Portre: Konusuna göre “fiziksel (tensel) portre” ve “ruhsal (tinsel, moral) portre” olmak üzere ikiye ayrılır. Edebî eserlerde genellikle “fiziksel portre” ile “ruhsal portre” iç içe bulunur. Portrelerden hikâye, roman, masal, biyografi gibi türlerde çokça yararlanılır.
Fiziksel (tensel) portre: Kişinin sadece dış görünüşünün, boyunun, yüzünün, giyinişinin, hareketlerinin anlatıldığı portrelerdir. Bu portrede, kişi diğer insanlardan ayrılan dış özellikleri ile uygun sıfatlar kullanılarak özgün bir şekilde anlatılır.
Ruhsal (tinsel, moral) portre: Kişinin iç dünyasının, duygularının, fikirlerinin, zayıf taraflarının vb. anlatıldığı portrelerdir. Bu portrede; kişinin ahlakı, alışkanlıkları, düşünceleri ilginç bir üslupla anlatılır.
METNİ ANLAMA VE ÇÖZÜMLEME
1. Okuduğunuz metinde anlamını bilmediğiniz kelime ve kelime gruplarının anlamını metnin bağlamından hareketle tahmin ediniz. Daha sonra tahminlerinizi TDK Türkçe Sözlük’ten kontrol ediniz.
Mısra: Dize
Hususi: Özel
mülk: Mal
Ehemmiyet: Önem
2. Okuduğunuz metinde anlatıcı yazarın kendisi midir? Bu anlatıcı, metnin inandırıcılığına nasıl bir katkı sağlamaktadır? Bu yönüyle okuduğunuz metnin, edebî metinlerdeki anlatıcıdan farkı nedir?
Evet kendisidir. Birinci tekil kişi ağzından yazılmıştır şiir. Okur, şairin kendisini anlatığını bildiği için bir başkasından nakl edilen metne göre daha inandırıcı bir metin olarak bu şiiri kabul ettiğini söyleyebiliriz.
3. Okuduğunuz metnin konusunu ve hedef kitlesini söyleyiniz. Hedef kitlenin metnin türüyle ilişkisini tartışınız.
Konu şairin Orhan Veli’nin kendisini anlatmasıdır. Hedef kitle şiiri okuyan herkestir.
4. Orhan Veli, ailesiyle ilgili hangi bilgileri veriyor. Bu bilgiler onu daha iyi tanımamıza ya da onun eserlerini anlamımıza yardımcı olabilecek nitelikte midir?
Annem bir eşraf kızıdır. Yani etrafta bilinen saygı duyulan bir ailenin kızıdır. Babam Riyaseticumhur armoni orkestrası şefi klarnetist Veli Kanık’tır. Bu bilgiler nasıl bir ailede büyüdüğünü nasıl bir ortamda sanatçı kişiliğinin oluştuğunu anlayabiliriz.
5. Orhan Veli, şairliği tercih etmesini neye bağlıyor?
Sonra şiir çalışmalarımın gelişmesinde çok tesiri olan iki arkadaşımdan Oktay Rifat’ı yedinci sınıfta tanıdım diyerek neden şiire yöneldiğini açıklamıştır.
6. Okuduğunuz metinde hangi anlatım biçimlerinin kullanıldığını gösteriniz.
Metinde biyografinin anlatıldığı yerlerde betimleyici, aile ile bilgi verildiği yerde ise açıklayıcı anlatım kullanılmıştır.
YAZARIN BİYOGRAFİSİ
ASIM BEZIRCI(1927-1993)
Çeşitli dergilerde yayımlanan edebiyatımızın temel sorunlarına ilişkin araştırma, değerlendirme yazılarıyla tanındı. Nesnel ve bilimsel yöntemle eleştiri anlayışını temel aldı.
“Çok Kapılı Oda (deneme), Edip Cansever (inceleme); Orhan Veli Kanık, Ahmet Hâşim, Nurullah Ataç, Nezihe Meriç (biyografi); On Şair On Şiir (eleştiri)” eserlerinden bazılarıdır.
DİL BİLGİSİ
1. ETKİNLİK
Aşağıdaki cümlelerde geçen fiilleri bularak bunların cümlelerdeki işlevlerini belirleyiniz.
• Anne tarafımdan da sanatla uğraşanlar varsa da hep amatör kalmışlardır. (durum fiili)
• Cihangir’de ve İstanbul’un muhtelif semtlerinde oturduk. (durum fiili)
• İlk mektebin daha ilk sınıflarında iken ileri sınıflarda okutulan bazı derslere karşı -bu arada tahrir dersi de vardır. (isim soyludur.)
•Bilhassa buna karşı- bir zorluk duyacağımı tahmin ederdim. Lakin sonradan bu tahrir benim en çok sevdiğim şey oldu. (durum fiili)
• Melih Cevdet ile arkadaşlığımız bir iki sene sonra başlar. (durum fiili)
• Şairlik ile memurluğun bağdaşamayacağını gördüm. (durum fiili)
