ŞİİR TÜRLERİ (ŞİİR BİLGİSİ) – 9
1. Aşağıdakilerin hangisinde ek biçiminde redif vardır?
A) Toz toprak lâl kesilir ve durup onu dinler
Sarı, yeşil, pembe çiçekleriyle bahçeler
B) Ses verir ud telleri gibi ince ince
Yerin solukları duyulur yağmur deyince
C) Bir şiiri meşk ediyor gibi fasıl fasıl
Süzülür beyaz kelebekler gibi muttasıl
D) Hep bir mûsikî ritmiyle kulaklarda çağlar
Sanırsın gökler coşmuş da çemenlere ağlar
E) Ötelerin gülücükleri gibi damlalar
Dolaşır, ayrı düştüğü deryaları arar
2. (I) Kısa olan bazı hecelerin ölçüye uydurulması için uzun okunmasına “imale” denir. (II) Arapça ve Farsça sözcüklerdeki uzun heceyi, ölçünün gerektirdiği yerde kısa hece gibi okumaya “zihaf” denir. (III) İki kapalı hece arasında bir açık hece bulunması gerektiğinde sonu bir uzun ünlü ve bir ünsüzle biten birinci heceyi imaleden biraz daha uzun okumaya “med” denir. (IV) Uzun heceyi hafifletmeye, inceltmeye “kasr” denir. (V) Son hecesi ünsüz bir harfle biten bir sözcüğün, kendinden sonra gelen ve ilk hecesi ünlü olan sözcüğe kendiliğinden bağlanmasına ve iki sözcüğün tek sözcük gibi okunmasına “takti” denir.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde aruz ölçüsüyle ilgili bir bilgi yanlışı yapılmıştır?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
3. Aşağıdakilerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır?
A) Her dizedeki hece sayısının eşitliğine dayanan ölçüye “hece ölçüsü” denir.
B) Hece ölçüsüyle yazılmış bir dizenin belli bölümlere ayrıldığı yerlere “durak” denir.
C) Dize sonlarında, görevleri aynı olan eklerin ya da anlamları aynı olan kelimelerin tekrarlanmasına “redif” denir.
D) Mısra sonlarında, anlamı farklı, yazılışı aynı sözcükler arasındaki ses benzerliğine “uyak” denir.
E) Uyağı oluşturan sözcüklerden birinin, diğer sözcüğün içinde tam olarak yer almasıyla oluşan uyak türüne “cinaslı uyak” denir.
4.
Sıdk ile terk edelim her emeli, her hevesi
Kıralım hâil ise azmimize ten kafesi
İnledikçe eleminden vatanın her nefesi
Gelin imdada diyor bak, budur Allah sesi
Bu dörtlüğün kafiye örgüsü aşağıdakilerin hangisidir?
A) Çapraz kafiye
B) Sarma kafiye
C) Düz kafiye
D) Cinaslı kafiye
E) Tunç kafiye
5.
I. Her şey özlem fısıldıyor durmadan II. Kelebek kanadı, gül tomurcuğu
III. Sanki gönlüm acıların çocuğu
IV. Geçmiyor hiç bir gün, bağra vurmadan
Bu dizeler çapraz kafiye örgüsüne göre düzenlenmek istense aşağıdaki değişikliklerden hangisinin yapılması gerekir?
A) I. ve III. dizeler yer değiştirmelidir.
B) III. ve IV. dizeler yer değiştirmelidir.
C) II. ve III. dizeler yer değiştirmelidir.
D) I. ve IV dizeler yer değiştirmelidir.
E) II. ve IV dizeler yer değiştirmelidir.
6.
Çıkılmaz yokuş tırmanan sarmaşık
Sağar kuytulardan biçim, renk, ışık
Bu iki dizeden şiirin bütünü ile ilgili özelliklerden hangisi kesin olarak saptanabilir?
A) Yazıldığı dönem
B) Konusu
C) Kafiye düzeni
D) Ölçüsü
E) Nazım biçimi
7.
Elifin kaşları çatar
Gamzesi sineme batar
Ak elleri kalem tutar
Yazar Elif Elif diye
Bu dörtlüğün uyak türü aşağıdakilerin hangisidir?
A) Yarım uyak
B) Tam uyak
C) Zengin uyak
D) Cinaslı uyak
E) Tunç uyak
8. Aşağıdaki beyitlerin hangisinde tunç uyak vardır?
A) Bilmezsin ovalar nasıldır bizde
Kağnılar yollarda, yoncalar dizde
B) Bir şey görürüm mezara benzer
Baktıkça alır, o yâra benzer
C) Kristal çiçekler açan fıskiye
Ayıklık saçar düş gören bahçeye
D) Açılmış çiçektir, her gülen dudak
Kılıfta tomurcuk, zor gülen dudak
E) Tütünsüz bacalar olmasın engel
Hangi doruktaysan artık in de gel
9. Aşağıdaki beyitlerin hangisinde redif ve zengin kafiye vardır?
A) Durgunluğu var, baş koyacak diz geceler
Düş perdesidir, kavuşturan iz geceler
B) Artık demir almak günü gelmişse zamandan
Meçhule giden bir gemi kalkar bu limandan
C) Meydanda bütün oyuncular, belli konu
Son perde için bağlayabildim oyunu
D) Rıhtımda kalanlar bu seyahatten elemli
Günlerce siyah ufka bakar gözleri nemli
E) Dünyada sevilmiş ve seven nafile bekler
Bilmez ki, giden sevgililer dönmeyecekler
10. Aşağıdaki dizelerin hangisi 4+3 duraklı hece ölçüsüyle yazılmıştır?
A) Kız saçların örmezler
Seni bana vermezler
B) Sarı kavunu dildim
Çamura düştü sildim
C) Kahve Yemen’den gelir
Bülbül çemenden gelir
D) Gözlerin mavi mine
Vuruldum perçemine
E) Sağ derken sola düştüm
Açık bir kola düştüm
11. Aşağıdaki beyitlerin hangisinde cinaslı kafiye vardır?
A) Selâm benden eşe dosta
Karım yorgun, oğlum hasta
B) Bildir bana nerde, nerde Yarab
Kim attı beni bu derde Yarab
C) Eyvah ne yer ne yâr kaldı
Gönlüm dolu âh u zâr kaldı
D) Haydi git, yurduna erkenden var
Sonra de, benim bir sevdiğim var
E) Ak nergis açtıran bayır al gül de açtırır
Göz görmedik çiçekleri eylülde açtırır
12.
Her şey yerli yerinde; masa, sürahi, bardak
Serpilen aydınlıkta dalların arasından
Yukarıdaki dizelerle,
I. büyülenmiş bir ceylan gibi
II. sessizlik dökülüyor
III. bakıyor zaman
IV. bir yerde yaprak yaprak
sözlerinin tümü kullanılarak sarma kafiye düzeninde anlamlı bir dörtlük kurulmak istenirse aşağıdaki kullanımlardan hangisi son iki dizeyi oluşturur?
A) II. ve IV.
I. ve III.
B) I. ve III.
II. ve IV.
C) IV. ve I.
III. ve II.
D) IV ve II.
III. ve I.
E) III. ve I.
II. ve IV.
13. Aşağıdaki beyitlerin hangisinde zengin kafiye vardır?
A) Gelmedi gün daha, çalmadı saat
Daha uçurmuyor beni bu kanat
B) Söylenmemiş aşkın güzelliğiyledir
Kâğıtlarda yarım bırakılmış şiir
C) Geçen her saat her geçen saniye
Gök altun güğümdür coşan maviye
D) Bir gülüşü olsun görülmemiş kadın
Nasıl ölümsüzsün aynasında aşkın;
E) Yelkenler biçilecek, yelkenler dikilecek
Dağlardan çektiriler, kalyonlar çekilecek
CEVAPLAR
|
1-D |
8-E |
|
2-E |
9-B |
|
3-E |
10-A |
|
4-C |
11-D |
|
5-B |
12-B |
|
6-D |
13-C |
|
7-A |
|
