LYS TÜRK EDEBİYATI DENEMESİ – 19
1. Ağır ağır çıkacaksın bu merdivenlerden
Eteklerinde güneş rengi bir yığın yaprak
Ve bir zaman bakacaksın semaya ağlayarak
Yukarıdaki şiirin ikinci dizesinde hatıralar, “güneş rengi bir yığın yaprak”a benzetilerek bir söz sanatı yapılmıştır.
Bu söz sanatı aşağıdakilerden hangisidir?
A) İstiare B) Teşhis
C) Telmih D) Tevriye
E) Kinaye
2. Sayın tilki kokuyu almış olmalı
Ona nağme yapmaya başladı:
“Ooo! Karga cenapları, merhaba!
Ne kadar güzelsiniz, ne kadar şirinsiniz…
Yukarıdaki parçada baskın olan söz sanatı, aşağıdakilerden hangisidir?
A) Telmih B) İntak
C) Teşbih D) İrsal-i Mesel
E) Rücu
3. Bir rüzgâr eser ki bıçak gibi
El ayak şişer
Sivas yollarında geceleri
Ağır ağır kağnılar gider
Şiirde aşağıdaki söz sanatlarından hangisi var-dır?
A) İstiare B) Telmih
C) Teşhis D) Teşbih
E) Hüsn-i talil
4. İlahi her neyi gülzâr ettinse anı ittim. İlahi elime her ne sundunsa anı tattım. İlahi gönlüm oduna ne yaktınsa o tüter. İlahi vücudum bahçesine ne diktimse o biter.
Divan nesrinde sanat yapmak önemli amaçtır. Yukarıdaki metinde yazar maharet göstermek için (altı çizili sözcüklere bakıldığında) hangi sanata başvurmuştur?
A) Rücu B) Aliterasyon
C) Asonans D) Seci
E) Uyak
5. Gönlünü, Şirin’in aşkı sarınca
Yol almış hayatın ufuklarınca
O hızla dağları Ferhat yarınca
Başlamış akmağa çoban çeşmesi
Yukarıdaki şiirde baskın olan söz sanatları, aşağıdakilerden hangisidir?
A) Teşbih – Telmih
B) Telmih – Hüsn-i talil
C) Mübalağa – İstifam
D) Tekrir – İrsal-i mesel
E) İntak – Telmih
6. Mert dayanır namert kaçar
Meydan gümbür gümbürlenir
Şahlar şahı divan açar
Divan gümbür gümbürlenir
Yukarıdaki şiir için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Şiir konusuna göre epik şiirdir.
B) Şiirde çapraz uyak örgüsü vardır.
C) Halk şiirinin “koşma” nazım biçimine örnektir.
D) Hecenin 8’li kalıbıyla yazılmıştır.
E) Dizeler arasında tam uyak vardır.
7. Elimi beş yerinden dağladı beş parmağın
Bağrımda da yanmadık bir yer bırakmadan git
Bir yarın göçtüğünü, çöktüğünü bir dağın
Görmemek istiyorsan ardına bakmadan git
Yukarıdaki şiirde aşağıdaki şiir türlerinden hangisine özgü nitelikler ağır basmaktadır?
A) Lirik B) Pastoral
C) Dramatik D) Epik
E) Didaktik
8. Aşağıdakilerin hangisinde, farklı bir uyak vardır?
A) İlk ışık korkuyla girerken camdan
Mum olduğu gibi kalsın akşamdan
B) Yüzüne bakmaya doyamadım ben
Noktadır benlerin sayamadım ben
C) Çıkıp şu dağlara yaslanmalıdır
Dağlar seda verip seslenmelidir
D) Rüzgâr eser dallarınız atışır
Kuşlarınız birbiriyle ötüşür
E) Bir arzuhal yazsan makama varsan
Ağlasan derdini davanı sorsan
9. Canla başla, yaşam ve güç verecek
Ne bulursan tut al; bilim, sanat
Güven, istek, umut özen ve cesaret
Hepsi lazım bu yurda, hepsi yarar
Bize bol bol ışık kucakla getir
Yukarıdaki dizelerde hangi şiir türüne ait özellikler ağır basmaktadır?
A) Satirik şiir B) Didaktik şiir
C) Lirik şiir D) Dramatik şiir
E) Epik şiir
10. Anadan doğunca kürkün var mıydı?
Üryan gelmedin mi börkün var mıydı?
Torba torba mecidiyen var mıydı?
Tükenmez parayı sana kim verdi?
Yukarıdaki şiir konu bakımından aşağıdaki şiir türlerinden hangisine girer?
A) Didaktik şiir B) Lirik şiir
C) Dramatik şiir D) Epik şiir
E) Satirik şiir
11. Bir koyun yavrusuyla dağda meler
Bir bayırdan dahi iner sürüler
Bir kadın testisiyle suya gider
Erkeği baltasıyla ormana
Yayı omzunda oğlu bir yana
Yukarıdaki şiirde aşağıdaki şiir türlerinden hangisine ait özellikler ağır basmaktadır?
A) Pastoral şiir B) Lirik şiir
C) Dramatik şiir D) Didaktik şiir
E) Satirik şiir
12. Aşağıdakilerden hangisinde zengin uyak vardır?
A) Derinden derine ırmaklar ağlar
Ey suyun sesinden anlayan bağlar
B) Bağdat’ın içine girilmez yastan
Kelle koltuğunda geliyor Kars’tan
C) Bir söz dedi canan keramet var içinde
Dün geceye dair bir işaret var içinde
D) Yürüyordum: Ağlıyordu ırmaklar
Yürüyordum: Düşüyordu yapraklar
E) Birçok gidenin her biri memnun ki yerinden
Birçok seneler geçti; dönen yok seferinden
13. Konsa rüya dolu köşkümün
Çiçekli damına serçeler
Renklerle çözülse geceler
Nar bahçelerinde geçen gün
Yukarıdaki şiir için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Hece ölçüsüyle yazılmıştır.
B) Çapraz uyak örgüsü vardır.
C) Tam ve yarım uyak kullanılmıştır.
D) Bir lirik şiirden alınmıştır.
E) Şiirin son dizesinde isim tamlaması vardır.
14. Halk şiirinde hece ölçüsüyle yazılmış bir dizenin bölümlenen yerlerine “durak” denir. Durak yerleri koşmada 6+5 veya 4+4+3; semaide 4+4; manide 4+3 biçimindedir.
Buna göre aşağıdakilerin hangisinde yukarıdaki gibi bir duraktan söz edilemez?
A) Uzun kavak ne gidersin engine
Yaprakların benzemiyor rengine
B) Kar yağıyor inceden
Gül açılır kapıdan
C) Efendim sensiz olamam
Arayıp semtin bulamam
D) Eyler dertli bülbül zâr garip garip
Ağla şimden gerü var garip garip
E) Ateş yanmayınca duman mı tüter
Ak gerdan üstünde çimen mi biter
15. Aşağıdakilerin hangisinde “cinas”tan söz edilemez?
A) Sabâ mesih – dem olup bâhardan bu gece
Hıta’ya benzedi gülşen nigârdan bu gece
B) Kalem böyle çalınmıştır yazıma
Yazım kışa uymaz kışım yazıma
C) Ben âşıkım el göğüste yüz yerde
Yaralarım göz göz oldu yüz yerde
D) Dönülmez akşamın ufkundayız vakit çok geç
Bu son fasıldır ey ömrüm, nasıl geçersen geç
E) Terziye kumaş geldi, düşünür ki ne kese
Ölçtü biçti baktı ki ne cep olur ne kese
16. (I) Öğretici ve bilgi verici yazılardır. (II) Yaşanılan zaman dilimleri “ben” anlayışında anlatılır. (III) Yazar her şeyi okuyucuyla paylaştığı için içten ve samimi bir anlatımı vardır. (IV) Olaylar, kişi ve dönemler hakkındaki gözlem ve izlenimler anlatılır. (V) Yazar gözlem ve izlenimlerini belgeler yoluyla kanıtlamaya gider.
Numaralanmış cümlelerin hangisinde “anı” türü ile ilgili bilgi yanlışı yapılmıştır?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
17. Aşağıdakilerden hangisi, “masal” türünün özelliklerinden biri değildir?
A) Masallarda tüm insanlığa yönelik evrensel değerler ve konular işlenir.
B) Masallar olay eksenli edebi metinlerdir.
C) Masallarda belirli, gerçekçi bir çevre ya da yer yoktur.
D) Masallar ulusun tarihinde görülen gerçek olayların, olağanüstülük kazanmasıyla oluşur.
E) Masallar kalıplaşmış tekerlemelerle başlar.
18. (I) Komedi güldürmenin yanı sıra düşündürmeyi de amaçlar. (II) Kişiler halktan ve soylulardan seçilebilir. (III) Korkunç ve kanlı olaylar sahnede gösterilebilir. (IV) Manzum olarak yazılan bu oyunlarda üç birlik kuralına uyulmaz. (V) Aristophanes, Plautus ve Moliere bu türün en önemli sanatçılarındandır.
Numaralanmış cümlelerin hangisinde komedi türü ile ilgili bilgi yanlışı yapılmıştır?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
19. Aşağıdakilerden hangisi, “Sözlü Edebiyat”ın özelliklerinden biri değildir?
A) Söze dayalı olduğu için duygu ve düşünceler şiirlerle dile getirilmiştir.
B) Bu dönemde yazılı eserler yok denecek kadar azdır.
C) Bu dönem şiirlerinde nazım birimi dörtlük, ölçü hece ölçüsüdür.
D) Şiirlerde ağırlıklı olarak tam ve zengin kafiye kullanılmıştır.
E) Dil yabancı etkilerden uzak saf ve arı bir Türkçedir.
20. Dağlarca’nın ustalığı da orada kendini gösteriyor. Çünkü bu dördüncü dizelere verdiği değişiklikle onların eski destancılar gibi soluk alma, dinleyicileri oyalama aracı olarak kullanmayı bırakıyor. Dağlarca’nın dörtlük sonları öylesine bağlamalar ki Alpler’e tırmananların her kademe sonunda bel iplerini güvenilir bir noktaya dolayıp kendilerini de ardındakileri de sağlama bağlamalarını andırıyor.
Yukarıdaki parçada aşağıdaki öğretici metinlerden hangisine özgü nitelikler ağır basmaktadır?
A) Anı B) Günlük
C) Eleştiri D) Deneme
E) Fıkra
21. Bu tür de fıkra gibi gazete ve dergi yazısıdır. Fıkranın birçok özelliği bulunur bu türde. Ancak konunun işlenişi bakımından ayrılır fıkradan. Bu türün en önemli amacı okurları bilgilendirme ve kimi gerçekleri öğretmektir. Bunu yaparken değinmeyi yeterli görmez öne sürülen düşünceyi kanıtlama yoluna gider. Evet bu türde de düşünce temel esastır; ama fıkrada kanıtlama amacı yoktur.
Yukarıda sözü edilen öğretici yazı türü, aşağıdakilerden hangisidir?
A) Makale B) Deneme
C) Eleştiri D) Biyografi
E) Öykü
22. Eski Türklerde sevilen, sayılan bir kişinin ölümünden sonra düzenlenen cenaze törenlerinde bu kişinin yiğitliğini yaptığı işleri ve değerini sanat kaygısı gütmeden içten ve doğal bir dille anlatan sözlü dönem şiirlerine – – – – denir.
Yukarıdaki metinde boş bırakılan yere, aşağıdakilerden hangisidir?
A) mersiye B) sav
C) sagu D) koşuk
E) koçaklama
23. (I) Destanlar bir ulusun tarihine ışık tutan en önemli kaynaklardır. (II) Destanlarda anlatılan olayların tarihi tam olarak bilinmektedir. (III) Buna rağmen kahramanlar olağanüstü nitelikler gösterir. (IV) Destanlara mitolojik öğeler egemendir. (V) Destanlar manzum olarak oluşturulan kahramanlık öyküleridir.
Numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı yapılmıştır?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
24. Aşağıdakilerin hangisinde, destan – ulus eşleştirmesinde yanlışlık yapılmıştır?
A) Şu Destanı – Saka Devleti
B) Oğuz Kağan Destanı – Hun Devleti
C) Ergenekon Destanı – Göktürk Devleti
D) Türeyiş Destanı – Uygur Devleti
E) Göç Destanı – Selçuklu Devleti
25. Aşağıdakilerden hangisi, “Geçiş Dönemi”nin özelliklerinden biri değildir?
A) Bu dönem yapıtlarında hırs, kin ve bencillikten uzak durma, sabır, cömertlik gibi temalar işlenmiştir.
B) Bu dönemde daha çok yeni dinin kurallarını topluma öğretme, halkı eğitme gibi amaçlara yönelinmiştir.
C) Ulusal nazım birimi dörtlük daha az kullanılırken beyit nazım birimi yaygınlaşmaya başlamıştır.
D) Hece öçlüsüyle, aruz ölçüsü birlikte kullanılmaya başlanır bu dönem yapıtlarında.
E) Tüm bu etkilenmelere karşın yapıtların dili bu etkilenmenin dışında kalmış sade bir Türkçedir.
26. (I) Türklerin yazılı ilk metinleri “Göktürk Yazıtları”dır. (II) Taş üzerine yazı yazma geleneği Uygurlar döneminde de devam etmiştir. (III) Uygurlara ait yazılı taşlar daha çok mezar taşı şeklindedir. (IV) Uygurlar bütün yazılı metinlerinde Göktürk alfabesini kullanmışlardır. (V) Göktürk Yazıtları öğretici edebi metinlerden söylev ve anı türünden izler taşır.
Numaralanmış cümlelerin hangisinde “İslamiyet Öncesi Türk Edebiyat”ı ile ilgili bilgi yanlışı vardır?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
27. (I) Destan geleneğinden Halk hikâyeciliğine geçiş döneminin ürünleridir. (II) Olayların anlatımında nesir, karşılıklı konuşmalarda şiirsel bir anlatım tercih edilmiştir. (III) Yapıtta sık sık seci ve aliterasyonlara yer verilmiştir. (IV) Yapıtlarda İslamiyet öncesi ve sonrası dinsel yaşamından izler vardır. (V) Yapıt 15. yüzyılda Dede Korkut tarafından yazıya geçirilmiştir.
Numaralanmış cümlelerin hangisinde “Dede Korkut Hikâyeleri” ile ilgili bilgi yanlışı yapılmıştır?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
28. Aşağıdakilerin hangisinde verilen bilgiyle parantez içindeki açıklama birbiriyle örtüşmez?
A) Araplara Türkçeyi öğretmek ve Türkçenin Arapça kadar zengin bir dil olduğunu kanıtlamak amacıyla yazılan yapıt. (Divan-ı Hikmet)
B) Yusuf Has Hacip tarafından yazılan ve mutluluk bilgisi anlamını taşıyan ilk siyasetname örneği olan yapıt. (Kutadgu Bilig)
C) Dini, ahlaki konular didaktik bir anlayışla ele alınmıştır. Erdemli ve mutlu insan olmanın yolları ana başlıklar altında ortaya konulmuştur. (Atabet’ül Hakayık)
D) On iki hikâye ve bir önsözden oluşan ve destan geleneğinden halk hikâyeciliğine geçişin ara ürünü sayılan yapıtlar. (Dede Korkut Hikâyeleri)
E) Devlete ve dine karşı yapılan saldırılara karşı yapılan kahramanlıkları dile getiren yapıtlar. (Gazavatname)
29. I. Divan edebiyatının dili Arapça, Farsça, Türkçe karışımı Osmanlıcadır.
II. Duygu ve düşünceler kalıplaşmış sözlerle ifade edilir.
III. Anlatış biçiminden daha çok, konu önemsenmiştir.
IV. Soyut bir edebiyattır. İnsan ve doğa kendi gerçekliğinin dışında ele alınmıştır.
V. Tekke kültürünün hakim olduğu, halka yönelik bir edebiyattır.
Numaralanmış cümlelerin hangilerinde Divan edebiyatı ile ilgili bilgi yanlışı yapılmıştır?
A) I. ile III. B) II. ile IV. C) III. ile V.
D) IV. ile V. E) II. ile V.
30. 13., 14. yüzyılda oluşturulan öğretici metinlerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Tasavvufi metinler ve inşa adı verilen Divan nesrinden oluşur.
B) Anlatımda hem şiir hem de nesirden yararlanılmıştır.
C) Din, tasavvuf, İslam menkıbeleri, tıp ve tabiat gibi konular ele alınmıştır.
D) Bu dönemde oluşturulan yapıtların aydınlatma, yol gösterme, ikna etme gibi özellikleri vardır.
E) Öğretme amaçlı olduklarından halkın anlayacağı bir dil kullanılmıştır.
31. Meni cândan usandırdı cefâdan yâr usanmaz mı
Felekler yandı âhımdan murâdım şem’i yanmaz mı
(Fuzuli)
Yukarıdaki şiir için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Bir gazelin makta beyitinden alınmıştır.
B) Şiirde aruz ölçüsü kullanılmıştır.
C) Şair sevgilisinin eziyetlerinden ve ona kavuşamamaktan şikayet etmektedir.
D) Şiirde tenasüp ve mübalağa sanatı yapılmıştır.
E) Ahengi sağlamada tam uyak ve rediflerden yararlanılmıştır.
32. (I) Divan şiirinde şiirler nazım biçimlerine göre adlandırılmıştır. (II) Bütün güzelliğinden daha çok parça güzelliği önemsenmiştir. (III) Şiirlerin tamamı beyit nazım birimiyle yazılmıştır. (IV) Kavramlar ortaklaşa kullanılan kalıplaşmış sözlerle (mazmunlarla) anlatılmıştır. (V) Tasavvufla ilgili terimlere sıkça yer verilmiştir.
Numaralanmış cümlelerin hangisinde “Divan şiiri” ile ilgili bilgi yanlışı vardır?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
33. Divan edebiyatının en yaygın nazım şekli olan gazel aruz vezniyle ve beyit nazım birimiyle yazılır. Uyak düzeni “aa, ba, ca…” şeklindedir.
I II
İlk beytine matla, son beytine makta denir. En güzel beytine ise taç
III IV
beyit denir. Konu bütünlüğü olan gazellere yek-ahenk, her beyti bir
öncekinden daha ustalıklı söylenen gazellere tegazzül adı verilir.
V
Yukarıdaki metinde altı çizili bölümlerin hangilerinde “gazel” nazım şekli ile ilgili bilgi yanlışı vardır?
A) I. ile IV. B) III. ile V. C) IV. ile V.
D) II. ile V. E) II. ile III.
34. Esrarını dil zaman zaman söyler imiş
Hengame-i gamda destan söyler imiş
Işk ehli olup da mihnet-i hicrâne
Ben sabr iderin diyen yalan söyler imiş
Yukarıda tek dörtlükten oluşan bu şiirin uyaklanışını da dikkate aldığımızda nazım biçimi, aşağıdakilerden hangisidir?
A) Müstezat B) Rubai
C) Murabba D) Şarkı
E) Kıt’a
35. Kaside, Divan edebiyatında din ve devlet büyüklerini övmek amacıyla yazılmış şiirlerdir. Kasidenin ismini almasını sağlayan uzun ve sanatlı bölümüne nesib; şairin asıl konuya geçiş yapmak için fırsat
I
aradığı tek ya da iki beyitten oluşan bölüme girizgah, şairin kendini
II
övdüğü bölüme methiye; adına kaside yazılan kişinin övüldüğü bölüme
III
fahriye; methiye bölümünden sonra aynı vezinde yazılmış bir gazelin
IV
araya konulmasına tegazzül denir.
V
Yukarıdaki metinde numaralanmış bölümlerin hangilerinde bilgi yanlışı yapılmıştır?
A) I. ile II. B) III. ile IV. C) IV. ile V.
D) II. ile IV. E) III. ile V.
36. Aşağıdakilerin hangisinde yapılan açıklamayla parantez içindeki bilgi örtüşmez?
A) Allah’ın birliğini ve yüceliğini konu alan kasidelerdir. (Tevhit)
B) Allah’a yalvarıp ondan yardım istemeyi konu alan kasidelerdir. (Münacat)
C) Padişah, vezir, şeyhülislam gibi devlet ve din büyüklerini öven kasidelerdir. (Naat)
D) Bir kimseyi yermek, eleştirmek için yazılan kasidelerdir. (Hicviye)
E) Ölen birinin ardından duyulan üzüntü ve acıyı dile getirmek amacıyla yazılan kasidelerdir. (Mersiye)
37. (I) Divan edebiyatında manzum hikâyelerin yazıldığı nazım biçimidir mesnevi. (II) Değişik konularda yazılabilirler. (III) Ahmedi “İskendername” adlı mesnevisinde savaş ve kahramanlık konusunu işler. (IV) Fuzuli “Leyla ile Mecnun” mesnevisinde aşk konusuyla ilgilenir. (V) Nabi ise “Hayriyye” adlı mesnevisini mizahi bir anlayışla ele almıştır.
Numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı vardır?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
38. Aşağıdakilerden hangisi, Divan şiirinde beyit nazım birimi ile kurulan nazım şekillerinden biri değildir?
A) Kıt’a B) Mesnevi
C) Kaside D) Şarkı
E) Gazel
39. Bir şairin diğer bir şaire duyduğu saygı ve beğeniden dolayı aynı ölçüyü, aynı uyak ve redifi kullanarak yazdığı şiirlere – – – – denir.
Yukarıdaki metinde boş bırakılan yere, aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) rubai B) muhammes
C) tezkire D) nazire
E) müseddes
40. (I) Tuyuğ tek dörtlükten oluşan bir nazım biçimidir. (II) Uyak şeması “aaaa” şeklindedir. (III) Divan edebiyatında yalnızca Türkler tarafından kullanılan bir nazım şeklidir. (IV) Konu olarak şairin dünya görüşü, tasavvuf düşüncesi ve felsefesi işlenir. (V) Kadı Burhaneddin, Seyyid Nesimi ve Ali Şir Nevai bu nazım şeklinin önemli şairlerindendir.
Numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı vardır?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
41. Bu nazım şeklinin adı Arapça “ziyade” sözcüğünden gelir. Sözcük anlamı “artmış, çoğalmış” demektir. Gazelin her dizesine bir kısa dize eklenerek oluşturulur. Bir kısa, bir uzun dizeden oluşan gazel gibidir. Kısa dizelere “ziyade” adı verilir. Uyak sistemi gazele benzer.
Yukarıda sözü edilen nazım şekli, aşağıdakilerden hangisidir?
A) Müstezat B) Kıt’a
C) Muhammes D) Terkib-i Bend
E) Terci-i Bend
42. Aşağıdakilerden hangisi, mesnevi nazım biçimiyle yazılmış yapıtlardan birisi değildir?
A) Kutadgu Bilig – Yusuf Has Hacip
B) İskendername – Ahmedi
C) Harname – Şeyhi
D) Garipname – Aşık Paşa
E) Tazarruname – Sinan Paşa
43. (I) Ünlü kişilerin yaşam öykülerinin toplandığı biyografik yapıtlara tezkire denir. (II) Şairlerin yaşam öykülerini anlatanlara “tezkiretü’ş şuara”, (III) din adamlarının yaşamlarından kesitler sunanına “tezkiretü’l evliya”, (IV) bilginlerin yaşamlarını anlatanlara ise “tezkire-i ilmiye” denir. (V) İlk şairler tezkiresi örneğini Ali Şir Nevai “Heşt Behişt” adlı yapıtıyla vermiştir.
Yukarıdaki metinde numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı vardır?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
44. Aşağıdakilerden hangisi, 18. yüzyıl Türk edebiyatının özelliklerinden biri değildir?
A) Bu dönemde mahalli konular ve günlük yaşayış edebiyata girdiğinden “mahallileşme akımı” önem kazanmıştır.
B) Daha geniş kitlelere ulaşmak için “Türk-i Basit” (Basit Türkçe) anlayışı öne çıkmıştır.
C) Halk ve Divan şiiri arasında yakınlaşmalar olmuş, Halk ozanları aruzu denerken Divan şairleri heceyi denemişlerdir.
D) 17. yüzyılda ortaya çıkan “Sebk-i Hindu” akımı önemini tamamen yitirmiştir.
E) Lale Devri’nin zevk ve eğlencesi çeşitli şairlerin şiirlerinde dile getirilmiştir.
45. (I) Divan şairi Nabi, didaktik şiirin en büyük ustasıdır. (II) “Hikemi şiir” anlayışının en güçlü örneklerini verdi. (III) “Hayriyye” adlı mesnevisi didaktik unsurlar taşıyan bir ahlak ve öğüt kitabıdır. (IV) “Şikayetname” adlı mesnevisinde IV. Murat döneminin eleştirisini yapmıştır. (V) “Münşeat” adlı yapıtı ise özel ve resmi mektupların toplandığı mensur bir yapıttır.
Numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı vardır?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
46. Gazel 5 – 15 beyit arasında değişen bir nazım şeklidir. Gazelin ilk
I
beytine matla, son beytine ise makta beyti denir. Şairin adını
II III
kullandığı beyite fahriye, gazelin en güzel beytine ise beyt’ül gazel adı
IV V
verilir.
Numaralanmış cümlelerin hangisinde “gazel” nazım şekli ile ilgili bilgi yanlışı vardır?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
47. Mesnevi nazım şekli Divan edebiyatında modern anlamdaki
I II
hikâye ve romanın yerini tutan önemli manzumelerdir. Birçok şair bu
III
türün örneklerini vermiştir. Yunus Emre’nin “Vesiletü’n Necat’ı”,
IV
Süleyman Çelebi’nin “Risaletü’n Nushiyye”si bu türün önemli
V
yapıtlarındandır.
Yukarıdaki parçada yapılan yanlışlık numaralanmış bölümlerin hangilerinin yer değiştirmesiyle giderilebilir?
A) I. ile IV. B) II. ile V. C) IV. ile V.
D) III. ile IV. E) III. ile V.
48. • 126 beyitten oluşan en kısa mesnevidir.
• Divan edebiyatının ilk hiciv – mizah örneği sayılır.
• Teşhis ve intak sanatları kullanılmıştır.
• Olmayacak hayallerin peşinden koşanların başına gelecekleri anlatır.
Yukarıda özellikleri verilen yapıt ve yazarı, aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?
A) Siham-ı Kaza – Nef’i
B) Harname – Şeyhi
C) Garibname – Aşık Paşa
D) Sıhhat’ul Maraz – Fuzuli
E) Nigarname – Nedim
49. (I) Orta oyunu geleneksel Türk tiyatrosu sayılır. (II) Halk ortasında doğaçlama oynandığından bu ad verilmiştir. (III) Oyunun başkahramanlarından Kavuklu Hacivat’ı, Pişekâr ise Karagöz’ü çağrıştırır. (IV) Orta oyununun basit de olsa bir sahnesi vardır. (V) Asıl aktörlerin dışında Arap, Acem, Kayserili, Laz gibi tiplere de yer verilir.
Numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı yapılmıştır?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
50. (I) Bektaşi edebiyatının kurucularından sayılan bir tasavvuf şairidir. (II) Şiirlerini hem aruz hem de hece ölçüsüyle yazdı. (III) Düzyazı alanında hiçbir yapıt vermedi. (IV) Şiirlerinin tümünü “Budalaname” adlı yapıtında topladı. (V) Hece ölçüsünü kullandığı şiirlerinin büyük çoğunluğu şathiye türündedir.
Numaralanmış cümlelerin hangilerinde Kaygusuz Abdal ile ilgili bilgi yanlışı yapılmıştır?
A) I. ile II. B) II. ile III. C) III. ile IV.
D) IV. ile V. E) II. ile V.
51. Aşağıdaki nazım şekilleri konu ve içerik bakımından birbirleriyle eşleştirilmiştir. Bu eşleştirmelerin hangisinde yanlışlık yapılmıştır?
A) Koşma – Gazel
B) Türkü – Şarkı
C) Ağıt – Mersiye
D) Taşlama – Hicviye
E) Güzelleme – Kaside
52. Aşağıdakilerden hangisi, Halk şiirinin özellikleri arasında sayılamaz?
A) Şiirlerde ahenk yarım uyak ve rediflerle sağlanmıştır.
B) Şiirlerde nazım birimi olarak dörtlük kullanılmıştır.
C) Şiirlerde ulusal ölçü olan hece ölçüsü kullanılmıştır.
D) Şiirlerde halkın konuşma diline yakın sade bir dil kullanılmıştır.
E) Şiirler “tezkire” adı verilen yapıtlarda toplanmıştır.
53. Suya bulgur ezerim
Hem ezer hem süzerim
Ben yarimin derdinden
Deli olmuş gezerim
Bu şiirin nazım şekli aşağıdakilerden hangisidir?
A) Semai B) Murabba
C) Mani D) Türkü
E) Varsağı
54. Söyleyeni pek bilinmez. Halkın ortak kültüründe gelişip zenginleşirler. Kendine özgü bir ezgiyle söylenir. Belli bir kalıbı yoktur. 7, 8 ve 11’li kalıpla söylenip, üç, dört ya da beş dizelik bölümler halinde yazılabilirler. Asız sözlerin bulunduğu “bent” ile tekrar sözlerin oluşturduğu “kavuştak” adlı bölümden meydana gelir.
Yukarıda sözü edilen nazım şekli, aşağıdakilerden hangisidir?
A) Mani B) Tuyuğ
C) Şarkı D) Türkü
E) Gazel
55. 17. yüzyılın en önemli saz şairlerindendir. Şiirleri aşk ve doğa temaları üzerine kurulmuştur. Ayrılık, gurbet, sıla özlemi ve ölüm en çok değindiği konulardır. Döneminin önemli Divan şairlerinden etkilenmemiş Aşık tarzı Halk edebiyatına yepyeni söyleyiş biçimleri yetişmiştir. Özellikle koşma, semai ve varsağı tarzındaki şiirleri çok sevilmiş, bestelenmiş ve bugün bile dillerden düşmez hale gelmiştir.
Yukarıda sözü edilen “ozan” aşağıdakilerden hangisidir?
A) Köroğlu B) Dadaloğlu
C) Aşık Veysel D) Karacaoğlan
E) Dertli
56. Can evimden vurdu felek neyleyim
Ben ağlarım çelik teller iniler
Ben almadım toprak aldı koynuna
Yarim diyen bülbül diller iniler
Yukarıdaki şiir için, aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Tekke edebiyatının “şathiye” nazım türüne örnektir.
B) Bu tür sözlü edebiyatta “sagu”, Divan edebiyatında “mersiye” adıyla anılır.
C) Hecenin 11’li kalıbıyla söylenmiştir.
D) Şiirde yarım uyak kullanılmıştır.
E) Şiirin birinci dizesinde ad tamlaması vardır.
CEVAPLAR
1 | A | 21 | A | 41 | A |
2 | B | 22 | C | 42 | E |
3 | D | 23 | B | 43 | E |
4 | D | 24 | E | 44 | D |
5 | B | 25 | E | 45 | D |
6 | C | 26 | D | 46 | D |
7 | A | 27 | E | 47 | C |
8 | A | 28 | A | 48 | B |
9 | B | 29 | C | 49 | C |
10 | E | 30 | A | 50 | C |
11 | A | 31 | A | 51 | E |
12 | A | 32 | C | 52 | E |
13 | B | 33 | C | 53 | C |
14 | C | 34 | B | 54 | D |
15 | A | 35 | B | 55 | D |
16 | E | 36 | C | 56 | A |
17 | D | 37 | E |
|
|
18 | D | 38 | D |
|
|
19 | D | 39 | D |
|
|
20 | C | 40 | B |
|
|
