip ve zamanların yerine de kullanılır:
- Emir kipi yerine:
Yarın saat sekizde geleceksin, buraları temizleyeçeksin. (temizle.)
Bir daha sigara içmeyeceksin. (içme.)
- Gereklilik kipi yerine;
Her halde bu tren Adana postası olacak. (olmalı.)
Bu saatte gelen Ahmet olacak. (olmalı.)
- Geniş zaman kipi, kendi anlamından başka şu kip ve zamanların yerine de kullanılır:
- di’li geçmiş zaman yerine:
İstiklal Savaşı biter (bitti), Cumhuriyet ilan edilir (edildi), sıra inkılaplara gelir. (geldi.)
Fatih 1453’te İstanbul’u fetheder. (fethetti.)
- Gelecek zaman yerine:
Tasalanma, şimdi gelir. (gelecek.)
Duyarsa, bizi mutlaka arar. (arayacak.)
- miş’li geçmiş zaman yerine:
Keloğlan tekrar aramaya başlar. (başlamış.)
Adamın biri yolunu kaybeder. (kaybetmiş.)
- Emir kipi yerine:
Geriye kalanı siz tamamlarsınız. (tamamla.)
Biraz sonra bu mektubu alır (al), postaya götürürsünüz. (götür.)
- İstek kipi kendi anlamı dışında şu kip ve zamanların yerine de kullanılır-.
- Emir kipi yerine:
Biraz hızlı yürüyelim. (yürü.)
Burayı boşaltalım. (boşalt.)
- di’li geçmiş zaman yerine:
Dışarı çıkınca bir de ne göreyim… (gördüm)
- Gereklilik kipi şu kip ve zamanlar yerine de kullanılır:
- Emir kipi yerine-.
Saat yedide burada olmalısın. (ol.)
Ödevlerini her gün yapmalısın. (yap.)
- Dilek – şart kipi yerine:
Bir bilen olmalı da, pişirmeli de, Haşmet de yemeli de sen de karşısına geçip seyretmelisin.
- Emir kipi şu zaman ve kiplerin yerine de kullanılır
- İstek kipi yerine:
Allah kazadan korusun.
Allah affetsin.
- Yetersizlik ve gücü yetmeme anlamı da katar:
Bir sandalın kenarına el attılar mı sökebilirsen sök.
Çık, çıkabilirsen işin içinden.
