Hazırlık

1. “Sahne tozu yutmak” sözünden ne anlıyorsunuz? Açıklayınız.

            Sahne emekçileri kullanılan bir terimdir. Sahnede seyirci karşısına çıkıp performans sergileyen tiyatrocu  bedenine giren tozun, ruhuna giren sanat aşkını coşturmasını sembolize eden deyim olarak kullanılır. O tozu yutan bir daha tiyatroyu bırakamaz.

2. Tarihî bir olayı anlatan bir tiyatro eseri gerçeği bire bir yansıtabilir mi? Tartışınız.

            Romanda olduğu gibi burada da kurmaca gerçeklik söz konusudur. Tiyatroda bazı olaylar gerçeği birebir anlatsa da sonuçta tiyatrocu sahnede bize farklı bir dünya sunar. Bu gerçeğin içine de bizim girmemizi ister. Dolayısıyla anlattığı gerçeklik , gerçeğin birebir aynısı değil  kurgulanmış sahneye konmuş şeklidir.

3. Oyunlarla Yaşayanlar adlı tiyatro metninin dekorunun anlatıldığı yukarıdaki bölümü, oyundan alınmış görsellerle karşılaştırınız. Görsellerin metni ne ölçüde yansıttığını tartışınız.

            Yazılanla görsellerin hemen hemen aynı yapıya sahip olduklarını , yakın olduklarını görebiliyoruz.

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-190)

Metni Anlama ve Çözümleme

1. Kösem Sultan adlı metnin tema ve konusunu belirleyiniz.

            İktidar hırsı diyebiliriz temasına.

            Konusu: Yönetimi ele geçiren Kösem Sultan, çevresine topladığı Mustafa ve Bektaş Ağa gibi kişilerle devlet makamlarını idare etmeye başlar. İstanbul’da yaşayan halkın gıda ve yakacak gibi ihtiyaçlarını bu kişiler temin etmekte ve halka satmaktadır. Kösem Sultan; halkın gönlünü kazanmak için sadaka dağıtmakta, hayır işleri yapmaktadır. Turhan Sultan ise olanları çaresizlik içinde seyretmekte, bir yandan oğlu Mehmet’i çev#0000ffeki kötülüklerden korumaya çalışırken diğer yandan onun bir an önce yönetimi ele alması için uğraşmaktadır.

Kösem Sultan, Turhan Sultan’ı kendisi için bir tehdit olarak görmekte; Mehmet’i öldürterek yerine Şehzade Süleyman’ı tahta geçirmek için planlar yapmaktadır.Fakat amacına ulaşamadan öldürülür.

2. Kösem Sultan adlı metinde “buyurmak” sözcüğünün hangi anlamda kullanıldığını belirtiniz.

            Bir şeyin yapılmasını veya yapılmamasını kesin olarak söylemek, emretmek anlamında kullanılmıştır.

3. Metinden hareketle dönemin siyasi ve sosyal yapısı hakkında neler söylenebilir? Açıklayınız.

            Saray ve çevresinde kadınların ya da padişah eşlerinin hakim olduğu ve entrikaların yoğun olduğu bir ortam. Devlet varislerinde biri diğerine iftira atabilmekte ya da gücü yettiği oranda onu ortadan kaldırabilmektedir. Bu da devletin gücünü zayıflatmaktadır.

4. Metindeki dil ve anlatım özelliklerini belirleyiniz.

            Dili sade ve anlaşılırdır. Fakat türü trajedi olduğu için trajedi de koro ve şarkı önemlidir. Burada şiirsel bir ifade dizisi hakimdir. Oyun sırasında kişilerin karakterlerine uygun olarak bolca atasözü ve deyim kullanır. Yazar, bu ürünleri kullanırken onları daha çok mizahî ve ironik bir anlatım için tercih eder.

5. Metinde geçen “… askerin başında duran daha güçlüdür sadrazamlık mührünü taşıyandan” sözünden hareketle dönemin devlet işleyişi hakkında ne söylenebilir? Açıklayınız.

            Osmanlı’da söz sahibi olmak istiyorsanız ilmiye, kalemiyye, seyfiye sınıfından seyfiye yani kılıç yani askeri elinizde bulundurmanız yeterlidir ya da hepsinden önemlidir. Sadrazam padişahtan sonra gelir ama ordunun başında kim varsa onun sözü geçer.

6. Metnin türünün kaynağını, tarihsel dönemle ilişkisini belirleyiniz.

            Metnin türü tiyatro çeşidi de trajedidir. Trajedi varlığının ilk örnekleri eski Yunan edebiyatında (MÖ. 6.yy) görülen tragedya, seyircide acıma ve korku duyguları uyandırarak ruhu tutkulardan temizlemek amacıyla yazılan ve kendine özgü katı kuralları olan bir oyun türüdür. Tragedya, eski Yunan ve Latin edebiyatlarının taklit edildiği ve Klasisizm‘in etkili olduğu 17. yüzyılda, özellikle Fransa’da yeniden canlanmış ve 19.yüzyılın ortalarına kadar sürmüştür.

            Trajedi konusunu ya mitolojiden ya da tarihten alır.  Dolayısıyla tarihsel olaylarla trajedi arasında doğrudan bir ilişki  vardır.

7. Trajedinin Kösem Sultan adlı metne etkisini değerlendiriniz.

            Kösem Sultan’ın tarihteki yeri de trajiktir. Hırsları yüzünden ölümle sonlanmış tarihsel bir olay olması trajedi türüne malzeme olmuştur. Trajedinin ilgi alanı iki yüksek değer arasında kalma , ahlak ve erdem türündeki konulardır. Burada da bunları görebilmekteyiz.

8. Kösem Sultan adlı metnin kurmaca dünyası ile eserde anlatılan dönemin gerçekliği arasındaki ilişkiyi karşılaştırınız.

            Kösem Sultan olayı tarihte gerçek bir olaydır. Yazar bunu okumuş ve bu olayı tiyatroya aktarmak istediğinde artık  gerçeklik üzerinden kurmaca gerçeklik başlamıştır. Yani temeli gerçekliğe dayanan bir kurgu dünyasıdır.

9. Kösem Sultan adlı metinde millî, manevi ve evrensel değerler ile siyasi ve tarihî öğeleri belirleyiniz.

            Ahlak,erdem , hırs, ölüm, iftira … gibi konular.

Etkinlik

a. Kösem Sultan adlı metindeki kişi kadrosunun özelliklerini belirleyiniz.

b. Kişi kadrosunun özelliklerinden hareketle bu kişilerin tip mi karakter mi olduğunu belirtiniz.

            Herkes hırs vardır ama herkesteki hırs kendini ve çevresini ölüme götürecek kadar sardığını düşünmediğimizden karakter olduğunu düşünüyoruz.

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-191)

Hazırlık

1. Bir oyunun metnini okumakla o oyunu tiyatroda seyretmek arasındaki farkları belirtiniz.

Bir tiyatro metnini okumakla sahnede oyun olarak seyretmek arasında konunun anlatımı ve üzerimizde bıraktığı etki bakımından farklılıklar vardır. Sahnelenen bir oyunun görselliğinin olması elbette konunun anlatımı ve et­kisi açısından daha etkilidir. Çünkü insan zihni, görselliği algılamak ve sağlamak açısın­dan, birden çok duyusuna hitap ettiği için daha açıktır. Metni okuduğumuzda bazı bölümler, diyaloglar dikkatimizden kaçabilir. Bir tiyatroyu izlediğimizde, metindeki bazı unsurların oyuncu tarafından yorum­landığını görürüz. Görsellik ön planda olduğu için metnin hemen her ayrıntısı bu görselliğe göre sah­nelenmiştir. Görsellikle birlikte, müziğin, dekorun bir araya uyumlu bir şekilde getirilmesiyle sahnele­nen oyun, tiyatro metininden daha etkilidir.

2. Aşağıdaki görsellerdeki mekânı ve kişileri nasıl betimleyebilirsiniz? Bir tiyatro metninde mekânın ve kişilerin betimlenmesi neden önemlidir? Tartışınız.

            Bir tiyatro metninde mekan ve kişilerin  betimlenmesi çok önemlidir .  Çünkü tiyatro metnini sahneye koyduğunuzda onu yönetecek kişinin algısıyla bir başka kişinin algısı , hayalleri aynı olmayabilir. Mesela aynı tiyatro metinlerini birbirinden farklı yönetmenler farklı şekilde sahneye koyarlar. Bunun neden kişi ve mekan algısındaki farklılıklardır.

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-198)

Metni Anlama ve Çözümleme

1. Kaynana Ciğeri adlı metinde geçen Gördün mü? Bak! Nasıl anlarım! Soldan yatmışsındır! Akar çeşme iyidir, kısmetin açılır! Kuru çeşme, talihin küser… Ama senin rüyan sayılmaz!.. cümlelerindeki deyimleri bulunuz. Metnin bağlamından hareketle bu deyimlerin anlamlarını tahmin ediniz. Tahmininizi kaynaklardan kontrol ediniz.

            Kısmeti açılmak:1. Kazancı artıp bolluğa erişmek. 2. Bir kızı isteyenlerin çoğalması.

Talihine küsmek :Kötü bir duruma düşmekten yalnızca talihini suçlu görmek.

2. Kaynana Ciğeri adlı metni komedi yapan özellikleri belirleyiniz.

            Komedi, insanların ve olayların gülünç yönlerini ortaya koymak, izleyenleri güldürmek ve düşündürmek amacıyla yazılmış tiyatro eseridir.Burada amaç kişilerin zaaflarını abartarak ortaya koymaktır. Kaynana Ciğeri, evde bulunan gelin , kaynana, görümce üzerinden onların zaaflarını abartarak bizlere mizahi unsurları aktarırlar.

3. Kaynana Ciğeri adlı metindeki toplumsal ve kültürel değerleri belirleyiniz.

            Kültürel ve toplumsal değerler, rüya görmek, evlilik, çeyiz gitmesi, evde erkek eğemenliği gibi durumlar

4. Kaynana Ciğeri adlı metindeki açık ve örtük iletileri belirleyerek metinle ilgili tespitlerinizi, eleştirilerinizi, beğeninizi gerekçelendirerek ifade ediniz.

5. Metindeki kahramanların kişilik özelliklerini belirleyip tip veya karakter özelliği gösterip göstermediklerini belirtiniz.

            Kahramanların hepsi toplumda görülebilecek kişilerdir. Dolayısıyla tiptir. Gelin, görümce ve kaynana … Hemen hemen her ev  yada mahalle bu tarz ilişki içerisinde olan bir yapı görülebilir.

6. Kaynana Ciğeri adlı metni Kösem Sultan adlı metinle aşağıdaki tabloda verilen özellikler açısından  karşılaştırınız.

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-199)

Etkinlik

VİCDANİ — Ben kapağı pırlantalı altın bir saat buldum.

POLİS — (İyice uyanmıştır.) Ne dedin? Ne dedin? Bu saati nerden buldun? (Zabıt tutmaya başlamıştır.)

VİCDANİ — Gülhane Parkında buldum.

POLİS — Nasıl buldun?

VİCDANİ — Yürürken ayağıma takıldı, buldum.

POLİS — Ne vakit buldun?

VİCDANİ — Akşamüzeri ezan vakti buldum.

POLİS — Nasıl bir saat buldun?

VİCDANİ — Kapağı pırlantalı altın bir saat buldum.

(…)

POLİS — Nerde?

VİCDANİ — Gülhane’de.

POLİS — Ne vakit?

VİCDANİ — Akşamüzeri.

POLİS — Nasıl?

VİCDANİ — Gözüme takıldı.

POLİS — Tamam! Yakaladım. İfadende mübayenet (çelişki) var.

VİCDANİ — Şey, ayağıma takıldı diyecekken gözüme demişim.

POLİS — Göz nerde, ayak nerde. Sen onu benim kalpağıma anlat.

Haldun Taner, Gözlerimi Kaparım Vazifemi Yaparım

a. Yukarıdaki metin hangi tür tiyatrodan alınmış olabilir? Nedenleriyle açıklayınız.

            Komedi türünden alınmış olabilir. Konusu günlük hayattan, kişileri halktan seçilmiş eserler olduğu için.

b. Bu metindeki mizahi öğeleri belirleyiniz.

            Karakter özellikleri abartılarak verilmiştir. Deyimler yanlış kullanılarak mizah oluşturulmuştur. Karakter ismi de mizaha yardımcı olur.

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-200)

Hazırlık

1. Ekonomik sorunların aile ve birey üzerindeki etkileri neler olabilir? Tartışınız.

Düşük ve yetersiz ekonomik durumun beslenme, konut gibi temel fizyolojik gereksinimleri karşılayamaması, zorlanmayı önemli bedensel, ruhsal hastalıklara yol açacak düzeye çıkabilir. Bu durumda olan insanların ekonomik olanaklarını arttırmak için çalışıp, çabalamaları, belirsiz ve gereksiz işlerin peşinde koşmaları da zorlanmayı arttırır. Bu insanlardaki gelecek korkusu, güvensizlik; toplumsal ilgiden, saygıdan, saygınlıktan yoksunluk; kendisini gerçekleştirme ve varlama olanaksızlığı toplumsal kaynaklı zararlı etken olarak olumsuz rol oynar. Ayrıca düşük ve yetersiz ekonomik durumun yarattığı aile içi sürtüşmelere bağlı çatışmalar da durumluk kaygı düzeyini yükseltir. Bu düzeyin uzun süre yüksek kalması sürekli kaygı düzeyini de yükselterek zorlanmaya bağlı belirti ve yakınmalara yol açar. Düşük, yetersiz ekonomik düzeyde bulunanla, yaşama koşulları nedeniyle, iletişimi bozuk, kavgası, sürtüşmesi bol ve sık toplum kesiminde bulunurlar. Bu kesimde yaşamak kavgayı, öfkeyi arttırır, zorlanmayı kolaylaştırır. Bu konuda yapılan, büyük kentlerin gecekondu kesimlerinde yaşayanlarda bu tür zorlanmaya bağlı belirti ve yakınmaların daha çok olduğunu göstermiştir.

2. Aşağıdaki tiyatro metinlerinde seyircinin merak ve heyecan duygusunu canlı tutmak için neler yapılmıştır? Belirleyiniz.

            Kısa cümlelerle sürekli soru ve cevap şeklinde sağlanmıştır.

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-208)

Metni Anlama ve Çözümleme

2. Ocak adlı metindeki temel çatışmayı ve ona bağlı diğer çatışmaları belirleyiniz.

            Hayaller- Gerçekler

3. Metindeki şahıs kadrosunun fiziksel ve psikolojik özelliklerini belirleyiniz, bu özelliklerin metindeki olaylara etkisini açıklayınız.

            Anne: aileyi kucaklayan ve bir arada tutmasını sağlayan kişi.

            Baba: Ailede baba olmakla birlikte sürekli hayal kuran ve her hayalinin sonunda hüsrana uğrayan kişidir.

            Nihat:Ailenin haylaz ve yaramaz çocuğu. Çalışmadan aylakça dolaşır.

            Büyükanne: Kendini paşa konağında sanır. Aile bireylerini evin hizmetçisi olarak düşünür.

            Tarık: Ailenin  çalışıp eve katkı sağlayan kişisi.

            Sevda: Evin tek kızı. Mahallede birini aşık olup ona kaçsa da oğlan haylaz çıkar ve tekrar baba evine geri döner.

4. Ocak adlı metinde dram türüne özgü nitelikleri belirleyiniz.

Dram, sahnede oynanmak için yazılmış, biçim olarak konuşmaya dayanan ve karşıtların çatışmasıyla gelişen oyun türünün adıdır.Bu tiyatro hayat olduğu gibi aktarılmıştır. Bu ailen de karşılaşılan tipler toplumda rahatça görülebilir. Hayaller ve gerçekler arasında sıkı yaşayan bir ailenin dramı ele alınmıştır.

5. Metnin dil ve üslup özelliklerini belirleyiniz.

            Sade bir dille yazılmış bir eserdir. Konusunda varolan hayaller ve gerçekler arasında kalmış ailenin durumunu çok içten bir şekilde ele almıştır.

6. Ocak adlı metindeki değerleri yaşadığınız dönemin değerleriyle karşılaştırınız.

            Hayal kurmak, gerçeklerle mücadele etmek, çalışmak, aldatılmak, geçim sıkıntısı , sevmek, sevginin sonucunda aldat gibi değerler bugün içinde karşımıza çıkar.

7. Ocak adlı metni Kösem Sultan adlı metinle tür, biçim, üslup ve içerik açısından karşılaştırınız.

Etkinlik

a. Ocak  adlı metnin dramatik örgüsünü aşağıdaki tabloya yazınız.

b. Metindeki dramatik örgünün metnin yapısıyla ilişkisini değerlendiriniz.

            Dramatik olay örgüsü sonucunda kurulan hayaller ve devamın yaşanan hayal kırıklıkları metnin yapısıyla ilişkilidir.

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-211)

Zorla Evlenme  adlı metni Kösem Sultan, Kaynana Ciğeri ve Ocak adlı metinlerle tür, biçim, üslup ve içerik açısından karşılaştırınız.

Türk ve dünya edebiyatından tiyatro örnekleri okuyunuz.

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-212)

Dil Bilgisi

1. Ocak adlı metinde zarfları bularak bu zarfların türlerini belirleyiniz. Belirlediğiniz zarfların metindeki işlevini değerlendiriniz.

2. Aşağıdaki parçada noktalama işaretlerinin kullanım amaçlarını belirleyiniz.

TURHAN (nefesini kesip kadehi göstererek):

            Yay Ayraç : Tiyatro eserlerinde ve senaryolarda konuşanın hareketlerini, durumunu açıklamak ve göstermek için kullanılır

            İki Nokta: Edebî eserlerde konuşma bölümünden önceki ifadenin sonuna konur.

Buna mı? Hem de mübarek bir günde!

            Soru İşareti: Soru eki veya sözü içeren cümle veya sözlerin sonuna konur

            Ünlem İşareti: Sevinç, kıvanç, acı, korku, şaşma gibi duyguları anlatan cümle veya ibarele­rin sonuna konur

(Ezan sesi. Turhan, Mehmet’e sarılıp)

            Yay Ayraç: Tiyatro eserlerinde ve senaryolarda konuşanın hareketlerini, durumunu açıklamak ve göstermek için kullanılır.

            Virgül: Özne ile yüklem arasına başka sözcükler girmişse kullanılır.

            Kesme İşareti: Özel isimlere gelen çekim ekini ayırmak için kullanılır.

Biraz daha sabret, oğlum.

            Virgül: Alıntı sözler tırnak içine alınmamışsa kullanılır.

            Nokta: Tamamlanmış , yargı bildiren cümlelerin sonuna konur.

SÜLEYMAN:

            İki Nokta: Karşılıklı konuşmalarda, konuşan kişiyi belirten sözlerden sonra konur

Bugünkü şerbeti başkası hazırladı, Sultanım,

Virgül: Alıntı sözler tırnak içine alınmamışsa kullanılır.

            Nokta: Tamamlanmış , yargı bildiren cümlelerin sonuna konur.

Efendimiz güvende içip orucunu bozabilir.

Nokta: Tamamlanmış , yargı bildiren cümlelerin sonuna konur.

3. Ocak adlı metinde günümüz yazım kurallarına uymayan kullanımları tespit ederek bu durumun nedenini açıklayınız.

METİNDE ÇOK HATALAR VAR. SİZ DE BULABİLİRSİNİZ.

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-216)

1. Metnin yapı unsurlarını aşağıdaki tabloya yazınız.

2. Metinde tiyatro terimlerinden hangileri vardır?

            Metinde aşağıdaki terimler var.

diyalog: Oyundaki iki ya da daha çok kişinin konuşması.

jest: Rol gereği yapılan el, kol ve beden hareketleri.

kostüm: Oyunda rol gereği giyilen kıyafetlerin genel adı.

mimik: Duygu ve düşünceleri yüz ifadeleri ile yansıtma işi.

perde: 1. Bir tiyatro eserinin büyük bölümlerinden her biri. 2. Sahneyi seyirciye açan ve kapatan kumaş parçası.

piyes: Oyun.

replik: 1. Oyuncunun, sözü karşısındakine bırakırken söyleyeceği son söz. 2. Oyunda karşıdakinin sözüne verilen karşılık, karşılama sözü.

rol: Canlandırılan kişiliği ortaya çıkaran söz ve davranışlar.

sahne: 1. Bir tiyatro metninde baş oyun kişisinin ya da önemli kişilerinin yönelişlerini başlatıp bitiren kesim. 2. Bir tiyatro yapısında oyuncuların oynamaları için özel olarak yapılmış ve genellikle

yükseltilmiş oylum ya da alan.

3. Metnin biçimsel özellikleri nelerdir?

Tiyatro şeklinde  yazılmıştır.Karşılıklı konuşma replikleri vardır. Betimlemeler parantez içinde verilir.Olay örgüsü, yer, zaman ve kişi vardır.Sahne ve dekorun tasarlanması vardır.Metnin başında oyunun kaç perdeden oynanacağı vardır. Her perdede kimlerin oynayacağı belirtilir.

4. Metindeki mekân ve kişilerin özellikleriyle ilgili neler söylenebilir?

            Mekan: Topkapı Sarayı. Burayla ilgili çok fazla ayrıntı verilmemiştir.

Kişi:

Hürrem: Oğlunu tahta çıkarmaya çalışan, saray entrikalarının ortasında olan hırslı bir kadın.

Mihrimah:Olayların farkında olsa da çok da etkin olmayan pasif biri.

Rüstem: Hürrem’den yana olan yine aynı düşüncelere sahip biridir.

5. Tiyatro metninin türü ve özellikleri hakkında neler söylenebilir?

            Trajedidir.

• Seyirciye, hayatın acıklı yönlerini göstermek, ahlak, erdemi anlatmak için yazılmış manzum eserlerdir.
• Konusunu seçkin kimselerin hayatından ya da mitolojiden alır.
• Kahramanları tanrılar, tanrıçalar ve soylu kimselerdir.
• Kusursuz bir üslubu vardır. Kaba sözlere yer verilmez.
• Eser baştan sona kadar ağırbaşlı, ciddi bir hava içinde geçer.
• Çirkin olaylar, seyircinin gözü önünde gerçekleştirilmez, sahne arkasında gerçekleştirilir. Bu olaylar haberciler tarafından sahnede aktarılır.
• Üç birlik kuralına uyulur.( Yer, zaman, olay )
• Oyunda koroya yer verilir.

6. Metindeki zarfları bularak bunların türlerini ve işlevlerini belirleyiniz.

• Rüstem az uzakta kalmıştır: az – miktar zarfı
• Niçin?: Niçin-soru zarfı
• Budin önünde görünür görünmez bu sürüler yüz geri etmişler. : görünür görünmez- zaman zarfı
• Budin’de şu anda Osmanlı sancağı dalgalanıyor.: şu anda- zaman zarfı
• Bu pek de pahalı olmayan bir..:pek – miktar zarfı
• Herkes öyle söylüyor sultanım.: öyle-durum zarfı
• Osmanlı namını nasıl tebcil ederler…: nasıl – soru zarfı
• Devletli hünkârımız nasıl düşünür, halk nasıl düşünür, halkla padişahımız efendimiz arasında kalmış, bütün o irili ufaklı enderunlular nasıl düşünür bilirim.: nasıl – soru zarfı
• Şimdi neden korkarım anladınız mı?: neden – soru zarfı

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-217)

Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri bu parçadan hareketle uygun ifadelerle doldurunuz.

a. Bu metinde anlatım, KOMEDİ  şeklindedir.

b. Tiyatro metninde oyuncuların sergilemeleri gereken davranışlar YAY AYRAÇ  içinde verilmiştir.

c. Bu oyun kişilerin ve toplumun aksayan yönlerini güldürücü öğelerle iç içe yansıttığı için

KARAKTER KOMEDİSİ türündedir.

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-218)

8.         I. Yer              II. Bakış Açısı

III. Zaman       IV. Dramatik Örgü

V. Çatışma

Yukarıdaki numaralanmış unsurlardan hangisi tiyatro ile ilgili değildir?

A) I.     B) II.

C) III.   D) IV.

E) V.

9. I. Oyunda tek kişinin kendi kendine konuşması, dışa verilen iç ses.

II. Metin dışı, o an akla geldiği gibi hareket etmek, söz söylemek, doğaçlama.

III. Perde gerisinde oyunu metinden takip eden ve unutulan sözleri fısıldayarak oyunculara hatırlatan görevli.

IV. Düşünceleri ve duyguları kimi kez müzik, kimi kez çeşitli eşyalar eşliğinde, kimi kez dansla ya da gövde ve yüz hareketleriyle yansıtmayı amaçlayan sözsüz oyun.

Aşağıdaki terimlerden hangisinin tanımı yukarıda verilmemiştir?

A) Monolog     B) Pandomim

C) Tuluat         D) Suflör

E) Replik

 10. (I) Türk sanatçılar tiyatroyu halkı aydınlatma ve bilinçlendirme konusunda faydalı bir araç olarak gördüler. (II) Batılı anlamda tiyatro Türk edebiyatına Tanzimat Dönemi’nde girmiştir. (III) 1870 yılında Güllü Agop, Osmanlı Tiyatrosunu kurdu. (IV) Tanzimat sanatçıları Batı’dan çeviriler yaptılar. (V) Namık Kemal, ilk Türkçe oyun olan Şair Evlenmesi’ni yazdı.

Bu paragrafta numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı vardır?

A) I.     B) II.

C) III.   D) IV.

E) V.

 11. Aşağıdakilerden hangisi trajedi ile komedinin ortak özelliğidir?

A) Konular günlük yaşamdan alınır.

B) Kahramanlar, halk tabakasından kimselerdir.

C) Üç birlik kuralına uyulur.

D) Kaba şakalar, söz oyunları, imalar önemli yer tutar.

E) Öldürme, yaralama gibi olaylar sahnede canlandırılır.

 12. I. Hayatı hem acıklı hem güldürücü yönleriyle bir bütün olarak yansıtmayı amaçlayan tiyatro türüdür. (Dram)

II. Sahnede, bir seyirci topluluğu önünde, oyuncular tarafından canlandırılmak üzere yazılan edebî türdür. (Tiyatro)

III. Oyunun geçtiği yeri canlandırmak için kullanılan ışık, eşya gibi araçların tümü. (Dekor)

IV. Duygu ve düşünceleri yüz ifadeleri ile yansıtma işi. (Jest)

V. Tiyatro eserindeki olay örgüsüne denir. (Dramatik Örgü)

Yukarıdaki açıklamalardan hangisi ayraç içinde verilen kavramla uyuşmamaktadır?

A) I.                 B) II.

C) III.               D) IV.

E) V.

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-219)

13. ………………………, olayların seyircide merak uyandıracak şekilde düzenlenmesiyle güldürmekten başka bir amaç gözetilmeyen komedi türüdür.

……………………….., günlük yaşamda her zaman rastlanabilecek insan kusurlarını belli tiplerden hareketle konu edinen komedi türüdür.

……………………….., bazı töre ve gelenekleri eleştirel bir tutumla yansıtan komedi türüdür.

Yukarıda boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangileri getirilmelidir?

A) Entrika komedisi-Karakter komedisi-Töre komedisi

B) Karakter komedisi-Entrika komedisi-Töre komedisi

C) Karakter komedisi-Töre komedisi-Entrika komedisi

D) Töre komedisi-Karakter komedisi-Entrika komedisi

E) Töre komedisi-Entrika komedisi-Karakter komedisi

 14. Trajedi türü ile ilgili olarak aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Konular tarihten ve mitolojiden alınır.

B) Ayrıntıya girilmeden tek bir olay anlatılır.

C) Seyircide heyecan, korku ve acıma hissi uyandırma amaçlanır.

D) Kahramanlar, halktan kişilerden seçilir.

E) Kaba ve çirkin sözlere yer verilmez.

 15. (Perde açıldığında sahne boştur. Hareket eden bir tren sesi… Biraz sonra, önde Gazeteci, arkasındaMakasçı, içeri girerler. Makasçı, gazetecinin büyük bir doktor çantasını andıran el çantasıyla küçük valizini taşımaktadır. Gazetecinin elinde portatif bir teyp vardır. Boynunda fotoğraf makinesi asılıdır. Vakit, akşam üze#0000ffir.)

GAZETECİ — Demek, yarın sabaha kadar buradayız ha? Yapma yahu… (Makasçı elektriği yakar.) İyi,bak, burada telefon varmış. Şurdan ilçeye bir telefon etsek, bir taksi çağırsak olmaz mı?

MAKASÇI — Zaten iki taksi var beyim, ama bu saatte kimse gelmez buraya. Yol çok bozuk. Hava dakarlayacağa benziyor. Ama, bugün ekspres günü. Bakarsın, yolcu getiren olur, onlarla dönersin. Ya da çiftlikten bir traktör falan gelir.

GAZETECİ — İstanbul ekspresi, değil mi? Kaçta oluyor burda?

MAKASÇI — (Kolundaki saate bakar.) On dokuz on birde gelmesi gerek.

Erhan Bener, Hızır Doktor

Yukarıdaki metinle ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Zaman öğesine değinilmiştir.

B) Trajedi türünde bir tiyatrodan alınmıştır.

C) Oyuncuların hareketleri parantez içlerinde verilmiştir.

D) Diyaloglara yer verilmiştir.

E) Yalın bir dil ile yazılmıştır.

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-220)

16. Aşağıda verilen tanılayıcı dallanmış ağaçtaki bilgilerden bazısı doğru, bazısı yanlıştır. İlk ifadeden başlayıp, cevap oklarını takip ederek doğru çıkışa ulaşınız.

• Türk edebiyatındaki ilk komedi örneği Şinasi’nin Şair Evlenmesi adlı eseridir. (D)
• “Yeniçeri ocağının ileri gelenleri Kara Murat, Bektaş, Mustafa Ağalar ve Kethüda Bey bekleşmektedirler.”
• cümlesindeki altı çizili kelime zarftır. (Y)
• Tiyatro eserlerinde, anlatım monolog şeklindedir.(Y)

4 NOLU ÇIKIŞ

İSTERSENİZ DİĞERLERİNİ DE CEVAPLAYALIM.

• Kişilerin ve toplumun aksayan, gülünç yönlerini göstererek ders vermeyi amaçlayan tiyatro türüne dram denir. (Y)
• Oyuncuların dekor gereği kullandığı eşyalara ve dekora yardımcı sahne eşyalarına aksesuar denir.(D)
• Trajedi koro ve diyalog bölümlerinden oluşur.(D)
• Dramda, trajedi ve komedideki üç birlik kuralına uyulmaz. (D)

Hazırlık

1. Olayların abartılarak ve olağanüstü öğeler kullanılarak anlatılmasının nedenlerini tartışınız.

Abartarak  anlatmak dikkat çekmek amacıyla yapılan bir çalışmadır. Aslında herkes onu abartıldığını bilir ama anlatan için çok önemli olduğunu göstermek amacıyla yapılır.Bazen bizler de bin defa söyledim terimini kullanırız. Bin defa söylemesek de çok söylediğimizi belirtmek için kullanırız bu abartıları. Olağanüstü öğeler de insana çok şey katar. Onu olayların içine alır. Hayal gücünü canlandırır, hayal kurmasına yardımcı olur.  Bu da onun kişisel gelişimden önemli bir yer edinir.

2. Okuduğunuz veya dinlediğiniz bir masalın sizi etkileyen yönlerini belirtiniz.

İyilerin he zaman kazanması. Kıssadan hisse alınması. Karakterlerin yer yer insan dışındaki varlıklar olması ve olayların olağanüstü olması.Giriş ve bitiş tekerlemeleri de ayrıca çok zevkli ve heyecanlıdır.

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-126)

Metni Anlama ve Çözümleme

1. Tasa Kuşu adlı metindeki tekerlemenin masala katkısını belirtiniz.

Dinleyicilerin dikkatini çekmek için masalların özellikle giriş bölümlerinde söylenen farklı uzunluktaki tekerlemelerdir. Masalın düğüm ve çözüm bölümlerinde de tekerleme söylenir. Tekerleme masala başlarken, anlatıcının maharetini ortaya koyması açısından da önem taşır.Aynı zaman tekerleme içinde fantastik öğeler dinleyiciyi olağanüstü özelliklere alıştırma çabasıdır.

2. Masalın temasını ve konusunu belirtiniz.

Elindeki güzelliklerin farkına varma, tasalanmama. İlerisi için kaygı duymama. Konusu da Sülün Kız, sürekli kaygılanması üzerine elindeki her şeyi kaybeder. Bunun üzerine yazılmış öğüt verici metindir.

3. Masaldaki olağanüstülükleri belirtiniz.

Tabiatta duyduğu seslerin birden kesilmesi,ağaçların meyvelerinin olmaması,kuşların,kumruların,serçelerin birden ötmemesi, Ak sakallı dedenin gelmesi ve onun isteklerini yapması sonucunda bütün olumsuzlukların tersine dönmesi.

4. Masal kahramanlarının kişilik özelliklerini belirleyiniz.

Sülün Kız: Sürekli kaygılı, her şeyin olumsuz olabileceği düşünen evhamlı biri.

Anne: Bütün olumsuzluklara rağmen güzel düşünmeyi bilen biri.

Aksakallı Dede: İyilikleri gerçekleştiren olağanüstülükleri olan biri.

5. Tasa Kuşu adlı metinde öne çıkan yapı unsurunun kurgudaki işlevini değerlendiriniz.

Masallar döşeme,serim,düğüm,çözüm ve dilek bölümlerinden oluşur. Hemen hemen anlatmaya bağlı metinde serim, düğüm , çözüm bölümleri olur. Burada ayrıca döşeme ve dilek bölümü konmuştur. Masallarda bu bölümlerin olması kurguda anlatılanlara yardımcı olur. Mesela döşeme olması aslında masalda anlatılan olağanüstü olaylara dinleyiciyi alıştırmak amacıyla yapılır.Dilek bölümdeyse masal boyunca iyi ve kötü hep karşılaştırılınca masalın sonunda iyi dilek ortaya konup dinleyicinin iyinin yanında yer alması sağlanır.

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-127)

Hazırlık

Türk ve dünya edebiyatındaki masallardan alınan aşağıdaki parçaları dil ve anlatım yönünden karşılaştırınız.

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-131)

Metni Anlama ve Çözümleme

2. “Beni koru ki Allah da seni korusun! Beni öldürme ki, Allah da senin canını almasın!” sözüyle anlatılmak istenen nedir? Açıklayınız.

İyilik yap ki karşılığında iyilik bulasın.

3. Masaldaki temel çatışmayı belirleyiniz.

İyilik  ve kötülük…

4. Masalın olay örgüsünü belirleyiniz.

Kral Yunan , günün birinde Hekim’in kendisini öldüreceği korkusu içinde yaşamaktadır.Sürekli bu korku ile yaşamaktansa Hekim’in daha mantıklı olduğunu düşünür ve bu korkudan kurtulmayı amaç edinir. Hekim, kendisinin öldürmemesini istese de Kral bunu yapacaktır. Kralın ailesinden de buna itiraz edenler olsa da Kral görüşünden vazgeçmez. Hekim, Kral’dan kendisine bir iki verilmesi ve ailesiyle görüşmesini ve işleri yoluna koymasını ister. Hekim, Kral’a kendisini öldürdükten sonra kendisine bir kitap hediye etmek ister. Bu kitap için Hekim, beni öldürdükten sonra üç sayfayı çevirince başım ortaya çıkacak ve siz ne sorarsanız hepsine cevap verecek, der. Bunun üzerine izin verir. Birkaç gün Hekim , elinde kitap geri gelir ve Kral’a eski defter verir. Kral’a hemen açmamasını kendisini öldürdükten sonra açmasını söylese de Kral dinlemez. Defter eski olduğu için sayfaları açılmaz ve elini ağzına koyup tükürükle açar. Sayfalar da bir şey yoktur ve  biraz daha açar. Fakat birkaç dakika sonra anlaşılır ki defter zehirlidir ve Kral orada ölür.

5. Metindeki zaman ve mekânın özelliklerini belirleyiniz.

Mekan olarak bir yer belirtilmemiş, zaman olarak da aynı durum söz konusudur. Bu durum masalların özellikleriyle ilgilidir. Genellikle mekan ve zaman belirtilmez. Verilen zaman ve mekan çok eski yerlerde ve eski zamanlar denilerek muğlak ifadeler kullanılır.         

6. Metinde anlatıcı ve bakış açısının işlevini belirleyiniz.

3. Tekil kişi anlatımıyla İlahi Bakış açısı kullanılmıştır.

7. Şehzade ile Gulyabani metni ile Tasa Kuşu metnini biçim özellikleri açısından karşılaştırınız.

Her iki metinde aynı özelliklere sahip olsa da Tasa Kuşu’nda giriş tekerlemesi varken diğerinde tekerleme yoktur.Aynı şekilde dilek bölümü de yoktur. Bunun dışında Serim, düğüm , çözüm bölümü ortak olarak kullanılmıştır. Her ikisinde vardır.

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-132)

Hazırlık

Hayvanlar birçok edebî eserde niçin insan gibi düşündürülmüş ve konuşturulmuştur? Aşağıdaki metinden hareketle tartışınız.

Birçok edebi eserde çocukların hayvanlara karşı duydukları ilgi, kitapları onlar açısından daha cazip hâle getirmektedir. Kaldı ki çocuk, kitapta verilen mesajı anlamasa bile, hayvanlar vasıtası ile edebi esere duyduğu ilgi, onda kitap okuma alışkanlığının kazanmasına yardım etmektedir. Olayı ve eseri ilginç kılıp sevdirme amaçlanır.

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-135)

Metni Anlama ve Çözümleme

1. Metinde Geçen Kelime ve Kelime Grupları’nda verilenler dışında bilmediğiniz kelime ve kelime gruplarının anlamını metindeki bağlamından hareketle tahmin ediniz, tahmininizin doğruluğunu kaynaklardan yararlanarak kontrol ediniz.

• Palan: Genellikle eşeklere, bazen de atlara vurulan, kaşsız, enli, yayvan ve yumuşak bir tür eyer.
• avaze/avaz: Ses
• zar:İnlenme , şikayet

2. Harnâme adlı metindeki olay örgüsünü belirleyiniz.

Yük taşımaktan cılız kalmış eşeğin otlayan semiz öküzleri görmesi. Yanlarına gidip onlara neden böyle yularsız ve güçlü olduklarını sorması.  Öküzlerin, kendilerinin buğday öğüttüklerini, bu işlemin insanlara gerekli olduğunu söylemesi. Eşeğin bu söze inanarak, buğday tarlasına dalıp buğdayları çiğnemesi. Tarla sahibinin eşeğin kulaklarını ve kuyruğunu kesmesi. Yolda pir eşekle karşılaşması ve pir eşeğin onu azarlaması.

3. Harnâme adlı metnin tema ve konusunu belirleyiniz.

Teması : İnsan elindekilerin kıymetini bilmeli. Yaratılışına ters şeyler istememeli.

Konusu: Elindekiyle  yetinmeyen bir eşeğin daha fazla şeyler istemesi sonucunda elindeki varlıklardan da olması anlatılır.

4. “Bâtıl isteyu hakdan ayrıldum / Boynuz umdum kulakdan ayrıldum” dizeleriyle anlatılmak istenen nedir? Açıklayınız.

Yanlış olan bir şeyi isteyerek doğruluk ayrılmanın sonucunda elindeki  boynuz ve kulaktan da olması ifade edilir. Dimyat’a pirince giderken evdeki bulgurdan olmak  deyimi bunun için de kullanılır.

5. Harnâme’deki temel çatışmayı belirleyiniz.

Eşitisizlik temel çatışma olarak verilir.

6. Harnâme’de dil hangi işlevde kullanılmıştır? Açıklayınız.

Dil şiirsel işlevde kullanılmıştır.

7. Harnâme adlı eser ile şairin hayatı arasındaki ilişkiyi değerlendiriniz.

Şeyhi,  bir göz doktoru olup Çelebi Mehmet’in gözünü tedavi eder. Bunun karşılığında Tokuzlu köyünün tımarı ona verilir. Köyün tımarını almaya giderken köyün eski sahipleri tarafından köyün girişinde durdurulup önce dövülür , sonra da elindeki avucundaki paralar alınır. Şair de bunun üzerine Harname’yi yazmıştır. Şikayet olarak tabi ki..

Bu durumda yazılan eserin şairin hayatındaki olayı birebir anlatır.

8. Harnâme ile Tasa Kuşu adlı metinleri tür, biçim ve üslup açısından karşılaştırınız.

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-136)

Hazırlık

1. İnsanların hangi özellikleri hangi hayvanlarla temsil edilebilir? Tartışınız.

Kurnazsa tilkiyle, sinsiyse çakalla, cesursa aslanla, kinciyse deveyle, çalışkansa karıncayla, tembelse Ağustos böceğiyle , nankörse kediyle, sadakat sahibiyse köpekle temsil edilebilir.

2. “Kimseyi hafife almamak gerekir.” sözünden ne anlıyorsunuz? Açıklayınız.

Kimse göründüğün kadar ya da yaptıkları kadar değildir. Mutlaka görünmeyen ya da eksik algılanan bir tarafları vardır.

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-137)

Metni Anlama ve Çözümleme

1. Aslanla Fare adlı fablın konusunu ve temasını bulunuz.

Teması, iyilik eden iyilik bulur.

Konusu, Aslan’în fareye acıyarak ona iyilik yapar. Bu iyiliği daha sonra tuzağa düştüğünde işe yarar. Fare de tuzağa düştüğü file kemirerek onu kurtarır.

2. Fablda verilen mesajla olay arasındaki ilişkiyi açıklayınız.

Mesajlar olaylar verilir. Doğru olaylar doğru mesajlara varır. Burada olayla mesaj arasında da gayet uyum söz konusudur.

3. Fabllarda verilen mesajların dünyanın her yerinde geçerli olması bu türün hangi özelliğini gösterir?Açıklayınız.

Dünyanın her yerinde geçerli olması yani evrensel olması zaman ve mekan verilmez. Aynı zamanda bu mesajlar çocuklara hayvanlar üzerinden verilir.

4. La Fontaine’den alınan fablın bölümlerini (serim, düğüm, çözüm, öğüt) gösteriniz.

• Serim: Aslan’ın fareye iyilik etmesi
• Düğüm: Aslan’ın tuzağa düşmesi
• Çözüm:Farenin gelip düştüğü tuzaktan aslanı kurtarması
• Öğüt:Baş tarafta herkese yardım etmeli diyerek vermiştir.

5. Metinde anlatıcı ve bakış açısının işlevini belirleyiniz.

3. kişi anlatımı yapılmıştır.Gözlemci bakış açısı kullanılmıştır.

6. Harnâme ile Aslanla Fare metinlerini tür, biçim, içerik ve anlatım teknikleri bakımından karşılaştırınız.

7. Masal ve fabl türlerini karşılaştırarak tablodaki boşlukları doldurunuz.

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-138)

Türk ve dünya edebiyatından masal ve fabl örnekleri okuyunuz.

Dil Bilgisi

1. Daha da ne diller dökmüş ama, Sülün kız hangi şeytana uymuşsa, bu öğüdü kulağının ardına atıp kendini avareliğe vermiş… Tasa kuşunun gözlediği de bu değil mi! Kaşla, göz arasında varıp kanatları arasına almış onu… Sülün kız, bir de gözünü açıp bakmış ki, ne baksın; misli, menendi yok bir bahçe! Bir yanında kuşlar şakıyor, yanık yanık… Bir yanında sular akıyor oluk oluk… Ağaçlarında da türlü meyve, türlü koruk… O kuşlara kumru mu desem, kanarya mı desem, ne desem! O sulara şeker mi desem şerbet mi desem, ne desem! Meyvesini de ne siz sorun ne ben söyleyim; bulunsa bulunsa, Erem bağlarında bulunur belki…

Yukarıdaki parçada bağlaçları bulunuz ve bunların parçadaki işlevlerini belirleyiniz.

• (dökmüş) ama…: Karşıt anlamlık bildirir.
• (gözlediği) de…: dahi bile anlamında kullanılır.
• (bir) de…: dahi , bile anlamımda kullanılır.
• (bakmış) ki…: cümleleri bağlar.
• (Ağaçlarında) da…: dahi , bile anlamımda kullanılır.
• (Meyvesini) de…: dahi , bile anlamımda kullanılır.
• ne siz sorun ne ben söyleyim…: …ne            … ne bağlacı. Özneleri bağlar.

2. Sonunda Kral Yunan, hekime, “Seni öldürtmedikçe güven bulamayacağım, rahata kavuşamayacağım. Çünkü senin, elime aldığım bir şeyle beni kurtardığın gibi, koklatacağın bir şeyle ya da bir başka yolla, beni öldüreceğine kuvvetle inanıyorum,” Hekim ona, “Efendimiz, benim ödülüm bu mu olacaktı, sen iyiliği, kötülükle mi karşılarsın?” demiş.

Yukarıdaki parçada edatları bulunuz ve bunların parçadaki işlevlerini belirleyiniz.

• (bir) şeyle…: ile edatı vardır. Araç anlam ilgisi kurmuştur.
• (kurtardığın) gibi…: gibi edatı vardır. Benzetme ilgisi kurmuştur.
• (koklatacağın bir) şeyle…: ile edatı vardır. Araç anlam ilgisi kurmuştur.
• (bir başka) yolla…: ile edatı vardır. Araç anlam ilgisi kurmuştur.
• (öldüreceğine) kuvvetle…: ile edatı vardır. Durum ilgisi kurar.
• (bu) mu..: mu edatı vardır: Soru anlamı kurmuştur.
• (kötülük)le mi…: hem ile hem de mi edatı vardır. ile edatı durum ilgisi kurmuştur. mi edatı da soru anlamı kurmuştur.

3. Aşağıdaki cümlelerde ünlemleri bulunuz ve bunların parçadaki işlevlerini belirleyiniz.

· A Sülün kızım demiş; ne diye kara kara düşünüp durursun?

            Acıma..

· Aman kızım; dünyada her şey insanın elinde, avcunda değil

            Tedirginlik…

· Ah şu ağaçlar Tuba olsa; eğil desem, eğilse; doğrul desem, doğrulsa!

            İstek…

· Sülün kız; rahat bir nefes alıp, ”ooh!” demiş; oh deyince de ak saçlı biri peydah olmuş.

            Rahatlama…

4. Aşağıdaki cümlelerden hareketle de’ nin yazılışı ile ilgili hangi kurallara ulaşılabilir?

· Üstelik, dişlerinden tırnaklarından arttırdıklarıyla köyün üstünde bir dağ, dağın üstünde de bir bağ kurmuşlar, kurmuşlar ama, bu defa da kızın yüreğine bir kuruntu düşmüş.

• dağın üstün-de: bulunma durum eki olan -de  bitişik yazılır.
• üstünde de: Bağlaç olan de ayrı yazılır.
• defa da: Yine bağlaç olan da ayrı yazılır.
• Bağlaç olan de/da cümleden çıkarıldığında anlamda bozulma olmaz. Ek olan –de cümleden çıkarıldığında anlam bozulur.

· Dağda, dağ olmuş; bağda da, bağ olmuş ya, insan buldukça bunar derler; Sülün kız, şimdi de kendini bir tasaya kaptırmasın mı!

• Dağ-da: bulunma durum eki olan -da  bitişik yazılır.
• bağ-da: bulunma durum eki olan -da  bitişik yazılır.
• bağda da: Bağlaç olan da ayrı yazılır.
• şimdi de: Bağlaç olan da ayrı yazılır.
• Bağlaç olan de/da cümleden çıkarıldığında anlamda bozulma olmaz. Ek olan –de cümleden çıkarıldığında anlam bozulur.

· “Kitapta, bu hayret verici şey de yazılı!” demiş.

• “Kitap-ta: bulunma durum eki olan -ta  bitişik yazılır.
• şey de: Bağlaç olan da ayrı yazılır.
• Bağlaç olan de/da cümleden çıkarıldığında anlamda bozulma olmaz. Ek olan –de cümleden çıkarıldığında anlam bozulur.

5. Aşağıdaki cümlelerden hareketle ki’ nin yazılışı ile ilgili hangi kurallara ulaşılabilir?

· Efendimiz, eğer ölümüm gerçekten zorunlu ise, bana bir süre tanı ki, evime gideyim!

            tanı ki: Bağlaç olan ki ayrı yazılır.

· Başımı vurdurursan, kitabı aç ve sayarak üç sayfa çevir; sonra soldaki sayfadan üç satır oku!

            solda-ki sayfadan: Sıfat yapan –ki bitişi yazılır.

· Böylece, ey ifrit, bil ki, Kral Yunan, Hekim Rûyan’ı bağışlasaydı, Tanrı da sırası gelince onu bağışlayacaktı.

            bil ki: Bağlaç olan ki ayrı yazılır.

· Bir de gelmiş çevre ister; çevrede güller, sendeki diller; ben gider oldum, duymasın eller…

• sende -ki diller: solda-ki sayfadan: Sıfat yapan –ki bitişi yazılır.
• Bağlaç olan ki  cümleden çıkarıldığında anlamda bozulma olmaz. Ek olan –ki cümleden çıkarıldığında anlam bozulur.

6. Aşağıdaki cümlelerde ünlem işaretinin kullanım amaçlarını belirleyiniz.

· Tasa kuşunun gözlediği de bu değil mi! Kaşla, göz arasında varıp kanatları arasına almış onu…

            Sözde soru …

· Hekim, “Aynı tarzda açmaya devam et!” demiş;

            Onaylama,destek…

· Ey kral! Bu kitabı al!

            Seslenme…

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-144)

1. Bu masalın planını oluşturan bölümleri aşağıdaki tabloda belirtiniz.

2. Metnin yapı unsurları ile ilgili neler söylenebilir?

Kişiler: Keloğlan, Annesi,Çoban,Kervancıbaşı,Düğün sahibi

Olay örgüsü:

• Keloğlan’ı annesi çalışması eline ekmek verip göndermesi
• Keloğlan ekmeği çobana emanet edip 3 gün sonra geldiğinde emanetine karşılık koyunu çalması
• Keloğlan koyunu Kervancıbaşına emanet edip 3 gün sonra geldiğinde emanetine karşılık halı çalması
• Keloğlan halıları düğün sahibine edip 3 gün sonra geldiğinde emanetine karşılık gelini çalması
• Keloğlan çaldığı gelinin kabak çıkması ve başında parçalanması

Mekân: Köy yeri, kervan gibi belirli olmayan  bugün için bilinmeyen yerler.

Zaman: Bilinmeyen zaman. (Evvel zaman içinde..)

3. Masalda mekân ve zamanın değişimi nasıl verilmiştir?

Masallarda yer ve zaman çok baskın değildir. Hatta bazı masallarda verilmez.

4. Masaldaki olağanüstülüklerle ilgili neler söylenebilir?

            Bu masalda döşeme dışında olağanüstülük yoktur.

5. Masalda geçen edat ve bağlaçları bularak bunların metindeki işlevlerini belirleyiniz.

Edatlar:

•  olacak gibi değil!: değil edatı
• güne kadar: kadar edatı
• Koyununu aldığım gibi: gibi edatı
• Halılarını aldığım gibi: gibi edatı
• gelinini aldığım gibi: gibi edatı
• elinden tuttuğu gibi geldiği: gibi edatı
• durmuyor mu: mu edatı

Bağlaçlar

• Keloğlan ile anası: ile bağlacı
• bakar ki olacak : ki bağlacı
• Git sen de: de bağlacı
• söylüyor ve çekip gidiyor. : ve bağlacı
• Bakar ki ne: ki bağlacı
• Git de elini: de bağlacı

6. Aşağıdakilerden hangisi masalın özelliklerinden biri değildir?

A) Duyulan geçmiş zamanla anlatılması

B) Eğitici özellik taşıması

C) Millî duygulara yer vermesi

D) Sonradan yazıya geçirilmesi

E) Kahramanların olağanüstü özellik taşıması

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-145)

İKİ KATIR

Biri yulaf yüklü iki katır gidiyordu;

Birinde tahsildarın paraları.

Para taşıyan biraz fazla kibirleniyordu;

Duymuyordu bile sırtındaki ağırlığı.

Pek de edalı adım atıyordu,

Çıngırağını şakırdataraktan.

Derken bir kaç adam çıktı uzaktan.

Haydutlar, para arıyorlardı;

Para da yalnız memurun katırında vardı.

Hayvanı yakalayıp durduttular;

Katırcık dayakları yedikçe inliyordu;

“Ne bekledim, başıma neler geldi diyordu.

Şu arkadaş nasıl da sıyrıldı tehlikeden!

Mahvolan, helâk olan sadece ben.

Öteki: — Dostum, dedi yoldaşına,

Her zaman rahat etmez büyük işler görenler;

Sen de bir fakirin işini görseydin eğer

Bunun hiç biri gelmezdi başına.“

Orhan Veli Kanık, La Fontaine’in Masalları

Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri bu fabldan hareketle uygun ifadelerle doldurunuz.

a. Fablda ÖYKÜLEYİCİ  anlatım biçiminden yararlanılmıştır.

b. Fabl; serim, DÜĞÜM, ÇÖZÜM, ÖĞÜT bölümlerinden oluşmaktadır.

c. Fablda bir ÖĞÜT  verme amaçlanmıştır.

ç. Fabl ALEGORİK  şekilde yazılmıştır.

d. Fablda ZAMAN ve MEKAN belirsizdir.

e. Fablda SADE bir dil kullanılmıştır.

8. (I) Masallar; döşeme, serim, düğüm, çözüm ve dilek bölümlerinden oluşur. (II) Döşeme bölümü; dinleyicinin ilgisini çekme amacı taşıyan, masalda anlatılanlarla ilgisi bulunmayan bir tekerlemeyle başlar. (III) Serim bölümünde olaya giriş yapılır. (IV) Asıl olay dilek bölümünde anlatılır. (V) Dilek bölümü “Onlar ermiş muradına, biz çıkalım kerevetine.” gibi kalıplaşmış sözlerle son bulur.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı vardır?

A) I.     B) II.    C) III.   D) IV.   E) V.

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-146)

9. HOROZLA İNCİ

Bir horoz inci bulur, kuyumcuya gider:

“Al, şuna bak, der,

pırıl pırıl, ne özrü ne kusuru var.

Fakat sen bana bir avuç mısır ver,

benim işime o yarar.”

Bir cahile bir kitap miras kalır.

Adam kitabı alır,

komşusu kitapçıya gider:

“Bak, ne güzel kitap, der,

fakat sen bana beş on kuruş ver,

benim işime o yarar.”

Nâzım Hikmet, La Fontaine’den Masallar

Bu fablda;

I. Teşhis ve intak sanatlarından yararlanıldığı,

II. Fablın kahramanlarından birinin hayvan olduğu,

III. Fablda zamanın belli olduğu

bilgilerinden hangilerine ulaşılabilir?

A) Yalnız I                   B) Yalnız II

C) I ve II                      D) I ve III

E) II ve III

10. Dinleyicinin sözlü tepkide bulunmadığı, konuşulanı sessizce dinlediği dinleme çeşididir. Dinleyicinin dinledikleriyle ilgili zihinsel faaliyetlerini etkinleştirmek amaçlanır. Dinleyicinin sessizliği, konuşmacıya, söylediklerinin kabul gördüğü izlenimi verir. Bu dinleme türünde konuşmacı dinleyenin kendisini anlayıp anlamadığı konusunda kesin bir yargıya ulaşamaz.

Buna göre pasif dinleme ile ilgili olarak;

I. Empati kurulduğu,

II. Zihinsel sürecin etkinleştiği,

III. Karşılaştırma yapıldığı

bilgilerinden hangilerine ulaşılabilir?

A) Yalnız I        B) Yalnız II

C) I ve II          D) I ve III

E) II ve III

 11. Aşağıdakilerden hangisi etkili dinlemenin özelliklerinden biridir?

A) Dinleme belli bir amaç gözetilerek yapılır.

B) Dinleme sırasında başka bir işle uğraşılabilir.

C) Dinleme sırasında not alınmaz.

D) Yargılayıcı bir tutum içinde dinleme yapılır.

E) Önyargılı bir şekilde dinleme gerçekleşir.

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-147)

12. “İle” kelimesi cümlede edat veya bağlaç görevinde kullanılabilir.

Bu bilgiden yola çıkarak;

I. Köylerin birinde bir Keloğlan ile anası yaşarmış.

II. Her seferinde sayfalar büyük bir güçlükle açılmış.

III. Evveli bir varmış bir yokmuş bir derviş ile bir kocakarı varmış.

cümlelerinden hangilerinde “ile” kelimesi edat olarak kullanılmıştır?

A) Yalnız I

B) Yalnız II

C) Yalnız III

D) I ve III

E) II ve III

 13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “ne … ne” bağlacı kelime gruplarını birbirine bağlamaktadır?

A) Ne kimsenin bir tüyüne dokunur ne de yerdeki karıncayı incitirmiş.

B) Ne bir dağda yağmurumuz var ne bir bağda yaprağımız var.

C) Meyvesini de ne siz sorun ne ben söyleyim.

D) Ne altın oluk ne gümüş oluk bir damla su vermiş.

E) Tasa dediğin ne korkuya benzer ne kuruntuya benzer.

14. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, ayraçla gösterilen yere iki nokta (:) konulmalıdır?

A) Ünsüzler( ) sürekli olup olmadıklarına ve ses yolunda titreyip titremediklerine göre adlandırılır.

B) Süreksiz sert ç, k, p, t ünsüzleriyle biten kelimeler, ünlüyle başlayan bir ek aldığında bu kelimelerin sonunda bulunan ç, k, p, t sert ünsüzleri yumuşar( ) c, g (ğ), b, d ünsüzlerine dönüşür.

C) Türkçedeki sesler, ses yolundan çıkışlarına göre iki gruba ayrılır( ) ünlüler ve ünsüzler.

D) Sözel derslerden tarih, felsefe, coğrafya( ) sayısal derslerden fizik, kimya, biyoloji alıyorum.

E) Çekim ekleri kelimelerin diğer kelimelerle bağ kurmasını, cümlede görev almasını sağlayan( ) hâlini, sayısını, zamanını, kişisini bildiren eklerdir.

 15. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yanlışı yoktur?

A) Yanardağdan püsküren mağma değişik şekiller almış.

B) Bu aracın çarpma sonucu egzosu delinmiş.

C) Eşgüdümlü çalışırsak işi daha çabuk bitiririz.

D) Düşmanla göğüs göğüse mücadele ettiler.

E) Eski düşmanlar şimdi can ciğer oldular.

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-148)

16. Aşağıda verilen tanılayıcı dallanmış ağaçtaki bilgilerden bazısı doğru, bazısı yanlıştır. İlk ifadeden başlayıp, cevap oklarını takip ederek doğru çıkışa ulaşınız.

• Fabllar, bir ahlak dersi vermesi yönüyle masallardan ayrılır. (Y)
• Düşünce, hayat tarzı, politika vb. anlamlar bildirdiğinde doğu ve batı sözlerinin ilk harfleri küçük yazılır.(Y)
• Pasif dinlemede konuşmacı dinleyenin kendisini anlayıp anlamadığı konusunda kesin bir yargıya ulaşamaz. (D)

 7 NOLU ÇIKIŞ

 İSTERSENİZ DİĞERLERİNİ DE CEVAPLAYALIM.

• Masallarda olaylar, Kafdağı, periler padişahının ülkesi gibi hayali mekânlarda geçer.(D)
• Seslenme, hitap ve uyarı sözlerinden sonra soru işareti konur. (Y)
• Aktif dinlemede zaman zaman konuşmacıya sorular yöneltilir. (D)
• Bağlaç olan de kendisinden önceki kelimenin son ünlüsüne bağlı olarak büyük ünlü uyumuna uymaz.(D)

Hazırlık

1. İnsanların tanımadıkları kimselere güvenmesinin ne gibi sorunlara yol açabileceğini tartışınız.

            İnsanlar, tanımadıkları kişilere güvenmeleri sonucunda istedikleri ve hayal ettikleri gibi olmadığında hayatlarının geri kalan kısmında güvensizlik ve her daim aldanmışlık onların sürekli yanında olacaktır.Bu yapı da kişilerin genel karakteri haline gelebilir.Güven duygusu kırılgan yapıya sahiptir.

2. Hikâye okumanın kişiye kazandıracakları hakkında görüşlerinizi belirtiniz.

            Genelde okumak ve özelde ise hikaye okumak insana geniş bir ufuk açar. Betimlemeler insanın zihninde oluştuğu için zihni faaliyetleri daha çok hareketlenir. Kelime hazinenizi arttırır. Cümle kurgunuzu değiştirir. Yan anlam ve mecazlarla birlikte daha çok kelime derinliklerine inebilirsiniz.Genel kültür seviyeniz artar. Bu seviye de yazarken kendini gösterir.

3. Bazı hikâyelerde olaylara ağırlık verilirken bazılarında yaşamdan bir kesit ruhsal çözümlemelerle yansıtılır. Aşağıdaki metinleri bu bilgi çerçevesinde değerlendiriniz.

İhtiyar esir sevincinden bayılmıştı. Kendine gelince oğlu ona:

— Ben karaya cenk için çıkıyorum. Sen gemide rahat kal, dedi.

Eski kahraman kabul etmedi:

— Hayır. Ben de beraber cenge çıkacağım.

— Çok ihtiyarsın baba.

— Fakat kalbim kuvvetlidir.

— Rahat et! Bizi seyret!

— Kırk senedir dövüşe hasretim.

Oğlu:

— Vurulursun! Vatana hasret gidersin! diye onu gemide bırakmak istedi.

Kara Memiş, o vakit, birdenbire gençleşmiş bir kaplan gibi doğruldu. Duramıyordu. Kalkan, kılıç istedi. (…)

— Şehit olursam bunu üzerime örtün! Vatan, al bayrağın dalgalandığı yer değil midir? dedi.

Ömer Seyfettin, Forsa

Bu metin OLAY eksenli yazılmış bir hikayedir.

Bu caddeye ne kadar da çok fotoğrafçı toplanmış, şimdiye kadar kaç tanesinin önünde resimleri seyre daldım. Bütün bu mesut insanlar buralara da saadetlerini tespit ettirmek için koşuşmuş olacaklar. Bu resimlerde, yaşayacaklarından daha uzun zaman tebessümleri devam edecek. Şu gelin, demin gördüğüm kocalı kadın değil mi? Şu pembe yüzlü, çift örgülü saçlı küçük çocuk, daha demin sıçrayarak yanımdan geçen genç kız değil mi? Belli belli! Bu fotoğrafhanelerde hiç ölülerin resmi yok. Zaten en yakın mezarlık buraya kilometrelerce uzakta. Bu caddede ancak mesut dolaşılabilir. Yalnız bu caddede

bulunmak insanı mesut etmeye kâfidir. Yaşadığımı, ben de saadetimi düşünmeliyim. Şu kadar dükkânın içinde elbette beni de mesut, hiç olmazsa memnun edebilecek şeyler satanlar da yok değil ya! Şuracıkta kunduralarımı boyatabilirim. Şu kravatı pekâlâ satın alabilirim. Yeni gelmiş şu şiir kitabı bana pekâlâ zevkli saatler geçirtebilir. Ben de pekâlâ şu mesut insanların fotoğraflarını çıkarttıkları fotoğrafhanelerden birine girebilir, ben de mesudum, benim de resmimi çekebilirsiniz, diyebilirim. Fotoğrafçı da itiraz edemez, sizin kimseniz yok, fotoğrafı ne yapacaksınız, diyemez.

Ziya Osman Saba, Mesut İnsanlar Fotoğrafhanesi

Bu metin DURUM eksenli yazılmış bir metindir.

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-52)

 Metni Anlama ve Çözümleme

1. “Nihayet, bir gün, bu korktuğum, beklediğim, merak ettiğim hadisevuku buldu.” cümlesindeki altı çizili kelimelerin anlamlarını metnin bağlamından hareketle tahmin ediniz. Tahminlerinizin doğruluğunu sözlükten kontrol ediniz.

Hadise: Olay

Vuku: Ortaya çıkmak

Bulmak: İstenilen şeye kavuşmak, nail olmak

Bir olay meydana geldi anlamında kullanılmıştır.

2. Zincir adlı metindeki şahıs kadrosunun özelliklerini belirleyiniz.

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-53)

3. Metinde kullanılan bakış açısı, anlatımı nasıl etkilemiştir? Açıklayınız.

             Kullanılan bakış açısı kahraman bakış açısıdır. Olayların içerisinde olduğu için gördüklerini ve bildiklerini anlatmadır. Gözlemler ortaya konduğu için daha sıcak ve samimi  bir hava katmıştır.Eksik tarafıysa her duruma hakim olamadığı için sadece görebildiklerini anlatır. Mesela hikayemizde köpeğin kaçtıktan sonraki bölümleri eksik kalmıştır. Anlatıcı bize sadece köpek eski hırçınlığının kalmadığını anlatmış olup o süreçte ne yaşandığıyla ilgili bilgi vermemiştir.

4. Metinde anlatıcının yönlendirme yapıp yapmadığını, olayları yorumlayıp yorumlamadığını değerlendiriniz.

             Anlatıcı burada özneldir. Öznel olduğu için kendi yorumları ön plandadır. Bizim görüşlerimize ve yorumlarımıza bırakmaz. Kendi gözleriyle yorumlayıp bizden de onu kabullenmemizi ister.

5. Hikâyede yazara özgü dil ve anlatım özelliklerini belirleyiniz.

Yazar eseri sade bir dille yazmıştır. İçinde bulunduğu durumu, yaptığı             analizleri ve vardığı sonuçları bize süsten uzak ve sade bir dille anlatmıştır.

6. Okuduğunuz hikâyenin serim, düğüm ve çözüm bölümlerini belirtiniz.

Etkinlik

1. Zincir adlı hikâyedeki evrensel değerleri belirleyiniz.

            Yalnızlık, esaret, cesaret, özgürlük …

Metindeki evrensel değerlerin olay akışına etkisini değerlendiriniz.

            Yalnızlık duygusu kasabada yaşanılan küçük olayla beraber verilerek insanların küçük bir olayla bile mutlu olabileceğini, yalnızlığı bir nebze olsun giderebileceğini göstermektedir Tutsak ve güvenli bir yaşam ile özgür ve tehlikelerle, zorluklarla dolu bir yaşam arasındaki farklar da olay akışında verilmiştir.

 Etkinlik

Zincir adlı metinde öne çıkarılan yapı unsurunu belirleyiniz.

Öne çıkarılan bu yapı unsurunun hikâyenin kurgusundaki işlevini değerlendiriniz.

            Öne çıkarılan olay örgüsü, yer, zaman , kişi hikayenin kurgusunda önemlidir. Bu dört unsurdan en önemlisi olay örgüsüdür. Daha sonra kişi gelmektedir. Yer ve zamanın olması kısmen önemlidir. Yer ve zaman net olarak verilmese de her hangi bir yer ya da zaman olarak verilmesi de önemlidir. Ama hikayeden kişiyi ve olay örgüsünü çıkarırsak hikayenin kurgusu çöker.

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-58)

Zincir adlı metni Jules Amcam adlı metinle tür, biçim, üslup ve içerik açısından karşılaştırınız.

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-59)

Hazırlık

1. Doğanın korunmasının niçin önemli olduğunu aşağıdaki görselden yola çıkarak tartışınız.

            Doğal çevre olmazsa insan nefes alacak oksijenden mahrum kalır, diğer hayvanlar yaşam alanı bulamaz. Çevre bu nedenle tüm canlılar için çok büyük bir gereksinimdir. Tüm canlılar için büyük önem taşıyan doğal çevreyi koruyarak devamlılığını sağlamak gerekmektedir. Biz doğayı korumazsak doğa hızla yok olup gidecektir. Gerek çevre sorunları gerekse insanların hatalı davranışları günümüzde doğal çevreye büyük zarar vermektedir. Bu konuda insanlar bilinçlendirilerek çevremize gereken özen gösterilmeli ve bu alanlar özenle korunmalıdır.

2. Doğanın korunması için neler yapılabileceğini belirtiniz.

• Çevremizi temiz tutmalı atık maddeleri yerlere değil çöp kutularına atılmalı.
• Sanayi alanında çalışan makinelerin atıkları toplanarak belirli bir alanda muhafaza edilmeli.
• Yağları lavaboya değil de pet şişelere koyarak onlar için ayrılmış çöp kutularına atılmalı.
• Su israfı yapılmamalı.
• Ormanlar izinsiz kesilmemeli.
• Orman yangınlarını oluşturan etmenleri önlemek için tedbirli olmalıyız.
• Çevremizdeki insanları yaptığımız sohbet arasında uyarmalı bilinçlendirmeliyiz.
• Çevreyi koruyan vakıflara destek vererek çevremize sahip çıkmalıyız.
• Eğitim seminerleri verilerek insanların bilinçlendirilmesi gereklidir.
• Kullandığımız kozmetik ürünler yerine doğal ürünlere ağırlık verilmeli.
• Çevremizi kirletmemeli temiz tutmalıyız.
• Gelişi güzel yediğimiz şeylerin poşet ve kaplarını yerere atmamalıyız.

3. Aşağıdaki metinlerin anlatım yönünden farklarını belirleyiniz.

Kahveye yaklaşınca makinist gaza bastı, motoru büyük bir gürültüyle çalıştırdı, egzozunu tüfenk gibi patlattı. Kalabalık ürkerek açıldı, birçokları korkularını gizlemek için kahkaha attılar. Makinist, kahvenin önünde traktörü durdurdu, fakat motoru ıstop ettirmedi. Direksiyona yaslanarak, etrafını saran kalabalığa gururla baktı.

Halil Ağa tesbihini şakırdatarak yaklaştı:

“Hoş geldin bizim oğlan!” dedi makiniste, “Bizim dört beygirli bu he?”

Makinist kasketini geri attı. Kulağının üzerinden düşen çiçeği tam zamanında yakaladı, sapından döndürerek burnuna götürdü:

“Bu, Ağam,” dedi “Nasıl, zorlu değil mi? Adı dört beygirli ya, onun bir günde yaptığı işin, on beygir hakkından gelemez.”

Sözünü doğrulamak ister gibi, gaza bastı, motoru homurdattı. Çiçekler, yapraklar zangırtıyle titreştiler.

Kemal Bilbaşar, Kurban

Mutfakta, üzeri damalı bir muşambayla kaplı, açılır kapanır masada, yaşamımın birçok dönemine tanıklık etmiş bu eski nesnede, çelik bir tastan çorba içiyorum. Masanın, ana katmanlarıyla yüklü ağırlaşmış yüzü hafif dalgalı bir denizi andırıyor. Muşamba ise sayısız kesik ve çiziklerle zamana karşı direnmiş. Bu izlerin kaçını ben yapmış olabilirim, bilmiyorum. Kalın dilimlenmiş ekmekler arasında dolaşan karıncalar görüyorum. Amaçsız bir geziye çıkmış gibiler.

Cemil Kavukçu, Kargalar Rotası

 1.Metinde anlatım İlahi  bakış açısıyla yazılmıştır. 2. metindeyse Kahraman bakış açısı kullanılmıştır. 1.metinde kişilerin iç dünyasında yaşadıkları dile getirilmiş ve onların neler düşündükleri anlatılmıştır. Bu da İlahi bakış açısıyla olduğunu gösterir. Diğer metinde de hikâye kahramanının ağzıyla anlatılmış her şey.

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-63)

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-64)

Metni Anlama ve Çözümleme

1. Son Kuşlar adlı hikâyedeki kahramanların olay akışını etkileyen fiziksel, psikolojik ve ahlaki özelliklerini belirleyiniz.  

Konstantin: Galata’da bir yazıhanesi olan zahire tüccarıdır. Kendi halinde yaşayan, hesaplı, başkaları tarafından sevilen, mütevazi, şakacı bir tavrı yanında canavar bir yönü de vardır çünkü kuşlara kıymaktadır. Yazar tarafından beğenilmemektedir.     Mühendis Ahmet Bey: Okumuş bir insan olmasına rağmen çocuklara çimleri  yoldurmaktadır. Onlara kötü örnek olmaktadır.

2. Hikâyede ele alınan olayı yer ve zaman yönünden inceleyiniz.

MEKAN  VE ZAMAN: Öyküdeki zaman kesin olmamakla beraber  güz mevsimi ve yaz mevsimlerine değinmiştir. Hikaye İstanbul Büyükada’’da geçmektedir.

3. Metinde birden fazla anlatıcı ve bakış açısının bulunup bulunmadığını, anlatıcının değişmesine bağlı olarak bakış açısının da değişip değişmediğini açıklayınız.

Hikaye kahraman anlatıcının bakış açısıyla yazılmıştır.1.tekil kişili (ben)anlatımı vardır.Zaman zaman gözlemci bakışı açısı da kendini gösterir.

Metinde kullanılan anlatım biçim ve tekniklerini belirleyiniz.

• Yazar tasvirlere ve gözlemlere sıkça yer vermiştir. “”Bir küçük koyun hemen beş on metre yukarısında, bir apartman terası kadar ufak bu kır kahvesinin tahta masaları üstünde hala karıncalar gezer. Hâlâ sinekler kahve fincanının etrafına konarlar.”
• “Kişiselleştirmelere yer verilmiştir. “Günün birinde gökyüzünde, güz mevsiminde artık esmer lekeler göremeyeceksiniz. Günün birinde yol kenarlarında, toprak anamızın koyu yeşil saçlarını da göremeyeceksiniz.”
•  Daha çok monologlar hakimdir.

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-65)

5. Metinde geçen “dıramudana, hüviyet, maestro, mucip, zahire” kelimelerinin doğru telaffuzuna yönelik çalışmalar yapınız.

Sizinle alakalı bir durum.

6. Hikâye türünün ortaya çıkmasında sözlü ve yazılı kültürün, toplumsal değişimlerin ve etkileşimlerin etkisini belirtiniz.

                Bizim toplulumuzda hikaye Tanzimat’tan sonra ortaya çıkmış ve Batı toplumlarına giden aydınlarımız tarafından edebiyatımıza kazandırılmıştır. Bu da toplumsal değişimle beraber olmuştur. Batı’nın  tanınması ve onun örnek alınması edebiyatımıza hikaye türünün gelmesine katkıda bulunmuştur.

            Peki Tanzimat’tan önce hikaye türünün yerini tutan türler yok muydu? Kesinlikle vardı. Masal, efsane , destan , fabl, halk hikayesi gibi türler hikayenin yerini tutan türlerdi. Bu türlere baktığımızda da çoğunlukla sözlü kültürde ortaya çıktığı – masal,efsane,destan…-  zamanla yazıya geçirildiğini göstermektedir.

1. Etkinlik

a.Zincir ile Son Kuşlar hikâyelerinden alınan bu parçaları anlatıcı ve bakış açısı yönünden değerlendiriniz.

 Yukarıda tabloda verilmiştir.  

Bu anlatıcı ve bakış açılarının anlatıma etkilerini değerlendiriniz.

            Kahraman bakış açısı esere sıcak ve samimiyet katmaktadır. Ama aynı zamanda sadece görebildiklerini anlatabildiği için anlatım açısından sınırlıdır. İlahi Bakış açısı da bizim daha geniş bir pencere sunar. Her olay ve duruma hakimiyet söz konusudur.

Tablodaki metinlerde metin-okuyucu ilişkisi açısından anlatıcının yazarın gerçek kişiliği ya da kurgu olup olmadığını belirleyiniz.

Her metin yazarın hayatından izler taşımakla beraber bir kurgu özelliğine sahiptir. Yani yazar gerçek hayatta yaşadıklarını bize olduğu gibi değil de değiştirerek başka bir dünya kurarak anlatır.

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-66)

Görseldeki manzarayı betimleyiniz.

            Akşam olup, güneş denize döküle döküle çekilip karşı tepenin ucundan isli, harlı bir köz parçası gibi göründüğünde gökyüzündeki kuşların şekli insana ayrı bir haz veriyor. Her yeri yangın yeriymiş olan bu hava küçük bir rıhtım ve yanındaki sazlıklarla birlikte  ateşin içine giden yol olarak karşımıza çıkıyor.

Yaptığınız betimlemeden hareketle edebiyatın görsel sanatlarla ilişkisini değerlendiriniz.

                Edebiyat içerisinde hikaye ve roman gibi türlerin direkt olarak görsel sanatlarla ilgisi vardır. Günlük hayatta gördüğümüz  nesneleri ya da yaşadığımız olayları anlatmak için edebiyata ihtiyaç vardır.

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-70)

Son Kuşlar adlı metni Kırda Bir Gün adlı metinle tür, biçim, üslup ve içerik açısından karşılaştırınız.

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-71)

Dil Bilgisi

1. · İşsiz, güçsüz kaldığım gurbet ellerinde köşe pencerem, kendimce Abdülhak Hamid’in “Kürsü-i temaşa” sı yerine geçerdi.

· Deniz, Bozburun’a doğru başını almış gidiyor. Uzaklarda görünen, İstanbul’un neresi kim bilir? Sesler neden gelmiyor?

· Bunlarla bir yeşil meydanın kenarına varır, bunları bir ufacık ağacın altına çığırtkan kafesiyle bırakırlar, ağacın her dalına ökseleri bağlarlardı. Hür kuşlar, kafesteki çığırtkan kuşun feryadına, dostluk, arkadaşlık, yalnızlık sesine doğru bir küme gelirler.

Yukarıdaki parçalarda bulunan isimleri türlerine göre gruplandırarak aşağıdaki tabloda ilgili bölümlere yazınız. Bu isimlerin metindeki işlevlerini belirleyiniz.

2. Aşağıdaki cümlelerde isim tamlamalarını bularak bunların türünü belirtiniz.

• Yalnızlığın içine sinersiniz.
• Yalnızlığın içi > Belirtili İsim Tamlaması

Köşe penceresini, işte, ben, bu bakımdan insan çevresinin bir damlası üstüne çevrilmiş bir mikroskop camı sayarım.

•  Köşe penceresi >Belirtisiz İsim Tamlaması

• İnsan çevresinin bir damlası > Zincirleme İsim Tamlaması
• Mikroskop camı > Belirtisiz İsim Tamlaması

 · Can sıkıntısının bir sesi vardır; bunu ancak, böyle bir zamanda, o gurbet odasında duyarsınız.

• Can sıkıntısının sesi  > Zincirleme İsim Tamlaması
• gurbet odası > Belirtisiz İsim Tamlaması

 · Kimi bir çalılığın kenarındaki çimenlikte bütün eski ihtişamıyla daha yeni başlamıştır.

•  çalılığın kenarı > Belirtili İsim Tamlaması

 · Bir apartman terası kadar ufak bu kır kahvesinin tahta masaları üstünde hâlâ karıncalar gezer, hâlâ sinekler kahve fincanının etrafına konarlar.

•  apartman terası > Belirtisiz İsim Tamlaması
• kır kahvesi > Belirtisiz İsim Tamlaması
• tahta masa > Takısız İsim Tamlaması
• kahve fincanının etrafı > Zincirleme İsim Tamlaması

3. Aşağıdaki parçada noktalama işaretlerinin kullanım amaçlarını belirleyiniz.

Zavallı Senegalli, bir türlü söyleyemediği “j”leri değiştirerek:

Virgül: Özne yüklemden uzak kaldığında kullanılır.

Tırnak İşareti: Özel olarak vurgulanmak istenen sözler tırnak içine alınır.

İki Nokta: Aktarma sözlerden önce kullanılır.

 “Susu! Susu!” diye ne kadar bağırsa, hatta belindeki kayışla vursa nafile…

• Ünlem İşareti: Seslenmeler kullanılır.
• Virgül: “Bağırsa” şart ekinden sonra virgül kullanılması YANLIŞTIR. Çünkü  Şart ekinden sonra virgül konmaz.
• Üç  Nokta: eksiltili cümlelerde kullanılır.

 Juju kıyamet koparıyor, hırlıyor, eşiniyor, atılıyor, zapt edilmez bir hâle geliyor. O zaman, çaresiz, çeke çeke, koparır gibi tekrar eve sokuyorlar. Balkondan uzanan penyuvarlı ve dağınık saçlı bir Frenk karısı, ıslak köpek tüyü gibi koktuğu vehmini veren etekleri havalanarak iltifat ediyor:

“Juju! Juju! Şeri…”

• Virgül: Sıralı cümleleri ayırmada kullanılır.
• Nokta: Tamamlanmış yargı bildiren cümlelerde kullanılır.
• Virgül:” Çeke  çeke “ zarf fiil almış eklerden sonra virgül kullanılması YANLIŞTIR.
• İki Nokta: Aktarma sözlerden önce kullanılır.
• Ünlem : Seslenmelerde kullanılır.
• Üç Nokta: Eksiltili cümlelerde kullanılır.

Ve sokağın sükûneti de geri geliyor.

Nokta: Tamamlanmış yargı bildiren cümlelerde kullanılır.

4. Zincir adlı metinde geçen “mübalağa, lüzum, ilmî, fenni, halk olmak, sükûnet” kelimelerinin doğru telaffuzuna yönelik çalışmalar yapınız.

Size kalmış bir durum.

5. Zincir adlı metinde günümüz yazım ve noktalama kurallarına uymayan kullanımları belirleyiniz

Beş on gün çarşı sokak gezdikten sonra, tanıdık çehre, alışabileceğiniz yer bulamamaktan bezer, odanıza girer, yalnızlığın içine sinersiniz.

Virgüllerin kullanımı yanlıştır.

Doğrusu: Beş on gün çarşı sokak gezdikten sonra tanıdık çehre, alışabileceğiniz yer bulamamaktan bezer; odanıza girer, yalnızlığın içine sinersiniz.

Fakat böyle düşünmemeli: Büyük Okyanus’tan aldığınız bir bardak su, o geniş denizin tirilyonda biri değildir; ama bütün o ummanda mevcut unsurların bu minimini kadehte tam bir terkibi mevcuttur.Hatta kadehe de lüzum yok…

1-İki noktanın kullanımı yanlıştır.

2- Ama ,fakat, lakin gibi ifadelerden önce noktalı virgül kullanılmaz.

3- “Hatta kadehe de lüzum yok…”cümlesi yargı bildirği için üç nokta kullanılmaz nokta kullanılır.

 Başka cihetten düşünülürse, Okyanus’u bir bardak veya kaşık içinde daha fenni, daha sahici olarak görebiliriz: Azı ve ufağı incelemek elbette çoğu ve büyüğü tetkikten kolaydır; kolay ve doğrudur.

 1-Düşünülürse şart ekinden sonra virgül kullanılması YANLIŞ’tır.

2- Görebiliriz ifadesinden sonra iki nokta kullanmaya gerek yoktur.

3- kolaydır ifadesinden sonra sıralı cümleler öncelikle virgülle ayrılır. Eğer sıralı cümlelerin herhangi birinin içinde farklı amaçlı  virgül kullanıldıysa o zaman noktalı virgül kullanılır.

 Köşe penceresini, işte, ben, bu itibarla insan çevresinin bir damlası üstüne çevrilmiş bir mikroskop camı sayarım.

Virgüllerin kullanılması yanlıştır.

 Onun içindir ki, penceremden sokağa kendimize bakmayı, göğe dalıp kalmaya tercih ederim.

Ki bağlacından sonra virgül kullanılmaz.

 Buldok, değişiklik olsun diye, sanki asıl yüzüne korkunç, gamlı, bedbin bir karnaval maskesi geçirmiş bir köpektir.

Arasöz için kullanılan ve eş görevli sözcükleri ayırmadan kullanılan virgüller karışmış.

DOĞRUSU: Buldok; (değişiklik olsun diye) sanki asıl yüzüne korkunç, gamlı, bedbin bir karnaval maskesi geçirmiş bir köpektir.

 Dünyaya parçalanıp yok edilecek lüzumsuz, zararlı, iğrenç bir şeymiş gibi kin ile, anarşist gözü ile bakıyordu.

“Kin ile” ibaresinden sonra virgül kullanılmaz çünkü metin içinde ve, veya, yahut,ile ,  ya … ya bağlaçlarından önce de sonra da virgül konmaz.

 “Susu! Susu!” diye ne kadar bağırsa, hatta belindeki kayışla vursa nafile…

“bağırsa” şart ekinden sonra virgül kullanılması YANLIŞ’tır.

Zincirden boşanıverse, şüphesiz, önüne insan ve hayvan ne gelirse, neresi gelirse, hemen mengene gibi tuttuğunu…

“boşanıverse,gelirse” şart ifadelerinden sonra virgül kullanılması YANLIŞ’tır.

 Hâlbuki öyle olmadı:

Burada iki nokta yanlış. Nokta kullanılacak.

O eski korkunç mahluk, zinciri çıkınca, basbayağı bir köpek olmuştu.

“çıkınca” zarf fiil ekinden sonra virgül kullanılmaz.

 Aldırmıyordu bile…

Üç nokta eksiltili , yüklemi olmayan cümlelerde kullanılır. Burada yüklem var, yargı var. Nokta kullanılacak.

 Daha da çok var gerisini de siz bulursunuz . 

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-74)

ÜNİTE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARI

1-5. soruları Halide Edip Adıvar’ın Millî Mücadele yıllarına ait Himmet Çocuk adlı hikâyesinden alınan aşağıdaki parçaya göre cevaplayınız.

Elvanlar’da ihtiyar bir kılavuz aldık. Köyün bir kısmı yanmış, perişan, herkes fersiz ve şaşkın gözlerle kamyon denilen canavarın lüzumsuz gürültüsüne bakıyordu. Herkesin ruhunda sonu gelmeyen ezilişin, açlığın, her günün gizli felaket ihtimallerinin yoğurduğu ümitsizlik ve ilgisizlik vardı. Onun için kimse Uşak’a kadar gelmek istemiyordu. Parayı ne yapacaklardı? Ne alırdı ki? Yalnız zayıf yüzlü bir ihtiyar, halsiz bir sesle, “Ben İnay‘a kadar yolu biliyorum. Fakat beni Uşak’a götürürseniz ve bana orada bir okka tuz verirseniz gelirim,” dedi.

Akşam karanlığı basarken kamyon mırıldanarak, homurdanarak Anadolu’nun ıssız, yolsuz çöllerine daldı. Kamyonda İstanbul gazetecileri vardı. Düşmanın bir benzeri olmayan zulümlerinin külleri ve facia sahnesi üstünde inceleme yapacaklar, ben cephenin, düşmanın zulüm raporunu hazırlarken onlar da ajansla Türk’ün felaketini dünyaya bildireceklerdi. Anadolu’da hâkim, insan değil tabiattır. Kuytu ormanlar, batak ovalar, sarp keskin yokuşlar, sonra karanlık kımıldıyormuş gibi insanı keserek, dondurarak esen acı rüzgârın ortasından bin bir zahmetle bilmem kaç saat geçti.

(…)

Biraz sonra sağda, bir kaya kovuğunda kızıl bir alevin önünde ısınan iki haki gölgenin kımıldandığını gördüm. Karanlık dereye, kurşuni yangın harabesi önce yamaca vuran biricik ışık, bu ateşin ve kamyonun yürüyen iki göze benzeyen fenerleriydi. Köprünün önünde şoför kocaman, miskin makineyi durdurmaya çalışırken önünde birkaç karaltı kımıldadı. Sonra ışığın beyazlandığı taşlı yolda siyah cübbeli, beyaz sarıklı, siyah sakallı bir adam, arkasındaki, henüz ışığın sınırına giremeyen karaltı arkadaşlarından ayrıldı. Hiç unutamayacağım açık bir sesle, “Halide Onbaşı, sizi biz İney istasyonunda bekliyorduk,” dedi.

“Geleceğimizi nereden biliyordunuz?”

“İstasyonda biliyorlar. Soruşturma heyeti gelecek, dediler.”

1. Himmet Çocuk adlı hikâyenin bu bölümünden nasıl bir olay örgüsü çıkarılabilir?

            Bu bölümde Anadolu’nun içinde bulunduğu durum anlatılmış olup bu olumsuzlukların içinde bir umut olabilecek olay örgüsü kurgulanabilir. Anadolu insanının tekrar hayata bağlayan ve vatan sevdasını anlatan kurgu ön plana çıkarılabilir.

2. Hikâyenin bu bölümündeki olayın geçtiği yerin özellikleriyle ilgili neler söylenebilir?

            Elvanlar köyü, harap olmuş ve köyün bir kısmı yanmış.Ümitsizlik ve çaresizlik içinde yaşamaya çalışan bir köy durumunda.

3. Hikâyeye yeni bir kahraman eklense kahramanın özellikleri neler olabilir?

            Hikayenin bu bölümüne kadar hep olumsuzluk hakim. Bundan sonraki bölüme bir kahraman eklenecekse bu olumsuzlukları tersine çevirecek bir yapıya sahip olması lazım. Azimli, inançlı bir kahraman özelliğinde olabilir.

4. Metinden yola çıkılarak Anadolu’nun geçmişteki ve günümüzdeki durumuyla ilgili hangi çıkarımlarda bulunulabilir?

 Anadolu bugün itibariyle daha yaşanılabilir ve müreffeh durumda. İnsanın bakış açısı düne göre daha geniş.İmkanları daha iyi konumda.

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-75)

5. Elvanlar’da ihtiyar bir kılavuz aldık. Köyün bir kısmı yanmış, perişan, herkes fersiz ve şaşkın gözlerle kamyon denilen canavarın lüzumsuz gürültüsüne bakıyordu. Herkesin ruhunda sonu gelmeyen ezilişin, açlığın, her günün gizli felaket ihtimallerinin yoğurduğu ümitsizlik ve ilgisizlik vardı.

Bu paragrafta bulunan isimlerin özellikleri hakkında neler söylenebilir?

6. Tablodaki metinlerde kullanılan anlatım tekniklerini belirleyerek ilgili yerlere yazınız.

7. Kasa yapımında çalışan kaportacı arkadaşı, sabah akşam karşısına geçip de, inatlı, sabırlı, ona bunu öğretmeye kalkana dek, önemsiz bir iş yapmakta olduğunu bilmezdi. Kendisi için önemliydi, güzeldi, iyiydi. En iyi bildiği işti. Atlı araba, kamyon kasalarını süslüyordu. Yeşiller, sarılar, maviler, kırmızılar, akarsular, göller, dağlar ve karanfiller onun da içini süsler, günlerini güzelleştirirdi. Bu, arabaları, kamyonları sürenleri de sevindiriyor olmalıydı. Yoksa önünde neden sıraya girsinler, neden, gölün içinde bir kuğusu da mutlaka olsun, desinler?

Adalet Ağaoğlu, Karanfilsiz

Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) III. kişili anlatıma başvurulmuştur.

B) Hâkim bakış açısıyla yazılmıştır.

C) Neden-sonuç ilişkisi kurulmuştur.

D) İç konuşma tekniğine yer verilmiştir.

E) Soru yoluyla düşündürme yoluna gidilmiştir.

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-76)

8. Yol boyu kavak ağaçları, köprü, yokuş yukarı dar sokak. Sokağın bitiminde kediyi gördüm. Yıkık bahçe duvarından duta tırmandı, oradan da çatıya. Baktım baca tütüyor. Rüzgârda savrulan kül rengi, yoğun bir duman. Kedi dumana girdi çıktı, kiremitlerin arasında kayboldu sonra. Bahçe kapısının önünde durdum. Girsem yol bitecek. “Ömür biter yol bitmez.” Kentlerin, otellerin duvarlarında yazılıydı. Bir geminin beyazında, trenlerin, uçakların alnında. Bekleme odalarında, gar saatlerinde, kamyonların otobüslerin ön camlarında yazılıydı. Ya da biri, tanıdık bir ses, hep bu tümceyi fısıldadı kulağıma. “Ömür biter yol bitmez.”

Nedim Gürsel, Dönüş

Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri bu parçadan hareketle uygun ifadelerle doldurunuz.

1. Parçada BETİMLEYİCİve ÖYKÜLEYİCİ anlatım biçimlerine başvurulmuştur.
2. Parçada anlatıcı 1.TEKİL kişidir.
3. Parça KAHRAMAN bakış açısıyla yazılmıştır.

9. Sabahleyin ( ) bir ara yarı daldığı uykudan pek yorgun ve hâlsiz uyandı ( ) Artık kanıksamıştı. Geceki saçma sinir bozukluğuna şaşıyordu ( ) Ne kötü bir gece geçirmişti. Halbuki değer miydi ( )

Bekir Sıtkı Kunt, Yataklı Vagon Yolcusu

Bu parçada ayraçlarla ( ) belirtilen yerlere, aşağıdakilerin hangisinde verilen noktalama işaretleri sırasıyla getirilmelidir?

A) (;) (,) (.) (…)

B) (,) (.) (.) (?)

C) (;) (;) (,) (.)

D) (:) (;) (,) (…)

E) (;) (.) (.) (?)

10. * Evvelce yanına yaklaşamayan mahalle çocukları(I), etrafını sarıyorlar? Sanki asıl yüzüne korkunç, gamlı, bedbin bir karnaval maskesi (II)geçirmiş bir köpektir.Ada’nın bu yakasında, (III) hiç ev yoktur. Bir kır kahvesi, bir köyün kahvesinin üç beş gediklisi…(IV)Komşunun buldoğu suratına, gördüğüm maskelerin en sertini, (V) en titiz gösterişlisini asmıştı.

Yukarıdaki cümlelerde numaralanmış kelime gruplarından hangisi bir zincirleme isim tamlamasıdır?

A) I.       B) II.      C) III.     D) IV. E) V.

11. Belirtili isim tamlamasında tamlayan ile tamlanan arasına kelime girebilir.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde böyle bir isim tamlaması vardır?

A) Kitabın sayfalarını dikkatle çevirdi.

B) Kedilerin ve köpeklerin oyununa daldı.

C) Büyük meydanın ortasında durdu.

D) Kapı geniş bir bahçeye açıldı.

E) Çayın mis gibi kokusuna dayanamıyordu.

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-77)

12-14. soruları aşağıdaki parçaya göre cevaplayınız.

Sait Faik, “düşünce ve duyuşlarını, hele kendi kurallarını getiren yeni bir sanatçı olarak başıboş ve özgür yaşama tutkularını anlamayan, buna karşı olan bir çevrede” yetişmiştir. Aile çevresinden ve hemen sonra yaşadığı öteki çevrelerle tam ve düzenli, doyurucu ve destekleyici bir anlaşma içinde olduğu söylenemez. İlk hikâyelerinden başlayarak bütün eserlerinin, artistçe kendi üslûbunda bir yaşamayı yadırgayanlarla çatışmalarının aynası olduğu görülür. Bu soy bir çatışmanın olmadığı yerde de, çağının sanatının ve yerleşmiş sanat ölçülerini aşan bir yeni ve güçlü sanat eserinin yeşeremeyeceği de açıktır. Böylece onda, edebiyatı, özentilerden, romantik ucuzluklardan kurtarmak, bir başka kata yükseltmek isteyen davranışın varlığı daha ilk adımlarında belli olmaktadır. Sait Faik, hikâyeyi ‘edebiyat yapan’ların elinden kurtarmaya gelmiştir.

Tarık Dursun K., Edebiyat Üstüne Narin

 12.Parçaya göre Sait Faik’in eserleri, çevresiyle çatışmalarının aynası olarak görülmektedir. Bu yargıdan yola çıkarak sanatçının hikâyeciliğini değerlendiriniz.

Çatışmalar hikayelerin olmazsa olmazıdır. Hikayeler olay  çevresinde gelişen edebi metinler olduğu için olayın oluşturan özellik çatışmadır. Bu çatışmalar bazen toplumda bireyler arasında bazen kişinin kendi içindeki çatışma olarak karşımıza çıkar.Buna göre Sait Faik , insan ve toplumu konu aldığı öykülerinde, genel olarak, toplumun herhangi bir olaya ya da insana karşı gösterdiği tepki, sınıf ayrılıklarının ortaya çıkardığı sakıncalar, işveren-işçi ilişkileri, toplumun düşkünlere karşı ilgisizliği, zenginlik-yoksulluk gibi, içinde yaşadığı toplumun sorunlarını dile getirmiştir. En çok üzerinde durduğu konu ekonomik dengesizliktir, insan ve doğayı konu edindiği öykülerinde insanın doğayla mücadelesi ve doğaya verdiği zarar üzerinde durmuştur.

13. Parçada çağının yerleşmiş sanat ölçülerini aşan yeni ve güçlü bir sanat eserinin yeşermesi hangi koşula bağlanmıştır? Açıklayınız.

                Yerleşik sanat anlayışını aşmak için tabiri caizse kuşak çatışması yaşamak gerekmektedir. Geleneği olduğu gibi sürdürmek sade bir taklitten öte geçmez. Yeni şeyler ortaya koyarken kuşak çatışması  olacak ki yeni ürünlerden faydalanabilelim. Orhan Veli içinde bulunduğu zamanla kuşak çatışması yaşamasaydı serbest şiire ulaşmamız daha sonraki zamanlara kalabilirdi. Orhan Veli de sıradan bir şair olarak karşımıza çıkardı.

14. Parçada geçen “artistçe kendi üslûbunda bir yaşama”, “edebiyatı, özentilerden, romantik ucuzluklardan kurtarmak”, “hikâyeyi ‘edebiyat yapan’ların elinden kurtarma” ifadeleriyle anlatılmak istenen nedir? Açıklayınız.

                Basit , sıradan herkes gibi yazanlardan değil de kendi üslubunu belirlemiş ve özgünlüğü yakalamış yazar … Nedim güçlü bir şairdir ve çığır açmış , özgün bir şairken Sünbülzade Vehbi ise Nedim’i taklit eden biridir. Onun için Nedim bilinir ve tanınırken Sünbülzade Vehbi ben tanınmaz.

15. Sait Faik, toplumsalı da bireyseli de göz ardı etmeden, etik ile estetiği potasında erittiği yepyeni bir öykü dünyası kurmuş, böylece, biz, kendisinden sona gelen genç yazarlara da yol açmıştı. Birçok kez, Dostoyevski’nin, “Hepimiz Gogol’ün Palto’sundangeliyoruz” demesi gibi, bizler de (1950 kuşağı denilen öykücüler, ama aynı zamanda Vüsat O. Bener’ler, Yusuf Atılgan’lar, Bilge Karasu’lar, Nezihe Meriç’ler de) Sait Faik’ten geliyoruz, diye yazdım.

Ferit Edgü, Sait Faik / Bir Öncü

Metinde altı çizili sözle anlatılmak istenen nedir? Açıklayınız.

“Onun yazdığı bir eserden etkilenerek sanat anlayışımızı şekillendirmişiz” demek istemiştir.

I. Dil bilimcilere göre dil ile kültür arasında sıkı bir ilişki vardır.

II.Yaşanan bu olaylar, Türk boylarının İslâm uygarlığının etkisine girmesine yolaçtı.

III. Eser orijinal nüshadan kontrol edilerek tekrar basıma hazırlandı.

IV. Bu görüş entellektüel çevrelerce ileri sürüldü ve desteklendi.

V. Bilim insanları görüşlerini kanıtlamak için laboratuvar çalışmaları yapar.

Yukarıda numaralanmış cümlelerin hangi ikisinde yazım yanlışı yoktur?

A) I. ile II.

B) II. ile III.

C) III. ile V.

D) I. ile III.

E) II. ile IV.

9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Kitabı Cevapları  (Sayfa-78)

17. Kış, Ada’nın bir tarafında yerleşebilmek için rüzgârlarını poyraz, yıldız poyraz, maestro, dıramudana, gündoğusu, batı karayel, karayel halinde seferber ettiği zaman; öteki yakada yaz, daha pılısını pırtısını toplamamış, bir kenara oldukça mahzun bir göçmen gibi oturmuştur.

Bu cümle ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Birleşik isim kullanılmıştır.

B) Terim kullanılmıştır.

C) Topluluk ismi kullanılmıştır.

D) Tekil isimler kullanılmıştır.
E) Soyut isim kullanılmıştır.

18. Aşağıda verilen tanılayıcı dallanmış ağaçtaki bilgilerden bazısı doğru, bazısı yanlıştır. İlk ifadeden başlayıp, cevap oklarını takip ederek doğru çıkışa ulaşınız.

• Refik Halid Karay, Anadolu’ya açılan hikâyecilerdendir. (D)
• Hikâyede anlatılmak istenen olay, olayın geçtiği yer ve zaman ile kişiler genellikle düğüm bölümünde okuyucuya tanıtılır. (Y)
• Okuyucuda merak unsuru uyandıracak temel çatışma, hikâyenin hazırlık aşamasında belirlenir (D)

3 NOLU ÇIKIŞ

 İsterseniz diğerlerini de cevaplayalım.

 Sunuda önemli ve ilgi çekici bilgiler dinleyici kitlesi gözetilerek seçilip düzenlenmelidir. (D)

• Rakamla başlayan cümlelerde rakamdan sonra gelen sözcük her zaman küçük harfle başlar. (Y)
• “Hani sessiz, zenginliğinibelli etmez, mütevazı adamdı da…” cümlesinde altı çizili kelime yapı bakımından türemiş isimdir. (D)
• Hikâyedeki kahramanlar ve kahramanların rolleri hazırlık aşamasında belirlenir. (D)

8. Aşağıda verilen tanılayıcı dallanmış ağaçtaki bilgilerden bazısı doğru, bazısı yanlıştır. İlk ifadeden başlayıp, cevap oklarını takip ederek doğru çıkışa ulaşınız.

 Günlükte, yaşananlarla yaşananların yazılması arasında uzun bir zaman vardır.(Y)

Günlüklerde gözleme önem verilmez. (Y)

Bir isimle bir yardımcı fiilden oluşan birleşik kelimeler; isimde ses olayı (düşme, türeme, değişme) oluşursa bitişik yazılır. (D)

7 NOLU ÇIKIŞ

 İSTERSENİZ DİĞERLERİNİ DE CEVAPLAYALIM 

 “Üç-beş kitap alıp eve döndüm.” cümlesinde kısa çizgi yanlış kullanılmıştır. (D)

Kısa ve özlü ifadelere yer verilen günlüklerde anlatım nesneldir. (Y)

Günlükler, yazarın iç dünyasını ve yaşadıklarını yansıtmaz. (Y)

Kişisel bloglar günlük amaçlı kullanılmaz. (Y)

1. Metinlerin yazılış amaçları ile ilgili neler söylenebilir? 

Yazara ait duygu ve düşünceleri kalıcı kılmak adına .

 2. Metinlerden yola çıkarak günlük türü ile ilgili hangi özellikler belirlenebilir?

Yaşanan olayların, o olayla ilgili izlenimlerin günü gü­nüne yazıldığı yazı türüne veya bu yazıları içine alan esere günlük (günce) denir.

Suut Kemal Yetkin, günlüğü şu şekilde açıklar: “İnsa­nın içini dökmeden edemediği dakikalar olur. Bir dost, bu dakikalarda erişilmez bir değer kazanır. Ama her şey bir dosta, söylenemez ki! Onun için, hele bir insan yazarsa, içinin gizli kıvrımlarını görmesini biliyorsa, masasının başına geçip kalemi eline almadan ede­mez, işte günlük dediğimiz yazarın kendi kendisiyle al­çak sesle konuşmasından doğmuştur.”

Günlüklerde, yazının kaleme alındığı tarih ve yer belir­tilir. Olaylar üzerinden zaman geçmeden, sıcağı sıca­ğına yazıldığı için günlüklerde olayların tüm ayrıntıları yer alır.

Günlük yazan kişi, gözlemlerini, duygularını ve düşün­celerini içinden geldiği gibi, doğal bir anlatımla dile getirir. Günlüğü yazan kişi, yazdıklarının bir başkası ta­rafından okunma ihtimalini düşünmediği için yazıların­da içtendir. Bu içtenlik, yazısına da yansır. Bunun so­nucu olarak, yazarın hayatından izler taşıyan günlük­lerde yazarın kişiliği, görüşleri ve ruhsal yapısıyla ilgili bilgilere ulaşılır.

Günlükler, roman ve hikâye için ilham kaynağı olmuş, bunun sonucu olarak bazı hikâye ve romanlarda “günlük” bir anlatım biçimi olarak kullanılmıştır.

Günlüklerin anıdan ayrılan yönü, olayın üzerinden zaman geçmeden, hemen yazılmasıdır. Anı ise olayların üzerinden zaman geçtikten sonra yazılır.

 3. Metinlerden hareketle yazarın kişiliğiyle ilgili neler söylenebilir? 

 Hayatına dair bilgiler… 

4. Metinlerde geçen fiilleri bularak bunların işlevlerini belirleyiniz.

 geldik>görülen geçmiş zaman

koştum>görülen geçmiş zaman

özlemişim>öğrenilen geçmiş zaman

gidiyor>şimdiki zaman

fırlatıyor>şimdiki zaman 

 5.

20 Kasım Gecesi Saat: 20.45

Bu gece Miraç gecesi. Radyoda mevlid başladı şu anda. Bütün kalbimle dua ediyorum: Tanrım,

hocama acil şifalar bahşeyle! Başka hiçbir dileğim yok.

21 Kasım 1965 Pazar

Bugün hocama gittim (5.15 – 6.10). Düne göre daha iyi buldum. Yarın belki bacağını ameliyat edecekler. Doktorlar kendisine de söylemişler. “Yarın bacağıma bakacaklar” dedi. Onu en ziyade sıkan, sapasağlam olduğu halde, yatağa çivilenip kalmak. Akşam yemeği yedirdim. Bir dilim domates, bir parça et, birkaç salatalık yedi. Bir de Orhan’ın sıktığı bir bardak greyfurt içti o kadar. Rengi -gece iyi uyuduğundan- düne göre çok daha iyi idi. İnşaallah iyi bir ameliyat neticesinde, on beş güne kadar ayağa kalkabilir.

Fevziye Abdullah Tansel, Ay Dolanır Günler Geçer

Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri günlükten hareketle uygun ifadelerle doldurunuz.

a. Günlükte anlatılanlar TARİH  düşülerek kaleme alınmıştır.

b. Günlükte anlatılanlar BİRİNCİ  kişi ağzından yazılmıştır.

c. Günlükte KONUŞMA diline yakın bir dil kullanılmıştır.

ç. Günlükte SAMİMİ bir anlatım kullanılmıştır.

 6. Aşağıdakilerin hangisi günlüğün anıdan ayrılan yönlerinden biri değildir?

A) Günü gününe yazılması

B) Olayları daha ayrıntılı anlatması

C) Kesin tarih belirtmesi

D) Başkalarının hayatını merkeze alması

E) Genellikle içe dönük olması

 7. Blog ile ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Webloğun kısaltılmış şeklidir.

B) Web tabanlı bir yayındır.

C) Başkalarının yorumlarına yer verilmez.

D) Kişisel blog türü daha yaygındır.

E) Blog, günlüğün Genel Ağ ortamına taşınmış hâlidir.

ÜNİTE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARI

1-4. soruları Adalet Ağaoğlu’nun yazdığı aşağıdaki günlüğe göre cevaplayınız.

Geldik. Daha eve girmeden doğru Ayhan’a koştum. Özlemişim. Ankara yaz aylarında her zamanki gibi. Bomboş. Issız, sessiz. İyi bir çalışma odası. Halim yarın bir iki gün için Tokat’a gidiyor. Bu iş gezisi çalışmalarım açısından benim için de iyi bir fırsat mı desem?

16 Temmuz

 Yeni bir çağın başlangıcı. Bugüne zamanın dönüm noktası mı demeli acaba? Türkiye saatiyle 15.32’de ABD, Apollo 11 adını taşıyan uzay füzesini aya fırlatıyor. Araçta üç astronot: Neil Armstrong, Edwin Aldrin, Michael Collins. İlk ikisi Ay’a çıkacakmış, Collins de ana kabinde oturup ötekilerin dönüşünü bekleyecekmiş. Astronotlar Ay’dan 40 kg. kadar toprak ve maden külçeleri getirecekler. (Ne madeni? Nerden, nasıl biliniyor?) Biliniyor, biliniyor. (…)

 17 Temmuz, saat19.00

Apollo şimdi dünyadan 200.000 km. uzaklıkta. Ay’a varış bizim saatle 22.00-22.50’lerde olacakmış.

 20 Temmuz, saat 22.16

Örümcek Ay’a indi. Huston Uzay Merkezi ile Ay modülü arasında konuşma var. Tamam. Ay modülü

ayda. Armstrong: “Her şey yolunda gitti” demiş. Güntekin anlatıyor: “Araçta bir mavi ışık yandı. Armstrong uzay merkezine teşekkür etti. Merkezde büyük sevinç. Mavi ışık, Ay’a indik, demek. Uzaklık 340.000 km. Armstrong: ‘Fantastik’ diyor. Tahminen 10 saat sonra Ay’ın yüzeyine ayak basacaklar.

Yarın saat 8.15’te Ay’dan TV yayını yapılacak.”

 21 Temmuz

Astronotlar Ay’a ayak basma saatini dört saat öne almışlar. Bu sabah saat 4.15’te Neil Armstrong Ay modülünün kapağını açtı; merdivenlerini inerek tam 4.17’de Ay’a ayak bastı. İlk adım. Oradan hemen TV yayını başladı. Güntekin yayına devam ediyor.

Saat 23.26: Ay modülü (Kartal) ‘Örümcek‘ ana kabin Columbia ile kenetlendi. (…)

 22 Temmuz

Halim’in doğum günü. “Kutlarım“lara yanıt: “Dünyaya geldim diye sanki suç işlemiş gibi hissediyorum kendimi.”

Bir baraj yapımıyla ilgili olarak kendisine bilirkişi üyelik işi verilmiş. Evi büro haline getirdik. İkimiz de ayrı köşelerde çalışmaktayız. İlbank kooperatif evlerindeki dairemiz kullanışlı. Her yere yakın. Çevresinde elçilik parkları, bahçeleri… Başkentte yalnız bu köşelerde görülebilen bol yeşillik. Polonya ve Çek elçiliklerinin bahçeleri sulanırken balkondaysam ıslak toprak kokusunu duyabiliyorum. Burası başımıza sıkıntı çıkarmıyor. Bir odası daha olabilseydi adına Halim’in çalışma odası, denilirdi. Ama onun aklı hep Alanya, İncekum’da.

YAZMA ÇALIŞMALARI

a. Yazma Tür ve Tekniklerini Tanıma

Günlük Yazma

Günlük yazma, karşılaşılan bir olay veya durumun insanda oluşturduğu duygu ve düşüncelerin içten bir anlatımla sunulmasıdır. Günlük yazmada gözlem ve kişisel izlenimlerin önemli bir yeri vardır. Günlükte esas olan yaşanan bir günün özetlenmesi değil yaşananların kişide bıraktığı etki ve izlenimlerin yansıtılmasıdır. Günlük  yazarken duygu ve düşüncelerin ifadesinde özgün olunmaya çalışılmalıdır. Günlük yazmaya tarih atılarak başlanmalı; günlükte yalın, açık, konuşma diline yakın bir dil kullanılmalıdır. Aşağıdaki parçada yaşanan, karşılaşılan olay ve durumların insanda oluşturduğu duygu ve düşünceler, içten bir anlatımla sunulmuştur.

14 Haziran

Hacer hanım geldi ansızın. Öldü sanıyordum; hiç bu kadar açmamıştı arayı. Geçen yaz son geldiğinde, hastaydı zaten: çarpıntı, damar sertliği, gerginlik. Hacer hanımın hayatı “anlatılsa, roman olur.” Birkaç

hikâyeme konuk sanatçı olarak katıldı. Şöyle diyeyim Katherine Mansfield’in ağzından: Geçmişini düşünüp ağlayacak vakti yoktur onun. İyi ki. Çünkü baştan başlasa, bir kerecik ağlasa, bir daha sonu

gelmez gözyaşlarının. “Dünyada rahatça bu kadar gözyaşı dökebileceği bir yer de yoktur üstelik.”

Tomris Uyar

b. Yazma Sürecini Uygulama

1. Yazma Tür ve Tekniklerini Tanıma bölümünde yapılan açıklamalar doğrultusunda bir günlük yazınız.

 Cevabı size kalmış. 

2. Bir blog oluşturarak başta günlükleriniz olmak üzere diğer yazılı veya görsel üretimlerinizi bu blogda paylaşınız. Ürettiğiniz ve paylaştığınız metinlerin sorumluluğunu üstleniniz.

 Cevabı size kalmış. 

SÖZLÜ İLETİŞİM ÇALIŞMALARI

Farklı günlüklerden / bloglardan seçtiğiniz metinlerden bir sunu hazırlayıp sınıf ortamında sununuz.

Not: Konuşmanızda beden dilini doğru ve etkili biçimde kullanınız.

Dil Bilgisi

1. ÖZCÜLLÜK. – Dün İstanbul’a inmiştim. Dönüşte buğuluda (vapurda) kahveciden soğuk bir su istedim:

“Soğuk su yok, soğuk limonata var,” dedi kahveci. “Getirin,” dedim. Soğuk değil. Utanmıyor kahveci yalan söylemeye. Söyledim limonatanın soğuk olmadığını. Çıkışır gibi “Soğuk!” dedi. Sanki benim ağzım

yok, sanki ben anlamam soğuktan, sıcaktan. Buğululardaki kahvecileri sıcak günlerde soğuk su bulundurmaya yükümlü (mecbur) tutmalı. Limonatasını, içinde ancak üç beş damla limon suyu olan limonatasını, kim bilir hangi suda yaptığı limonatasını satmak için kapalı soğuk su bulundurmayacak.

Üstelik limonatayı da soğutmayacak… Neden soğutsun, alıcı onun buyruğu altında, böyle sıcak bir günde ister istemez içecek… Sonra “Gazozum soğuk, ondan getireyim,” dedi. “Peki,” dedim. Gazoz da soğuk değil, sesimi çıkarmadım.

Yanımda gençten biri oturuyor. Duramıyor yerinde, boyuna kımıldıyor, ikide bir kalkıyor, hızla kalkıyor,

hepimiz sarsılıyoruz. Otururken de öyle. Şöyle yavaşça, yolu yordamıyla oturmuyor ki, atıyor kendini

kanapeye. Gazete okuyor katlamıyor gazetesini, çarşaf gibi açıyor, elleri ta benim yüzümün önünde,

burnuma değecek. Kalkamıyorum oradan, başka yer yok. Bacaklarını da iyice açmış. Büzüldükçe büzüldüm. Kendinden başkasını düşünmüyor küçük bey, genişledikçe genişliyor.Sonunda dayanamadım, “Görüyorsunuz, daha da büzülemiyorum, yer kalmadı…” Neyse ki sesini çıkarmadı, kalktı, öte yanındaki ile yer değiştirdi. Yeni komşum daha yaşlı, uslu oturmasını biliyor.

 a. Yukarıdaki parçada geçen çekimli fiilleri bulunuz.

 inmiştim,istedim,dedi,dedim,utanmıyor,söyledim,tutmalı,bulundurmayacak,soğutmayacak,içeçek,çıkarmadım….

 b. Bulduğunuz fiillerin metindeki işlevlerini belirleyiniz.

 inmiştim: durum fiili

istedim: iş fiili

dedi/dedim:iş fiili

utanmıyor: durum fiili

söyledim: durum fiili

tutmalı:iş fiili

bulundurmayacak: durum fiili 

 c. Parçada bulduğunuz çekimli fiillerin kip ve kişi eklerini belirleyiniz. 

in-miş-idi-m> öğrenilen geçmiş zaman >tekil 1.kişi eki

iste-di-m>görülen geçmiş zaman >tekil 1.kişi eki

de-di-m>görülen geçmiş zaman >tekil 1.kişi eki

utan-ma-yor> şimdiki zaman > tekil 3. kişi eki

söyle-di-m>görülen geçmiş zaman >tekil 1.kişi eki

tut-malı>gereklilik kipi >tekil 3.kişi eki 

ç. Bulduğunuz çekimli fiilleri yapılarına göre inceleyiniz. 

in-miş-idi-m> basit

iste-di-m>basit

de-di-m> basit

utan-ma-yor> basit

söyle-di-m> basit

tut-malı> basit 

d. Bulduğunuz çekimli fiillerin öznelerine ve nesnelerine göre çatılarını inceleyiniz.

 in-miş-idi-m> Etken /Geçişsiz

iste-di-m>Etken / Geçişli

de-di-m>Etken / Geçişli

utan-ma-yor> Etken /Geçişsiz

söyle-di-m>etken /Geçişsiz

tut-malı>Etken /Geçişsiz 

2. Türkiye’deki tarihine bakacak olursak çay ilk olarak II. Abdülhamid döneminde 1894’te Japonya’dan getirilmiş. Bursa’da deneme dikimi yapılmış. Çayın üretimine Cumhuriyet’ten sonra başlanmış ve 1963’e kadar çay talebi başka ülkelerden sağlanmış. Kısacık zaman diliminde hayatımızın her anında çay yerini almış.

Yukarıdaki parçada noktalama işaretlerinin kullanılma amaçlarını belirleyiniz.

 Türkiye’deki> özel isimlere çekim eklerini ayırmada

II. Abdülhamid> sıra sayı bildiren sözcüklerden sonra

1894’te> tarihlerden sonra gelen çekim eklerini ayırmada

Japonya’dan> özel isimlere çekim eklerini ayırmada

…getirilmiş.>yargı bildiren sözcüklerin sonuna

Bursa’da> özel isimlere çekim eklerini ayırmada

Cumhuriyet’ten> özel isimlere çekim eklerini ayırmada

1963’e> tarihlerden sonra gelen çekim eklerini ayırmada

…sağlanmış. >yargı bildiren sözcüklerin sonuna

…yerini almış. >yargı bildiren sözcüklerin sonuna

 3. Nurullah Ataç’ın günlüğünde günümüz yazım kurallarına uymayan kullanımları tespit ederek bu durumun nedenini açıklayınız.

 Bunların yanında konuşur(telefon), buğulu(vapur),balı(şehir),salkı(haber ) gibi Öztürkçe kelimeler kullanmıştır.

4. Metin

2 ARALIK 2015 ÇARŞAMBA

Hoş geldin kış 🙂

Yılın ilk karı bugün yağdı. Hem de lapa lapa… Uzun zamandır, ilk karın yağışına şahit olmamıştım. Bir sabah uyandığımda her yeri karla kaplı bulurdum. Akşam saatlerinde kar yağdı. Bu bize güzel bir sürpriz oldu. Hayat sürprizlerle dolu. Hoş geldin kış.

27 KASIM 2015 CUMA

Beklenen Misafir

Beklenen misafir nihayet bugün geldi. Tüm ısrar ve çabalara rağmen kasım ayının sonuna kadar direndi. Ama soğukların başlaması ile birlikte bahanesi de ortadan kalktı. Köyden gelmek zorunda kaldı. O çok üzgün ama biz mutluyuz. Bu misafir kim mi? Tabii ki babaannem…

26 KASIM 2015 PERŞEMBE

Tebessüm

Tüm gün yüzümde tebessümle dolaştım.

Tüm gün yüzümde tebessümle dolaştım. Neden mi? Çünkü yıllar yıllar öncesinden bir dostum

beni arayıp bulmuştu. O kadar mutlu oldum ki anlatamam. Onu görmek, onunla sohbet etmek beni

bir anda geçmişe götürmüştü. İnsana böyle vefalı dostlar gerek.

Metin ve Türle İlgili Açıklamalar

Bloglar çeşitli alanlarda kullanılmaktadır. Bu kullanım alanlarından biri de günlük şeklinde oluşturulan bloglardır. Bu tür bloglarda, blog yazarı gün içindeki izlenim ve gözlemlerini ya da hayatının belli bölümlerini takipçileri ile paylaşır. Duygu ve düşüncelerini içten bir anlatımla takipçilerine sunar.

Metni Anlama ve Çözümleme

1. Yukarıdaki blog metninin günlük türüne benzeyen özelliklerini belirtiniz.

 Her ikisi de sohbet havasında yazılır. Samimi ve içten bir dil kullanılır.

 2. Blog metnindeki dil ve anlatım özelliklerini belirleyiniz.

 Sorular sorarak okuyucuyu düşündürmeye ve metnin içine katmayı hedeflemiştir.

 3. Blog yazarı hayatıyla ilgili neleri paylaşmaktadır? Belirtiniz.

 Hayattaki izlenimlerini konu edinmiştir.

 4. Blog yazarının duygularını açık ve etkili biçimde ifade ettiği cümleleri belirleyiniz.

Meyvesinin kırmızı olmasına şaşırmadım, doğal diye düşündüm.

Kahvenin rengini düşününce çiçeğinin bembeyaz olmasına hayret ettim.

Metin ve Türle İlgili Açıklamalar

Günümüzde Genel Ağ, hayatın her alanında yer almaktadır. İnsanlar artık sosyal ağlar, forum siteleri, bloglar üzerinden paylaşımlarda bulunmaktadır. Bu paylaşımlar, paylaşan kişiye ya da kişilere göre çeşitlilik gösterir.

Bu blogda, blog yazarı merak ettiği konularla ilgili araştırma yapmış, daha sonra ise araştırma sonuçlarını takipçileri ile paylaşmıştır. Takipçileri ile karşılıklı konuşuyormuş havası içinde merak ettiklerini anlatmıştır. Böylelikle takipçileri ile bir bağ kurmuş ve onların varlığından haberdar olduğunu takipçilerine sezdirmiştir.

 Blog

Kişisel web sayfası olan blog, insanların birbiriyle paylaşmak istediği yazı, yorum, video vb. içeriklerin sıralandığı web tabanlı yayındır. “Web” ve “log” sözcüklerinin birleşiminden oluşan “weblog”un kısaltılmış şeklidir. Bu tür, bilgisayar teknolojisindeki gelişmelere bağlı olan toplumsal değişimlerin ve etkileşimlerin sonucunda ortaya çıkmıştır. Bloglar hayatın; eğitim, siyaset, ekonomi, kültür, sanat vb. alanlarında yaygın bir şekilde kullanılır. Sağladığı kolaylıklar sayesinde diğer web uygulamalarından daha çok tercih edilmektedir.

Blog, günlüğün Genel Ağ ortamına taşınmış hâlidir. Kişisel bloglar günlük amaçlı kullanılır. Blog yazarları kişisel duygularını, yaşadıkları ilginç olayları diğer insanlarla paylaşmak amacıyla bloglarına yazarlar. Blogda yayımlanan yazının sonunda gönderme zamanı yer alır. Yayıncının tercihine göre bu yazılar hakkında yorum yapılabilir. Yorum sayesinde yazar ile okuyucu arasında iletişim kurulur.

Blogda, paylaşımlar genellikle güncelden geçmişe doğru sıralanır. Genellikle her paylaşımın sonunda gönderenin adı yer alır. Blog yöneticisinin tercihine göre takipçiler yazılara yorum yapabilir.

Blogda önemli bir öge olan yorumlar sayesinde blog yöneticisi ve takipçiler arasında iletişim sağlanır.

Metni Anlama ve Çözümleme

1. Blog yazarının merak ettikleri nelerdir? Belirtiniz.

 Çayın Türklerde tarihinin çok olmamasına rağmen neden çok sevildiğini merak eder.

 2. Blog yazarının blogda karşı tarafı dikkate alarak yazdığını gösteren ifadeleri belirtiniz.

 Sohbet havasında geçmiştir. Soru yoluyla okuyucuyu da metne katmıştır.

 3. Blogdaki dil ve anlatım özelliklerini belirleyiniz.

 Sade ve akıcı bir dil kullanılmıştır.

 4. Blog metninin görsel unsurlarla ilişkisini belirleyiniz.

Çay ya da kahveden bahsediyorsa bunların görseli mutlaka olmalı.