Şiir Türleri (Şiir Bilgisi) – 9

ŞİİR TÜRLERİ (ŞİİR BİLGİSİ) – 9

1.    Aşağıdakilerin hangisinde ek biçiminde redif vardır?

A)   Toz toprak lâl kesilir ve durup onu dinler

Sarı, yeşil, pembe çiçekleriyle bahçeler

B)   Ses verir ud telleri gibi ince ince

Yerin solukları duyulur yağmur deyince

C)   Bir şiiri meşk ediyor gibi fasıl fasıl

Süzülür beyaz kelebekler gibi muttasıl

D)   Hep bir mûsikî ritmiyle kulaklarda çağlar

Sanırsın gökler coşmuş da çemenlere ağlar

E)   Ötelerin gülücükleri gibi damlalar

Dolaşır, ayrı düştüğü deryaları arar

 

2.      (I) Kısa olan bazı hecelerin ölçüye uydurulması için uzun okunmasına “imale” denir. (II) Arapça ve Farsça sözcüklerdeki uzun heceyi, ölçünün gerektirdiği yerde kısa hece gibi okumaya “zihaf” denir. (III) İki kapalı hece arasında bir açık hece bulunması gerektiğinde sonu bir uzun ünlü ve bir ünsüzle biten birinci heceyi imaleden biraz daha uzun okumaya “med” denir. (IV) Uzun heceyi ha­fifletmeye, inceltmeye “kasr” denir. (V) Son hece­si ünsüz bir harfle biten bir sözcüğün, kendinden sonra gelen ve ilk hecesi ünlü olan sözcüğe ken­diliğinden bağlanmasına ve iki sözcüğün tek sözcük gibi okunmasına “takti” denir.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangi­sinde aruz ölçüsüyle ilgili bir bilgi yanlışı ya­pılmıştır?

A) I.           B) II.           C) III.           D) IV.           E) V.

 

3.     Aşağıdakilerin hangisinde bir bilgi yanlışı var­dır?

A)   Her dizedeki hece sayısının eşitliğine daya­nan ölçüye “hece ölçüsü” denir.

B)   Hece ölçüsüyle yazılmış bir dizenin belli bö­lümlere ayrıldığı yerlere “durak” denir.

C)   Dize sonlarında, görevleri aynı olan eklerin ya da anlamları aynı olan kelimelerin tekrarlan­masına “redif” denir.

D)   Mısra sonlarında, anlamı farklı, yazılışı aynı sözcükler arasındaki ses benzerliğine “uyak” denir.

E)   Uyağı oluşturan sözcüklerden birinin, diğer sözcüğün içinde tam olarak yer almasıyla oluşan uyak türüne “cinaslı uyak” denir.

 

4.    

Sıdk ile terk edelim her emeli, her hevesi

Kıralım hâil ise azmimize ten kafesi

İnledikçe eleminden vatanın her nefesi

Gelin imdada diyor bak, budur Allah sesi

Bu dörtlüğün kafiye örgüsü aşağıdakilerin hangisidir?

A)  Çapraz kafiye                  

B)  Sarma kafiye

C) Düz kafiye                        

D) Cinaslı kafiye

E)  Tunç kafiye

 

5.      

I. Her şey özlem fısıldıyor durmadan II. Kelebek kanadı, gül tomurcuğu

III.   Sanki gönlüm acıların çocuğu

IV.   Geçmiyor hiç bir gün, bağra vurmadan

Bu dizeler çapraz kafiye örgüsüne göre dü­zenlenmek istense aşağıdaki değişikliklerden hangisinin yapılması gerekir?

A)   I. ve III. dizeler yer değiştirmelidir.

B)   III. ve IV. dizeler yer değiştirmelidir.

C)   II. ve III. dizeler yer değiştirmelidir.

D)   I. ve IV dizeler yer değiştirmelidir.

E)   II. ve IV dizeler yer değiştirmelidir.

 

6.    

Çıkılmaz yokuş tırmanan sarmaşık

Sağar kuytulardan biçim, renk, ışık

Bu iki dizeden şiirin bütünü ile ilgili özellikler­den hangisi kesin olarak saptanabilir?

A) Yazıldığı dönem               

B)  Konusu

C)  Kafiye düzeni                   

D)  Ölçüsü

E)   Nazım biçimi

 

7.     

Elifin kaşları çatar

Gamzesi sineme batar

Ak elleri kalem tutar

Yazar Elif Elif diye

Bu dörtlüğün uyak türü aşağıdakilerin hangi­sidir?

A)  Yarım uyak                       

B)  Tam uyak

C) Zengin uyak                    

D) Cinaslı uyak

E)  Tunç uyak

 

8.    Aşağıdaki  beyitlerin  hangisinde tunç uyak vardır?

A)   Bilmezsin ovalar nasıldır bizde

Kağnılar yollarda, yoncalar dizde

B)   Bir şey görürüm mezara benzer

Baktıkça alır, o yâra benzer

C)   Kristal çiçekler açan fıskiye

Ayıklık saçar düş gören bahçeye

D)   Açılmış çiçektir, her gülen dudak

Kılıfta tomurcuk, zor gülen dudak

E)   Tütünsüz bacalar olmasın engel

Hangi doruktaysan artık in de gel

 

9.    Aşağıdaki beyitlerin hangisinde redif ve zen­gin kafiye vardır?

A)   Durgunluğu var, baş koyacak diz geceler

Düş perdesidir, kavuşturan iz geceler

B)   Artık demir almak günü gelmişse zamandan

Meçhule giden bir gemi kalkar bu limandan

C)   Meydanda bütün oyuncular, belli konu

Son perde için bağlayabildim oyunu

D)   Rıhtımda kalanlar bu seyahatten elemli

Günlerce siyah ufka bakar gözleri nemli

E)   Dünyada sevilmiş ve seven nafile bekler

Bilmez ki, giden sevgililer dönmeyecekler

 

10. Aşağıdaki dizelerin hangisi 4+3 duraklı hece ölçüsüyle yazılmıştır?

A)   Kız saçların örmezler

Seni bana vermezler

B)   Sarı kavunu dildim

Çamura düştü sildim

C)   Kahve Yemen’den gelir

Bülbül çemenden gelir

D)   Gözlerin mavi mine

Vuruldum perçemine

E)   Sağ derken sola düştüm

Açık bir kola düştüm

 

11. Aşağıdaki beyitlerin hangisinde cinaslı kafiye vardır?

A)   Selâm benden eşe dosta

Karım yorgun, oğlum hasta

B)   Bildir bana nerde, nerde Yarab

Kim attı beni bu derde Yarab

C)   Eyvah ne yer ne yâr kaldı

Gönlüm dolu âh u zâr kaldı

D)   Haydi git, yurduna erkenden var

Sonra de, benim bir sevdiğim var

E)   Ak nergis açtıran bayır al gül de açtırır

Göz görmedik çiçekleri eylülde açtırır

 

12.

Her şey yerli yerinde; masa, sürahi, bardak

Serpilen aydınlıkta dalların arasından

Yukarıdaki dizelerle,

I.   büyülenmiş bir ceylan gibi

II.   sessizlik dökülüyor

III.   bakıyor zaman

IV.   bir yerde yaprak yaprak

sözlerinin tümü kullanılarak sarma kafiye dü­zeninde anlamlı bir dörtlük kurulmak istenirse aşağıdaki kullanımlardan hangisi son iki dize­yi oluşturur?

A) II. ve IV.

I. ve III.                                                      

B) I. ve III.

II. ve IV.

C) IV. ve I.

III. ve II.                                                     

D) IV ve II.

III. ve I.

E) III. ve I.

II. ve IV.

 

13. Aşağıdaki beyitlerin hangisinde zengin kafiye vardır?

A)   Gelmedi gün daha, çalmadı saat

Daha uçurmuyor beni bu kanat

B)   Söylenmemiş aşkın güzelliğiyledir

Kâğıtlarda yarım bırakılmış şiir

C)   Geçen her saat her geçen saniye

Gök altun güğümdür coşan maviye

D)   Bir gülüşü olsun görülmemiş kadın

Nasıl ölümsüzsün aynasında aşkın;

E)   Yelkenler biçilecek, yelkenler dikilecek

Dağlardan çektiriler, kalyonlar çekilecek

 

CEVAPLAR

1-D

8-E

2-E

9-B

3-E

10-A

4-C

11-D

5-B

12-B

6-D

13-C

7-A