METİNDE GEÇEN BAZI KELİME VE KELİME GRUPLARI
epik: Destana ilişkin, destana özgü, destanla ilgili, destansı (eser).
fıkra: Gazetelerin veya dergilerin belirli sütunlarında, genel başlık altında gündelik konuları bir görüş ve düşünceye bağlayarak yorumlayan yazı türü.
METİN VE TÜR İLE İLGİLİ AÇIKLAMALAR
METİNLERİN SINIFLANDIRILMASI
Bilimin ve edebiyatın gelişmesi, buna bağlı olarak farklı alanlarda metinlerin yazılması, metinlerin sınıflandırılması sonucunu doğurmuştur. Bu sınıflandırma, metin türlerinin birbirinden ayrılmasını ve anlaşılmasını kolaylaştırmıştır. Metinler anlatım türlerine, yazılış amaçlarına, gerçeklikle ilişkilerine göre gruplandırılabilir. Buna göre metinler genel olarak öğretici metinler ve edebî (sanatsal, kurmaca) metinler olarak ikiye ayrılır. Bu iki metin türünün ayrıldığı noktalar aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Edebî Metinler ile Öğretici Metinlerinin Karşılaştırılması | ||
Edebî Metinler | Ölçütler | Öğretici Metinler |
Gerçekler kurgulanarak anlatılır. | Gerçeklik | Gerçekler yorumlanmadan aktarılır. |
Çeşitli duyguları yaşatmak, okuyucuya edebî zevk vermek amacı güdülür. | Amaç | Okuyucuya bilgi vermek, bilgiyi okuyucuyla paylaşmak amacı güdülür. |
Üslup kaygısı vardır, ifadeler süslü ve sanatlıdır. | Üslup | Üslup kaygısı yoktur, ifadeler duru ve yalındır. |
Nesnellik ve bilimsellik değil, öznellik hâkimdir. | Anlatım | Konu tarafsız bir şekilde yorum yapmadan açıklandığından nesnellik hâkimdir. |
Kelimeler yan ve mecaz anlamlarıyla kullanılır. | Anlam | Kelimeler genellikle gerçek ve ilk anlamlarıyla kullanılır. |
Masal, destan, roman, hikâye, efsane, mesnevi, şiir, tiyatro gibi türleri vardır. | Türler | Tarihî, felsefi, bilimsel metinler; deneme, makale, fıkra, söyleşi, eleştiri, haber yazısı; anı, mektup, günlük, gezi yazısı, yaşam öyküsü, öz yaşam öyküsü gibi türleri vardır. |
