Tecahüliarif
Bir anlam inceliği meydana getirmek ya da nükte yapmak için, bilinen bir gerçeği bilmiyormuş gibi söyleme sanatıdır.
Örnek
Şakaklarıma kar mı yağdı ne var / Benim mi Allah’ım bu çizgili yüz?
Cahit Sıtkı Tarancı
Şair, şakaklarındaki saçların beyazladığını bildiği hâlde bilmiyormuş gibi davranıyor.
Tevriye
Bir kelimenin bir beyitte, bir cümlede birden çok gerçek anlamı sezdirecek biçimde ve yakın anlamdan çok, uzak anlamı kastedilerek kullanılmasıdır.
Örnek
Bir bûse mi bir gül mü verirsin dedi gönlüm
Bir nîm tebessümle o âfet gülüverdi.
Zâtî
Bu dizede geçen “gül” kelimesi hem “çiçek adı” hem de “gülmek” anlamında kullanılmıştır. Asıl anlatılmak istenen sevgilinin gülümsemesidir.
METNİ ANLAMA VE ÇÖZÜMLEME
1. Şiirde, toplumsal bir tema mı yoksa bireysel duygular ve düşünceler mi işlenmiştir? “Kerem Gibi” şiirinin üslup bakımından “söylev” türüne benzemesi işlediği temayla ilişkilendirilebilir mi? Açıklayınız.
Şiirde toplumsal duygular ön plandadır. Kitleleri hareketlendirmek, onları yönlendirmek istiyorsanız söylev/nutuk kullanılması kaçınılmazdır.Nazım da bu duygularla şiir yazmış ve söylev ya da hitabet duygusu hemen hemen her şiirde baskındır.
2. “Hava kurşun gibi ağır” ifadesiyle şairin vermek istediği örtük ileti nedir? Neden böyle bir benzetme yapma ihtiyacı duymuş olabilir?
Şair içinde bulunduğu ortamın sıkıntılı olduğunu belitmek için bu benzetmeyi yapmıştır.
3. “Hava toprak gibi gebe” dizesinde şairin geleceğe dair nasıl bir duygu beslediğini söyleyiniz.
İçinde bulunduğu ortama sıkıntılı olsa da gelecekten de umutsuz değildir. Yeni bir doğuma, yeni bir geleceğe umutla bakmaktadır.
4. Şair, bu şiirde sesini kime emanet etmiştir? Bu kişi (söyleyici), “Deeeert çok hemdert yok” dizeleriyle kimleri eleştiriyor. Söyleyicinin “Yüreklerin kulakları sağır…” diye fedakâr olmamakla suçladığı kişiler kim olabilir? Açıklayınız.
Toplumsal bir yapısı olduğu için toplumdaki sorunlara duyarsız , umarsız ya da sorunların ortasındaki diğer insanlara seslenmektedir. Onların da bir şeyler yapması gerektiği ifade etmektedir.
5. Şair, “Kerem” ve “yanmak” ifadelerini birlikte kullanarak “Kerem ile Aslı” hikâyesine bir gönderme yapmıştır. Şiirdeki bu kullanımı, şairin toplumcu anlayışı doğrultusunda değerlendiriniz. Bu kullanımın toplumsal gerçeklikle ilişkisini değerlendiriniz.
Toplumda bir yere gelmek için herkesin bir şeyler yapması gerekir. Toplumsal bozukluklar sadece birilerinin cabalarıyla düzelmez. Kerem ile Aslı’nın yanması aşk içindir. Şair buradaki yanmayı toplumsal sorunlara ışık tutmak ve bir şeyler yapmak olarak değerlendirmiştir.
6. “Kerem Gibi” adlı şiirde, şiirin yazıldığı dönemin siyasi ve toplumsal unsurlarını bulunuz. Bu unsurların şairin sanat anlayışıyla ilişkisini değerlendiriniz.
Nazım Hikmet, sosyalist dünya görüşüne sahip olup 1920 Sonrası Toplumcu Gerçekçi şiirin öncüsüdür.İçinde bulunduğu dönemde de yazdıklarından dolayı çok eleştirilmiş,hapse atılmış ay da soruşturma geçirmiştir. Dolayısyla yazdıkları uyum sağlamaktadır.
7. “Kerem Gibi” şiiri kaç birimden oluşmaktadır? Bu birimlerde anlatılanları arkadaşlarınızla paylaşınız.
Serbest nazımla yazıldığı için nazım birimi yoktur.
8. Serbest nazımda ahenk, her türlü ses benzerliğiyle sağlanan bir ses akışı ile tema etrafında şekillenen vurgu ve tonlama ile sağlanır. Bunun yanında aliterasyon ve asonanslarla da sağlanır. Buna göre okuduğunuz “ Kerem Gibi” adlı şiirden aliterasyon ve asonans olan sesleri bulunuz.
bağır,bağırıyorum ifadelerindeki b, ğ ve r sesleri
yanmasam,yanmasan ifadelerindeki y,m,s,n sesleri
