Yazılan özet, okunarak gözden geçirilir. Özetin metinle paralel olup olmadığına bakılır. Metinde anlatılanlarla özetin tutarlı olması sağlanır.
Not alma: İhtiyaç duyulan bilgilerin daha sonra hatırlanmasının en etkili yolu, not alma ve alınan notları tekrar etmektir. Kişinin kendi cümleleriyle tuttuğu notlar en anlaşılır ve en faydalı notlardır. Not almak bilgiyi kalıcı hâle getirerek bilginin unutulmasını engeller. Bir konuyu not tutarak araştıran kişi daha iyi kavrar.
Her çalışma kendinden önce yapılanlara, bir başka deyişle var olan bilgi birikimine dayanır. Önemli olan, ödünç alınan bilginin kime ait olduğunu açıklığa kavuşturmak ve bize aitmiş gibi görünmesine engel olmaktır. Yorumlar, değerlendirmeler, veriler ve yargılar başkalarına ait olduğu sürece kaynak gösterilmesi zorunludur, aksi takdirde yazara ait olduğu yanılgısını getirir. Başkalarının düşüncelerini, söylemlerini, verilerini ve yapıtlarını kaynak göstermeden kullanmaya intihal denir. Bu durum, başkalarının düşüncelerini, başkalarına ait söylemleri kendine aitmiş gibi sunmak anlamına geleceğinden, bir tür entelektüel hırsızlıktır. Kaynak kullanma ve alıntı yapmanın, hukuki ve etik boyutları olduğunu unutmamak gerekir. Bilimsel ve sanatsal çalışma sürecinde, bilmeden veya farkında olmadan intihal kapsamına girecek eylemlerde bulunmak, kişiyi sorumluluktan kurtarmaz. Yapılan soruşturma sonucu kötü niyet taşımadığı anlaşılan intihal durumlarında, sorumlu kişilerin durumu açıklayarak düzeltme yapmaları beklenir.
Planlama
Metin türüne özgü yapı ve şekil özelliklerine uygun olarak yazı planlanır. Konu, seçilip sınırlandırıldıktan sonra bir ana düşünceye bağlanır. Ana düşünceye göre bilgi toplanır. Daha sonra bu düşünceler, birlik ve bütünlük sağlanacak biçimde düzenlenir. Yazının çatısı, iskeleti olan bu düzenleme işlemine planlama denir.
Makale, fıkra, deneme gibi düşünceye dayalı yazı türleri “giriş, gelişme, sonuç” bölümlerinden oluşan bir planla yazılır. Bu isimlendirme hikâye, roman, tiyatro gibi olay çevresinde oluşan metinlerde “serim, düğüm, çözüm” adını alır.
Giriş: Yazıda konunun belirlendiği, adının konduğu başlangıç bölümüdür. Bu bölümde yazar neyi, neleri anlatıp açıklayacağını kısaca belirtir. Bu bölüm tek paragraf olacağı gibi birkaç paragraftan da oluşabilir.
Gelişme: Yazıda, konunun enine boyuna anlatıldığı bölümdür. Bu bölümde çeşitli örnekler ve düşünceler sıralanır; konu en iyi biçimde açıklanır.
Sonuç: Yazının sona erdiği bölümdür. Bu bölümde giriş ve gelişme kısmındaki düşünce ve örnekler toparlanarak yazı sonuçlandırılır. Yazar bu bölümde, vermek istediği asıl mesajı vererek yazıyı tamamlar.
Yazı tamamlandıktan sonra konuya uygun bir başlık konur. İçeriği tam olarak yansıtması gereken bu başlık kısa olmalıdır. Eğer yazıda alt başlık ve epigraf kullanılması gerekiyorsa bunlara da yer verilmelidir. Epigraf, bir eserin veya bir bölümün başlangıcında yer alan, cümle, alıntı ya da şiirdir.
Kaynak ve dipnot gösterme: Yazma aşamasında farklı kaynaklara başvurmak ve başvurulan bu kaynakları göstermek gerekir. Yazılan metnin güvenilir, tarafsız, bilimsel olmasına katkı sağlayacak olan bu kaynaklar, metnin içinde veya metnin sonunda gösterilebilir. Bir eserin yazımında yararlanılan ve eserin sonunda gösterilen kaynakların listesine kaynakça denir. Araştırmaya dayalı metinlerde kullanılan kaynaklar, alfabetik sıraya göre kaynakça bölümünde listelenir. Kaynak gösterme hem hukuki sorumluluk hem de okuyucunun söz konusu kaynaklara erişimini sağlamak olduğundan kaynakçanın tam ve doğru bilgi
içermesi gerekmektedir. Kaynakçada sırasıyla “yazarın soyadı-adı, eserin adı, yayınevi, yayın yeri ve yılı” gibi bilgilere yer verilir.
Örnek
KAPLAN, Mehmet, Oğuz Kağan Destanı, Dergâh Yayınları, İstanbul, 1979.
Metin içinde gösterilen kaynaklar, cümlenin sonunda parantez içinde ya da sayfa sonunda dipnot şeklinde verilir. Dipnotlar verilirken gönderme yapılır veya alıntı yapılan bölümün sonuna bir numara verilir ve aynı sayfanın alt kısmında bu numaranın karşısında gerekli bilgiler gösterilir. Kitabın sonunda dipnotlarda geçen kaynaklar, açık ve ayrıntılı künyeleriyle birlikte topluca verilir.
