YAZARIN BİYOGRAFİSİ
REŞAT NURIGÜNTEKIN (1889-1956)
Edebiyat hayatına I. Dünya Savaşı yıllarında başlayan Reşat Nuri, “Çalıkuşu” eseriyle geniş kitleler tarafından tanınmıştır. Yazar, bu eserinde aşk konusunu işlemiş, Anadolu’nun birçok kasaba ve köyünde geçen olay örgüsüyle Anadolu’daki sosyal hayatı başarıyla yansıtmıştır.
Reşat Nuri Güntekin’in romanlarında yoğun bir Anadolu atmosferi vardır. Bu atmosfer içinde yurt ve toplum gerçeklerini, töreden kaynaklanan doğru ya da yanlış inanışları ele alır. Anadolu’nun yerli hayatını ve kişilerini başarılı bir şekilde yansıtmıştır. Romanlarında güçlü bir gözlemciliğe dayanan realizm vardır. Eleştirdiği tiplerin üzerine acımasızca giden sanatçı, mizah ögesi ve ince esprilerden de yararlanmıştır.
Uzun yıllar Anadolu’nun birçok yerini gezmiş; bu geziler sayesinde, Anadolu’nun sosyal ve kültürel yaşamıyla ilgili gözlemler yapmış, bu gözlemlerini “Anadolu Notları” adlı eserinde toplamıştır. Eserlerine konuşma dilinin zenginliğini zorlanmadan yansıtan Reşat Nuri’nin dil ve anlatımı oldukça yalın, diyalogları canlıdır.
“Acımak, Çalıkuşu, Yaprak Dökümü, Dudaktan Kalbe, Eski Hastalık, Akşam Güneşi, (roman); Tanrı Misafiri, Sönmüş Yıldızlar (hikâye); Hançer, Eski Borç, Balıkesir Muhasebecisi (tiyatro); Anadolu Notları (gezi yazısı)” eserlerinden bazılarıdır.
DİL BİLGİSİ
1. “Acımak” romanında bazı kelimelerin yazımı dönemsel özellik göstermektedir. Bu kelimelerin yazımı günümüz yazım kurallarına göre yanlıştır. Yazım yanlışı olan kelimeleri belirleyerek doğrularını defterinize yazınız.
· herhâlde > her halde
· Hâsılı > hasılı
· curnal >jurnal
4. ETKİNLİK
Arkadaşım hangi felâketin beni bu hale getirdiğini sormuyordu. Hayat böyleydi. İnsanlar ayrı ayrı yollara dağılırlardı. Kiminin tuttuğu yol insanı bu Cevdet gibi, muvaffakiyete götürür. Kimininkini de benim vardığım şahikaya çıkarırdı. Bu bir talih, tesadüf meselesiydi.
Bu parçadaki altı çizili kelimeler bir ismin yerini tutmuştur. İsimlerin yerini kişi, işaret, soru, belgisiz olarak tutan kelime türlerine zamir denir.
Buna göre aşağıdaki cümlelerde geçen zamirleri bularak türlerini belirleyiniz.
— Anne, ben bir şey anlamıyorum… Ne yapacağız, dedim.
ben > Kişi zamiri
şey > Belgisiz zamir
ne > Soru Zamiri
— Fakat Meveddet İstanbul’u bilmez ki onun hastalığına tutulmuş olsun, dedim.
onun > Kişi zamiri
Biraz ötede açılır kapanır sandalyelerde oturan yolculardan birinin dikkatle bana baktığını gördüm.
birinin > Belgisiz zamir
bana > Kişi zamiri
Onun için sokaklarda kadın erkek birçok kimseler dönüp dönüp bana bakarlar. Kimi güler, kimi
Onun > Kişi zamiri
bana > Kişi zamiri
Kimi > Belgisiz zamir
tiksinerek yüzünü buruşturur. Hattâ bazan dükkân camekânlarındaki aynaların önünde durarak kendim de kendimi hayretle seyrederim. Yamalı, çamurlu elbiseler üstündeki bu baş cidden ibretle
kendim > Kişi zamiri (Dönüşlülük zamiri)
görülecek şeydir:
şey > Belgisiz zamir
— Sen misin Mürşit? dedi.
sen > Kişi zamiri
— Ne yapıyorsun? Ne iş görüyorsun?
ne > Soru Zamiri
— Sana bir muavenette bulunabilir miyim Mürşit? dedi.
sana > Kişi zamiri
