1.      Her sanatçı yapıtlarında çevresindeki olaylara yer ve­rir. Bunlardan bazıları, olaylara kendilerini hiç karıştır­madan anlatırken bazıları da olayları penceresinden gördüğü şekilde aktarır bize.

Bu parçada geçen altı çizili sözle anlatılmak iste­nen aşağı da kilerden hangisidir?

A)  Olayların tarafsız bir biçimde anlatılması

B)  Söz sanatlarına başvurulması

C)  Yaşamın gizli kalmış yönlerinin anlatılması

D)  Duygusal anlatıma yer verilmesi

E)  Olayların yazarın bakış açısıyla aktarılması

2.   Öteden beri söylenen bir söz vardır: “Dergiler, edebi­yat dünyasının vazgeçilmez okuludur.” Bu dergiler sayesinde edebiyatın kan dolaşımı sağlanır. Zaten hangi ülkede edebiyat dergileri zayıflamışsa, edebiyat dünyası da can çekişmeye başlamıştır.

Bu parçada geçen ”edebiyatın kan dolaşımını sağla­mak” sözüyle, edebiyat dergileriyle ilgili olarak anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

A)  Sanatçıların karşılaştığı sorunlara çözüm üretmek

B)  Sanatseverleri, nitelikli yapıtlarla buluşturmak

C)  Yazın hayatını canlı tutmak

D)  Sanatçılar arasında iletişimi sağlamak

E)  Yazınsal yapıtların ilginç yönlerini ortaya çıkarmak

3.  Yazar, yapıtlarında mekân olarak Anadolu’nun adı sa­nı duyulmamış kasabalarını seçtiğini söylüyor. Orala­rın geleneklerinden, giyiminden, yemeklerinden, konuşmalarından ayrıntılı olarak söz ediyor. Yapıtlarını okurken, yerel renkleri yansıtmaya özen gösterdiğini hemen fark ediyorsunuz.

Bu parçada geçen “yerel renkleri yansıtmak” sözüy­le anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

A)  Kendi yaşantısından kesitler sunmak

B)  İşlenmemiş konuları kaleme almak

C)  Anlatımda canlı bir dil kullanmak

D)  Yöresel özelliklere yer vermek

E)  Ayrıntılı bir anlatıma başvurmak

4.      Türk şiirinin en sıra dışı şairi İlhan Berk, bu yapıtıyla okuru şaşırtmayı sürdürüyor. Yazmaya, şiirin sıfır nok­tasından başlayıp günümüze kadar ulaşan şair, dergilerde yayımladığı şiirlerini bu yapıtta bir araya getirmiş.

Bu parçada “şiirin sıfır noktasından başlamak” sö­züyle anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangi­sidir?

A)  En uç ve süslü anlatımla şiir kaleme almak

B)  Geleceğe kalabilecek şiirler yazmak

C) İçerik ve biçimiyle düzeyli bir okur kitlesi oluştur­maya çalışmak

D) Şiirde en eski kalıpları günümüze uyarlayarak yapıt ortaya koymak

E) Şiirlerini,  şiirin  başlangıcından  hareket ederek oluşturmak

5.      Yazmak, sözcüklerle gerçekleştirilen bir eylemdir. Üsluba giden yol onların evreninden geçer. Bu evrenin yasalarını yeterince uygulayamayan bir kimse gerçek­te yazar olamaz, dilin toprağına sağlam basamaz.

Bu parçada “dilin toprağına sağlam basmak” sözüy­le anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

A)  Yapıtlarında sanatlı bir dil kullanmak

B)  Dildeki gelişmeleri günü gününe takip etmek

C)  Birden fazla dili yetkin seviyede kullanabilmek

D)  Dilin kurallarına dikkat ederek yapıt oluşturmak

E)  Yapıtlarını halkın kullandığı sözcüklerle ortaya koy­mak

6.      Bir roman yazmaya karar vermek benim için kolay olmadı. Çünkü roman, öyküyle karşılaştırılınca bilin­meyeni daha fazla olan bir alandır. İzleyebileceğiniz yöntemlerin çokluğu sizi kuşkuya ve özenli olmaya iter.

Bu parçada altı çizili sözle romanın hangi özelliği vurgulanmak istenmiştir?

A)  Bilgi ve deneyim istemesi

B)  Düşsel öğelere ağırlık vermesi

C)  Uzun bir süreç sonunda oluşması

D)  Okur tarafından anlaşılmasının zaman alması

E)  Anlaşılmayan yönü çok olan bir yapıya sahip olması

7.       Bu antoloji, 1920¹den 1970’e kadar uzanan elli yıllık bir dönemin en seçkin şairlerini, en güzel örnekleriyle topluca gözler önüne sermek için derlenmişti. Kitap, şiirimizin bir aile fotoğrafıydı i ama ne yazık ki fotoğraf­ta çocuklar yoktu.

Bu parçada “fotoğrafta çocukların olmaması¹‘ sözüy­le anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

A)  Şairlerin daha çok, eski şiirlerine yer vermek

B)  Çocuklarla ilgili şiirlere antolojide yer vermemek

C)  Genç şairlerin şiirlerini antolojiye almamak

D)Antolojiyi hazırlarken okurların beklentilerini dikka­te almamak

E)  Şairlerin en başarılı şiirlerini seçmek

8. Yazınımız var; ama yazın dünyamız yok ne yazık ki! Sanatçılarımız birbirlerini tanımıyor, daha doğrusu ta­nımak istemiyorlar. Sanıyorum tanımayı gerekli gör­müyorlar Hepsi kendi kabuğuna çekilmiş, hiçbiri kendi dışındakiler) sanatçı olarak görmüyor, gözlen sadece kendilerini görüyor.

Bu parçada “gözleri sadece kendilerini görmek¹‘ sö­züyle sanatçılarla ilgili olarak anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

A)  Bir yazın dünyasının var olduğuna inanmamak

B)  Öteki sanatçılarla iletişim kurmaktan çekinmek

C)  Kendi yapıtlarıyla ilgili değerlendirme yapılmasını hoş karşılamamak

D)  Özeleştiri yapmaktan kaçınmak

E)  Yazın dünyasında yalnızca kendilerinin var olduğu­nu kabul etmek

9- Bir şair, gelenekten ve birikimden yararlanarak büyük şair olur. Oysa bugün birçok şairimiz, kendi geleneği­ni yok sayıp ateşi yeniden keşfetmenin sevdasına düş­tü. Bu da onların kısa sürede unutulmasına yol açtı.

Bu parçada geçen “ateşi yeniden keşfetmek” sözüy­le anlatılmak istenen, aşağıdakilerden hangisidir?

A)   Eski konuları yeni anlatım biçimleriyle anlatmak

B)  Yepyeni anlayışlarla yapıt vermeye yönelmek

C)  Kendinden önceki büyük şairleri önemsememek

D)  Eskilerin deneyimlerini tekrar yaşama durumunda kalmak

E)  Yazıldığı dönemin dışına çıkamamak

10.     Bir dildeki şiiri başka bir dile aktarmak kolay değil. Hele Türkçenin kendine has bir şiirselliği, sözcükleri­nin eğilip bükülme özelliği olduğu da düşünülürse Türkçe bir şiirin çevirisi çok daha zordur.

Bu parçada “sözcüklerin eğilip bükülme özelliği” sö­züyle, Türkçeyle ilgili olarak anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

A)  Köklü bir geçmişe sahip olduğu

B)  Sözcük sayısı bakımından zengin olduğu

C)  Sözcüklerinin çokanlamlılığa sahip olduğu

D)  Sözcük türetmeye elverişli bir yapısının olduğu

E)  Öteki dillerden üstün niteliklere sahip olduğu

11.     Ekmeğin peşinde koşan bir yazar, okuyucuya edebi­yat tadı veremez- Çünkü, hangi sanat dalında olursa olsun; sanatçı, her şeyi bir kenara bırakıp sadece sanatına kilitlenebilmelidir Yoksa, ortaya konan şey, bir sanat yapıtı olamaz.

Bu parçada geçen altı çizili sözle, yazarla ilgili ola­rak anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

A)  Yapıtlarında sosyal problemlere yer verdiği

B)  Halkın maddi sıkıntılarını anlattığı

C)  Geçim derdi taşıdığı

D)  Yapıtlarında hep kendini anlattığı

E)  Sanat halk içindin düşüncesini savunduğu

12.    Geçenlerde, bir edebiyat dergisinde birkaç genç eleş­tirmenin roman değerlendirmelerini okudum. Ancak hiçbiri kapsamlı bir eleştirinin niteliklerini taşımıyordu. Yaptıkları, eleştirinin kıyılarında gezinmekti sadece.

Bu parçada geçen “eleştirinin kıyılarında gezinmek” sözüyle anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangi­sidir?

A)  Eleştiriyi yapıtın yazarıyla sınırlandırmak

B)  Değerlendirmelerde öznelliğin dışına çıkamamak

C)  Eleştirinin tarihsel gelişimini bilmemek

D)  Derinlemesine ve etraflı bîr eleştiri yapamamak

E)  Eleştiriyi, yalnızca yazarı ve yapıtı övmekten ibaret görmek

 CEVAPLAR

1. Türkiye’de bulunan yüzlerce kelebek türünden biri Osmanlı ateşi. Bilim adamları bu türün» günümüzde yalnızca Muğla ve Antalya’da ender olarak görüldü­ğünü belirtiyor Avrupa’da dağılımı Güney Balkanlar ve Türkiye İle sınırlı olan bu kelebek türünün kanat rengi, güneş ışığının vurduğu açıya göre parlak porta­kal turuncusu ve koyu ateş kırmızısı arasında değişi­yor. Bundan kırk elli yıl öncesine kadar Marmara, Ege ve Akdeniz kıyılarında, özellikle küçük bataklıklarda ve sulak alanlarda yaşamını sürdürüyordu. Ancak yaşam alanını kaybeden Osmanlı ateşi artık dar bir çevrede yaşıyor.

Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi ağır basmaktadır?

A) Öyküleme

B) Betimleme

C) Tanımlama

D) Karşılaştırma

E) Açıklama

2. Bolu Dağı, dört mevsimi dört ayrı güzellik olarak ya­şayan Bolu’nun yüreğidir aynı zamanda. Doğa, her mevsimde farklı düşler görüyor bu coğrafyada. Bolu’da, tepede beyaz bir gelinlik giymiş gibi duran saat kulesi, sessizce izliyor kırmızısı ak pak olan damlan. Seben’de, yayla evleri yavaş yavaş kristal bir örtünün altında sessizce kayboluyor. Bolu’da kar, beyaz bir masal gibi yağıyor.

Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi ağır basmaktadır?

A) Öyküleme

B) Betimleme

C) Tartışma

D) Tanık gösterme

E) Örneklendirme

3. Sinemanın olanaklarının edebiyattan daha üstün oldu­ğunu söyleyenler var. Halbuki ne kadar başarılı da ol­sa sinemanın olanakları sınırlıdır. Etkileme gücü, inebi­leceği gerçekler görülenden öteyi pek aşamaz. Bir Hugo’yu, bir Proust’u, bir Hemingway^]i okumak baş­kadır, ne kadar mükemmel olsa da onların eserlerin­den yola çıkılarak yapılan bir filmi seyretmek başka. Zaten, edebiyat dünyasının büyük, ölmez eserlerinin beyazperdede gerçekteki güzelliklere hiçbir zaman erişemediğini çeşitli örneklerden biliyoruz.

Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi ağır basmaktadır?

A) Benzetme

B) Betimleme

C) Öyküleme

D) Tartışma

E) Tanımlama

4.       Hafta sonu tatilini geçirmek için Karadeniz yollarındayız. Mavi ve yeşilin iç içe olduğu uzun bir sahil, Yollar o kadar kıvrım kıvrım ki bir ara başımız dönüyor ve mola vermek zorunda kalıyoruz. Yolun sonunda en az iklimi kadar yumuşak; dağları, denizleri kadar renkli ve hareketli insanlar… Misafir ağırlamanın verdiği heye­can ve mutluluğun, yüzlerinden okunduğu sevecen insanlar ve hafta sonu hiç bitmesin isteyen bizler… Sı­cacık yüreklerle tanışmanın verdiği farklı duygularla, çevremizi saran çocuklarla vedalaşarak geri dönüyoruz.

Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerin hangisine başvurulmuştur?

A)  Öyküleme – betimleme

B)  Açıklama – betimleme

C)  Öyküleme – örneklendirme

D)  Açıklama – tanık gösterme

E)  Betimleme – tanımlama

5.      Yazar, bazı kahramanlarını seçerek onları kayıramaz mı? Kötü romanlar bu kayırma ve yüceltme örnek­leriyle doludur. Sadece kötü romanlar mı? İyi roman­larda da rastlarız, yazarın kendi kahramanlarını kayır­masına. Dostoyevski’nin Karamazof Kardeşler’de Alyaşa’yı her fırsatta nasıl kayırdığını hatırlayalım. İvan ve Mitya hep çarpık gülerler, Alyaşa ise yüzü aydınlık olarak güler.

Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangile­rine başvurulmuştur?

A)  Öyküleme – örneklendirme

B)  Tartışma – örneklendirme

C)  Açıklama – karşılaştırma

D)  Betimleme – öyküleme

E)  Açıklama – tanık gösterme

6.       Fantastik edebiyat, bilimkurgu ya da polisiye gibi bir iki asırlık bir tür değildir. Kökü ta Odysseia’ya, mitoloji­lere dayanır. Tüm fantastik yolculuk öykülerinin ve bi­linmeyen bir dünyayı araştırdıktan sonra eve dönüp yazılan öykülerin toplamıdır fantastik edebiyat. Bilin­meyenden, tekinsiz olandan kaçmaz; tersine, onların üstüne üstüne gider. Hep yeni, keşfedilmemiş toprak­larda dolaşır, yeni haritalar çizer, akıl dışına ve doğa ötesine kolaylıkla yelken açar.

Bu  parçanın  anlatımında  aşağıda   verilenlerin hangilerinden yararlanılmıştır?

A)  Açıklama – karşılaştırma – örneklendirme

B)  Açıklama – tanık gösterme – örneklendirme

C)  Açıklama – tanık gösterme – benzetme

D)  Tartışma – örneklendirme – tanımlama

E)  Açıklama – karşılaştırma – tanımlama

7.       Şairlerin düzyazılarının okunması bize değişik açılar­dan faydalar sağlar. Şiirin bir labirenti andıran kar­maşık örgüsü ve kendine özgü kapalılığı içinde imgeyi gözden kaçırabiliriz. Oysa şiire göre sade bir anlatım­la oluşturulan düzyazılarda, şairin imge dünyasını net bir şekilde görebiliriz. Bunlar, şiirlerin bir açıklamasıdır anlamına gelmez; ancak yine de dikkatli bir okur, bun­larda kendine yararlı bilgiler bulabilir. Sözgelimi ben, Melih Cevdet’in imge üzerine açıklamalarından yarar­landım: “Çağdaş ozan Eki türlü bir deney süreci için­dedir. Bunlardan ilki onun doğa ve insanlık ile karşılık­lı etkileşiminden kaynaklanır. Ozanın ikinci deneyi, do­ğayı imgeye çevirmesiyle başlar,¹‘ diyor ünlü şair.

Bu parçanın anlatımında aşağıda verilenlerden hangisine başvurulmamıştır?

A) Karşılaştırmaya                                 B) Benzetmeye

C) Alıntı yapmaya                                 D) Tanımlamaya

E) Kişisel görüşleri belirtmeye

8.       Eleştiri, yazınsal yapıtın gerçek yaşamdaki karşılığını yine dil içerisinde bulmaya çalışır. Roland Barthes’ın yaklaşımıyla, eleştiri bir yapıtın gerçekliğini açığa çı­karmak değil, dil ve konu bütünlüğünün sağlanıp sağ­lanmadığını saptamaktır. Yeni bir yapıtın kendi türün­deki söyleyişine uygun olup olmadığını bulmaktır. Yoksa eleştiri, sanatçının gerçeklere ne derece bağlı kaldığıyla ilgilenmez.

Bu parçanın anlatımında yazar, eleştiri ile ilgili dü­şüncesini inandırıcı kılmak için aşağıdakilerden hangisine başvurmuştur?

A) Örneklendirmeye                              B) Betimlemeye

C) Karşılaştırmaya                                 D) Benzetmeye

E) Tanık göstermeye

 9.       Dünyada kulağa en hoş gelen diller İtalyanca ve Rumcadır, diyenler var. Ancak bilenler ve dışarıdan dinle­yenler itiraf ederler ki dünyada kulağa en hoş gelen ve anlamayanları bile hayran bırakan bir dil varsa o da İstanbul’da ve devletin büyük şehirlerinde konuşulan Türkçedir. Kulağı yoracak, insanın tabiatına aykırı ge­lecek hiçbir durum yoktur Türkçede. Ne İtalyancanın birbirini takip eden “y” lerî ve şiddetli “r” leri ne de Rumca’nın peltek “z” leri ve fısıltılı “s” tekrarları vardır Türkçede.

Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi­ne başvurulmamıştır?

A) Tartışmaya

B) Öznel yargılara

C) Örneklendirmeye

D) Karşılaştırmaya

E) Benzetmelere

10.    Türk edebiyatının en güçlü ve etkin daman şiirdir. Ata-sözlerine, deyimlere, halk hikâyelerine bakın, gele­neksel oyunlarımız Karagöz, ortaoyununa bakın. Öl­çülü, uyaklı söz asıldır. Yani hepsinin de şiir üzerine temellendiğini göreceksiniz. Bugünün şiir tanımına uymasa da, destanlar manzum söylenmiş, söyleniyor. Ağıtlar yakılıyor. En güzel müzik eserlerinde bile en büyük pay, hâlâ şiirin. Bugün öteki edebiyat türleri, şi­ire yaşlandıkça değer kazanıyor.

Yazar, bu parçanın ilk cümlesindeki savını inandı­rıcı kılmak için aşağıdakilerden hangisine özellikle başvurmuştur?

A)  Örneklere ağırlık verme

B)  Öyküleyici anlatım yolunu seçme

C)  Karşılaştırmalardan yararlanma

D)  Konuyu tartışma içinde sunma

E)  Tanımlamalara yer verme

11.     Bodrum’un bozulmamış doğasıyla insanı etkileyen Çiftlik bölgesinde ağaçlar içinde bir taş ev… Bölge sa­kinlerini buraya çeken en önemli şey yörenin doğası ve bu taş ev olmuş. 2000 yılında tamamlanan evin mi­marı eski Bodrum göçmenlerindenmiş. Dış mekânlar yazlık, iç mekânlarsa kışlık yaşama biçimine uygun olarak düzenlenmiş. Evin etrafını çevreleyen çiçekler­le bezeli bahçenin gerisinde zeytin ve meyve ağaçları uzayıp gidiyor. Kısacası, yöre sakinleri bu bölgede yal­nızlığın tadını çıkarıyorlar.

Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi­ne başvurulmamıştır?

A) Gözlem gücüne

B) Betimlemeye

C) Nesnel verilere

D) Öznelliğe

E) Kişileştirmeye

12.     Eski saatler zemberekliydi. Çalışması için kurulmaları gerekliydi. Genellikle ihtiyarlar tarafından kullanılırdı. Bu saatler, denize daldırılmış tekne çapası gibi, yelek cebine zincirle sallandırılırdı. Günün bir vaktinde saa­tin kaç olduğunu öğrenmek için zincirinden tutularak cepten çıkarılır, varsa kapağı açılır, göz ucuyla bakıl­dıktan sonra yerine konurdu. Bir günü yirmi dörde bö­len bu saatlerden bir tane edinmek, zamanı saptamak bakımından kaçınılmazdı.

Bu parçanın anlatımında, aşağıdakilerin hangisin­de verilenlerden yararlanılmıştır?

A)  Tanımlama, Örneklendirme, betimleme

B)  Açıklama, benzetme, öyküleme

C)  Karşılaştırma, örneklendirme, öyküleme

D)  Açıklama, tanık gösterme, betimleme

E)  Tanık gösterme, tartışma, öyküleme

CEVAPLAR

1. Sanki bir ekin denizindeyim. Düzlükte güneşin bir parçası görünüyor; köz gibi, kıpkırmızı. Yer yarılmış da sanki içinden çıkıyormuş gibi… İnce­den inceye esen seher yeli yüzümü okşuyor; bur­numa taze ot kokuları geliyor. Buğdaylar hışırtılarla dalgalanıyor. Burada dağ taş, yer gök buğdaya kesmiş. İnsan kendini buğday denizinde kalmış sanıyor.

Bu parçada hangi duyu organıyla seçilebilen ayrıntılara yer verilmemiştir?

A) Görme

B) Tat alma

C) Dokunma

D) Koklama

E) İşitme

(ÖYS 1998)

2. Önce karanlıkta yüzün ışıdı. Sis açıldıkça kendini ele verdin İstanbul. Güverteden bakınca gözlerine inen aydınlığı gördüm. Demir aldım. Uzaklaşan gemi değil, İstanbul’du. Kurşun kuleler, minareler, uğultulu taş yapılar, ışıyan yüzünle eriyip gittiler boşlukta. Ayrıldık. Ama başka kentlere, yeni li­manlara doğru dümen kırdığım bu uzun, hâlâ sonu gelmeyen yolculukta beni yalnız bırak­madın. Gittiğim ülkelerde hep seni yaşadım. Sen ey ay yüzlüm benim.

Bu   parçanın   anlatımında   aşağıdakilerden hangisi yoktur?

A) Sözcüklerin duygusal anlamından yararlanma

B) Kişileştirme sanatına başvurma

C) Betimleyici öğeler kullanma

D) Hitaplardan yararlanma

E) Tanımlamalarla söyleyişte yoğunluk sağlama

(ÖYS 1991)

3. On altıncı katta asansörden indik. Bana odayı gösterecek çocuğun peşinden yürüyordum. Çocuk kısa bir koridoru geçti, bir odanın Önünde durdu, Ben de durdum. Kapıyı açtı, içeri girdik. Perdeler sıkı sıkıya kapalı. Çocuk perdeleri açıp dışarıyı göstermek istedi. Engel oldum. Lambaları yaktı. Banyonun kapısını açtı. Bir şey isteyip is­temediğimi sordu. İstemediğimi söyledim. Bahşişini verdim, gitti.

Bu   parçanın   anlatımında   aşağıdakilerden hangisi yoktur?

A) Duyguları yansıtma

B) Eylemleri oluş sırasına göre verme

C) Gözlem gücünden yararlanma

D) Değişik yapılı cümleler kullanma

E) Birinci kişinin ağzından anlatma

(ÖSS 1998)

4. “Andre Gide bir yazısında şöyle der: ‘Sanatçının konusu insandır. Bir insanın yaşamı o insanın düşlerinin de kaynağıdır.’ Bu söze katılıyorum. Çünkü yaşananlarla düşler ip ipedir. Sanatçı, ya­zar, ozan da insan yaşamını, insan düşlerini bir yapıtta gerçeğe dönüştürendir. Başkasına, gele­ceğe bakandır. Kendi yaşadıklarına, düşlerine herkesi ortak edendir.”

Bu parçada yazarın, Andre Gide’den bir alıntı yapmış olmasının nedeni aşağıdakilerden özellikle hangisi olabilir?

A) Anlatıma akıcılık kazandırma

B) Sanatçı  konusundaki görüşlerini  inandırıcı kılma

C) Okuyucunun ilgisini çekme

D) Karşıtlıklardan yararlanarak düşüncesini ge­liştirme

E) Yaşamla sanat eseri arasındaki ilişkiyi kanıt­lama

(ÖYS 1981) 

5. Bir yerde yaşamayı sevmek için orada mutlaka anılarınızın olması gerekli. Yoksa evler soğuk birer duvar yığını, cadde ve sokaklar yabancılara ait yerlerdir. Size dostça bakmayan bu otobüs du­rağında eğreti eğreti beklersiniz. Yeni bir eve taşınmanın birçok insana hiç çekici gelmemesinin nedenleri de aslında bunlardır, Evin duvarlarında geçmişinizin o acı tatlı anılarından hiçbir iz yoktur. Bir tanışla iş dönüşü karşılaşıp dostça iki çift laf edilmiş o eski sokağınızla hiçbir benzerliği bulun­maz bu sokağın. Her şey, sesler, renkler sizin dışınızda akıp gider gibidir. Bu yüzden, hayatınıza yeni giren bir yeri benimsemek için zamana ihtiy­acınız olacaktır, Orayı sevemezsiniz. Ta ki anı biriktirene kadar.

Bu   parçanın   anlatımında   aşağıdakilerden hangisi yoktur?

A) İkilemelere yer verme

B) Karşılaştırmaya başvurma

C) Birden çok duyuya seslenme

D) Betimleyici öğelerden yararlanma

E) Birinci kişili anlatımla oluşturulma

(ÖSS 2009)

6. Adalarda oturanlar, akşamüzeri iskeleye çıkıp, gelenleri karşılar, gidenleri uğurlarlar; gençler arkadaşlarıyla buluşur; yaşlılar çay bahçelerinde, aralarında söyleşirler. Saat dokuza gelince, herkes evine dönmüş, sofraya oturmuş olur. Adalara gezmeye gelen birkaç kişi dışında kim­seleri göremezsiniz ortalıkta.

Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden han­gisine başvurulmuştur?

A) Öyküleme                   B) Tanımlama

C)  Tartışma                      D) Açıklama

E) Karşılaştırma

(ÖYS 1993)

7. “İnsanlığın adım adım ilerlemesini sağlayan şey, kuşkusuz, kişisel kazançların, ürün ve buluşların kuşaktan kuşağa aktarılmasıdır. Hayvanlar dün­yasında buna benzer bir olay yoktur; eğitim gör­müş bir köpek, başka bir köpeği eğitemez.”

Bu paragrafın anlatımında aşağıdakilerden hangisi daha ağır basmaktadır?

A) benzetme                                    B) ilişki kurma

C) örneklendirme                            D) kanıtlama

E) karşılaştırma

(ÖSS 1981)

8. Soğuk bir İstanbul sabahı… Gökyüzünde bulut kaynıyor; yağmur yağdı yağacak… Biz yola koyu­luyoruz. Yarım saat sürecek yolculuğumuzu, Mal­tepe’nin bildik sokaklarından geçerek bir an önce bitirme telaşındayız. Sokaklar, İşe yetişmek ipin koşuşanlarla dolu. insanlar, rayların üzerinden, sağa sola bakarak, hızlı adımlarla geçiyor. Bir banliyö treni Gebze yönüne doğru gürültüyle yol alıyor.

Bu parçanın anlatımında  aşağıdakilerden hangisine başvurulmuştur?

A) öyküleme – betimleme

B) Açıklama – betimleme

C) Karşılaştırma – öyküleme

D) Tanımlama – açıklama

E) Karşılaştırma – tanımlama

(ÖSS 2002)

9. Güzeldere’de kışın bembeyaz bir sessizlik kaplar her yanı. İlkbaharda taze yeşilin, eflatun orman gülleriyle uyumu göze çarpar. Yazın koyu bir yeşil hâkim olur dağlara. Ya sonbaharda? Kayınların, gürgenlerin kırmızısı, ıhlamur yapraklarının saman gibi sarısıyla güze direnen çalıların yeşili birbirine karışır. Güzeldere’nin en görkemli zamanıdır sonbahar.

Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıda­kilerden hangisi söylenemez?

A)   Benzetme yapılmıştır.

B)   Betimleyici öğelere yer verilmiştir.

C)  Öznellik ağır basmaktadır.

D)  Bir varlığa insana özgü bir nitelik aktarılmıştır.

E)   Yinelemelere başvurulmuştur.

(ÖSS 2007)

10. Yirmi yaşından fazla göstermeyen bir genç, çadırın önünde yan yatırılmış el arabasının üstüne oturmuş saz çalıyordu. Fenerin aydınlattığı alnı, ter damlalarıyla kaplıydı, Sazının sapı, şaşırtıcı bir süratle aşağı yukarı kayan parmak­larının altında bir canlı gibi titriyordu. Tellere vuran sağ eli, küçük fakat kendinden emin hareketler yapıyordu. Gencin eli, sazın gövdesine yak­laştıkça insan, saz ile el arasında gizli fakat çok anlamlı bir konuşma olduğunu sanıyordu,

Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden han­gisi ağır basmaktadır?

A) Betimleme

B) Tartışma

C) Açıklama

D) Öyküleme

E) Karşılaştırma

(ÖYS 1995)

11. Benim ipin yazmaya başlamanın saati, dakikası yoktur. Diyebilirim ki günün her saatinde yazmaya başlayabilirim. Şimdi emekliyim, zamanı dilediğim gibi kullanabilirim artık. Ama bu yalnızca bir sanı, yazma söz konusuysa bu geçerli değildir. Yaz­mada zamanı “yazı” belirler, ne yazılacağının be­lirleyicisi de odur. Marquez’in, “O kadar acemiydim ki romanların, yazanın istediği gibi değil de kendi istedikleri gibi başladıklarını henüz bilmiyordum.” sözüyle karşılaşınca “yazmaya” sinir konulamayacağına daha derinden inandım.

Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi yoktur?

A) Farklı düşünceleri ardı ardına verme

B) Anlamca kesinlik bildiren cümleler kullanma

C) Varlıklara, insana Özgü nitelikler yükleme

D) Örneklemelerden yararlanma

E) Alıntıyla düşünceyi pekiştirme

(ÖSS 2009)

 CEVAPLAR

1. “Düşünceyi duyguyu, olayı yazı ile anlatmaya yazma diyoruz. Yazma konuşma gibi bir anlatım yoludur. Ancak ondan ayrı beceriler de gerektirir. Öğrencilerin bir konuda istenileni uygun bir biçim­de yazması, onların konuşma ve düşünce yetileri­ne bağlıdır. Bu yönden yazma çalışmalarını ko­nuşmalara bağlama yazılı anlatma etkinliklerinin çıkış noktası olacaktır. Çünkü öğrencilerin okul içi ve okul dışı hayatlarında ilk başvurdukları anlaşma aracı konuşmadır.

Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden han­gilerine başvurulmuştur?

A)   Açıklama – Öyküleme

B)   Açıklama-Tanımlama

C)   Öyküleme-Tanımlama

D)  Öyküleme – Betimleme

E)   Betimleme – Tartışma

2. Beyaz badanalı demir kapılı evlerin önünden geçerek köyün kenarındaki evlerden birine geldik. Burası uzun kavak ağaçlarının bulunduğu, kenar­ları taşlarla örülmüş, bahçesinde tavukların, horoz­ların gezindiği, kırmızı kiremitli, eski bir evdi. Biz, arabadan iner inmez boz bir köpek bize saldırdı. Elime büyük bir taş aldım köpeğe fırlatacaktım ki amcamın hanımı evin kapısında göründü.

Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden han­gisinde verilenlerden yararlanılmıştır?

A)   Betimleme-Açıklama

B)   Açıklama – Öyküleme

C)   Öyküleme – Betimleme

D)   Örnekleme – Açıklama

E)   Öyküleme – Örnekleme

3. Yağmur sabahleyin kesilmişti. Ova çamurdu. Ama şimdi dağa tırmanıyorlardı. Bastıkları yer küçücük taşlıydı. Taşlar ayaklarının altında kayıyordu. Hava çürük ağaç, çiçek, ot kokuyordu. Gökteki yıldızlar iri iri… Her birinin yöresini aydınlık bir halka çevir­miş.. Bir kuş vardır oğlak gibi meler, işte arada bir de o meliyordu. Biraz daha yukarılara çıkınca bir yusufçuk kuşu öttü. “Yusuuuuufcuuuuuuk!” yukarı­lara çıktıkça hava daha da soğuyordu.

Bu parçanın anlatımında aşağıdaki duyu or­ganlarının hangisinden yararlanılmamıştır?

A)  İşitme                            B)  Görme

C)  Dokunma                      D)  Koklama

E) Tat alma

4. “Sanat, sanat içindir.” Görüşünü savunuyorlar bazı sanatçılarımız. Tamam, sanatı sanat için yapalım. Ama sanat halka hitap etmedikten sonra, milleti yükseltmedikten sonra, dertlere çare bulmadıktan sonra ne işe yarar? Sanat toplum için yapılmalıdır ki sanatın bir işlevi olsun. Sanat halk için yapılsın ki yeni fikirler içinde yoğrulmuş nesiller yetiştirelim.

Bu parçanın anlatım biçimi aşağıdakilerden hangisidir?

A)  Tartışma                        B)  Öyküleme

C) Açıklama                       D) Betimleme

E)  Karşılaştırma

5. Safveti Ziya’nın “Salon Köşelerinde” romanını okudum. Kitabın iç kapağındaki nottan beş bin (hayli çok) sattığını öğreniyoruz. Dizgi hatalarını saymazsak kapağıyla, baskısının temizliğiyle pırıl pırıl cicibici bir kitap. Ama içerik diye bir şey göre­medim. Eser hiç de inandırıcı değil. Batı hayranlığı kokan bu kitap gerçekten çok iyi satmış. Ali Bey “Kitaplar da kadınlar gibidir, çoğu zaman en de­ğersizinin elbisesi kıymetli olur.” Derken gerçekten çok doğru söylemiş. Bu kitabı da sattıran kapağı­dır, baskısının temizliğidir; yoksa kitabın içeriğinde özgünlük diye bir şey yok.

Paragrafta   düşünceyi   geliştirme   yollarından hangisine başvurulmuştur?

A) Tanık gösterme            B)  Örnekleme

C) Tanımlama                    D)  Karşılaştırma

E) Öyküleme

6. Sanat Allah vergisidir diyorlar. Sanatı sadece Allah vergisi sayanlar çalışmanın gücüne inanmayanlar­dır. İnsan ter dökmeden ortaya güzel eserler ko­yamaz. Elbette sanatta ilham yoktur demiyoruz; ama sanat sadece ilhamdır dersek bu da yanlış olur. “Sanatın yüzde doksanı ter, ancak yüzde onu ilhamdır.” diyen Mehmet Akif’e katılmamak elde değil. Sanatçı eserini oluştururken eserine az ya da çok emek vermiştir, o eser için ter dökmüştür.

Bu parçada kullanılan anlatım biçimi ve dü­şünceyi geliştirme yolu aşağıdakilerden hangi­sidir?

A)   Öyküleme – Karşılaştırma

B)  Açıklama – Örnekleme

C)   Tartışma – Tanık gösterme

D)  Açıklama – Tanık gösterme

E)   Açıklama – Tartışma

7. Hangi yönden geldikleri belirsiz, ala kanatlı, ulu kepezli, turuncu boyunlu, turuncu gövdeli küme küme hüthütler geldiler, pencerenin önünden geç­tiler. Hüthütlerin sonu bir türlü gelmiyordu. Küme küme geliyor, ceviz ağaçlarına konuyor, ağarlar tu­runcuya kesiyordu. Ebabil kuşları, sakalar, öteki küçük renk renk kuşlar, sert bir yele kapılmışlar gi­bi oradan oraya çavıyorlardı.

Bu paragraf için aşağıdakilerden hangisi söy­lenemez?

A)   Görsel ayrıntılara önem verilmiştir.

B)   Sıfatlardan yararlanılmıştır.

C)   Betimleme-Öyküleme paragrafıdır.

D)  Anlatımı sadedir.

E)   İşitsel öğelere yer verilmiştir.

8. Hıdır’ın keyfine diyecek yoktu. Kah İstanbul’dan gelen oyuncaklara koşuyor, kah elindeki mikrofon­la kendisini sıkıştıran kısa saçlı kıza pas veriyordu. Sekiz yıllık ömründe Hıdır köyünde ilk kez böyle bir kalabalık görüyordu.

Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden han­gisi ağır basmaktadır?

A) Açıklama                        B)  Betimleme

C) Tartışma                        D)  Öyküleme

E)  Tanımlama

9. Röportaj, bir gazetecinin herhangi bir yeri, bir kurumu gezerek orada gördüklerini kendi görüşle­riyle birleştirerek gazetesinde yazmasıdır. Bir sa­nat değeri taşıyan bu yazılar çok defa resimlidir. Röportaj yazarı, gördüklerinin resimlerini de çeke­rek yazısıyla birlikte gazetede veya dergide çık­masını sağlar. Röportajı son yüzyılda gazeteciliğin ortaya çıkardığı, her gün biraz daha gelişen yep­yeni bir yazı türü sayabiliriz.

Bu parçada düşünceyi geliştirmek için aşağı­dakilerden hangisine başvurulmuştur?

A)  Betimleme                    B)  Açıklama

C)  Karşılaştırma                D) Örneklendirme

E) Tanımlama

10. Yeniden bir lise öğrencisi olsaydım, eskiden yaptı­ğım gibi vaktimin hepsini çalışmaya vermezdim. Derslerime yeterince zaman ayırır bu zamanda başka şeylerle uğraşmayıp hep dersin hakkını ve­rerek çalışırdım. Kendim de içinde olmak üzere, tanıdığım öğrencilerin çoğu ders çalışmak için ayırdığı zamanın büyük bir kısmını çalışmayarak çalışmaya hazırlanmakla geçirirler. Bu parçada kullanılan düşünceyi geliştirme yolu aşağıdakilerden hangisidir?

A)  Karşılaştırma                B)  Örnekleme

C) Tanık gösterme            D) Tartışma

E) Tanımlama

11. Kış gecelerinde gaz lambasının aydınlattığı küçü­cük odada kuluçkadan yeni çıkmış civcivler gibi anamın etrafında toplanır, masal anlatmasını is­terdik. Bazen masal anlatır, bazen de okul sırala­rında ezberlediği şiirleri okurdu bize. Anamın şiirle­rinin tek konusu vardı: Atatürk. Bu şiirleri biz de ezberlerdik. Bir de ilkokul kitaplarımızda yer aldı­ğını hayal meyal hatırladığım Ana Sevgisi başlıklı bir şiir vardı. Onu da ezberletmişti. Eve gelenlere ne kadar zeki çocuk olduğumu göstermek için an­nem bir bahane bulur, o şiirleri okuturdu. Aferin demeye zaten hazır olan teyzelerden, amcalardan sürekli aferin alırdım.

Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden han­gisi ağır basmaktadır?

A)  Betimleme                     B)  Öyküleme

C) Açıklama                       D) Tanımlama

E)  Örnekleme

12. Türkiye garip olaylarla dolu bir ülke. Hani “Ağla-sam mı gülsem mi?” deriz ya işte Öyle bir şey. ASKİ’den bir doktor erkeklere kürtaj, kadınlara prostat raporu veriyor. Yetmiyor, mantar hastalığı için karın röntgeni, soğuk algınlığı için beyin to­mografisi çekilmesini istiyor. İstanbul’da bir okul müdürü kayıt parası ödemeyen gariban çocuklar için “sürgün sınıfı” kuruyor.

Yukarıdaki    paragrafta   düşünceyi   geliştirme yollarından hangisi ağır basmaktadır?

A)   Örnekleme

B)   Karşılaştırma

C)   Tanık gösterme

D)   İlişki kurma

E)   Sayısal verilerden yararlanma.

CEVAPLAR

1. Avcılar bıçaklarını kurdun böğrüne saplıyor, vücu­dunu delik deşik ediyorlar. Kurt, etine kabzasına kadar saplanmış bıçaklarla kanlar içinde avcılara bakıyor. Avcılar elleri tetikte etrafını sarıyorlar. Kurt ağzından akan kanları diliyle yalıyor. Avcılara bir defa daha bakıyor. Nihayet öldürüldüğünü bilmeye tenezzül etmeksizin iri gözlerini kapıyor. Hiç ses çıkarmadan ölüyor.

Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden han­gisi ağır basmaktadır?

A) Açıklama                       B)  Betimleme

C) Öyküleme                     D) Tartışma

E)  Benzetme

 2. Üstleri ağır kokulu mersin ağaçlarıyla kaplı tepeler geçildikten sonra kayalar birdenbire başlar. İnsan birden ürker. Kayalarla birlikte çam ağaçları da başlar. İlk çamlar geçildikten sonra gene düzlükle­re varılır. Bu düzlükler boz topraktır. Verimsiz, kı­raç… Buralardan Toros’un karlı dorukları yanın­daymış, elini uzatsan tutacakmışsın gibi gözükür.

Bu   parçanın   anlatım   biçimi   aşağıdakilerden hangisidir?

A)  Örnekleme                    B)  Öyküleme

C) Tartışma                        D)  Betimleme

E)  Açıklama

3. Aşk, kalabalık şuur hallerinin toplu halde şuura yaptıkları baskındır. Aşkın seli altında ruhta ne he­sap kalır, ne menfaat fikri, ne de kin. Ölçüler he­saplar ve planlar aşk tufanında silinen tarla ve bahçe sınırları gibi, eriyip giderler. Fuzuli’nin diliyle “Öyle sermestem ki idrak etmezem dünya nedir.” Sözü aşkın tam ifadesidir. Gerçekten de aşkın dünyasında sevinç ve keder, zaman ve mekan, kayıp ve kazanç denen şeyler yoktur.

Bu paragrafın anlatımında aşağıdakilerden hangileri kullanılmıştır?

A)   Açıklama – Örnekleme

B)   Örnekleme – Tanımlama

C)  Tanımlama – Tanık gösterme

D)  Tanık gösterme – Karşılaştırma

E)   Tartışma – Tanımlama

4. Çocuk masaya elleri dayalı, uyuklar gibi duran ölüyü izledi. Onu uyuyor sanıyordu. İçerde ağır bir ilaç kokusu vardı. Radyoda Selda Bağcan’ın “Dön gel bir tanem” şarkısı çalıyordu. Çocuk, ölüyü o-muzlarından tuttu. Dudaklarını soğumaya başla­mış yanaklara sürdüğü zaman ürperdi. Annesi öl­müştü. Sarıldı. Onu kendi yatağına götürdü. Yor­ganı üstlerine çekti. Soğumaya başlayan vücudu ısıtmaya çalıştı. Vücudunu, yaşamını bu soğuk in-sana-annesine- aşılamaya uğraştı.

Paragrafın anlatımında aşağıdakilerin hangi­sinden yararlanılmamıştır?

A)   Öyküleyici anlatımdan

B)   Dokunma duyusundan

C)   Gözlemden

D)   işitme duyusundan

E)   Tatma duyusundan

5. insan hayatında olan veya olması ihtimali bulunan olayları belli bir hacim içinde anlatan yazılara hika­ye diyoruz. Modern hikayede olaydan çok, insanın belli bir zaman dilimindeki durumu ön plana çıkarı­lır. Hikaye yazarları ve bazı eleştirmenler tarafın­dan hikaye karşılığı olarak öykü de kullanılmakta­dır. Klasik hikaye yazanlarda olay ön plandadır.

Bu parçada düşünceyi geliştirmek için aşağı­dakilerden hangisine başvurulmuştur?

A)   Açıklama – Örnekleme

B)   Tanımlama – Tartışma

C)   Karşılaştırma – Örnekleme

D)  Tanımlama – Karşılaştırma

E)   Tanık gösterme – Karşılaştırma

 6. Saçları güneşten sapsarı olmuş, burnuyla yanakla­rı yara izleriyle dolu. Kirpiklerinin altındaki gülen ela gözleri öyle güzel ki… Yüzüne sarı kırmızı bo­yalarla GS yazmış. Yakası önlüğünün omzundan sarkıyor. Ona bakınca gülesim geliyor. Yanına gi­dip “adın ne senin” diye soruyorum. Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden han­gilerine başvurulmuştur?

A)   Açıklama – Tanımlama

B)   Öyküleme – Tanımlama

C)   Açıklama – Öyküleme

D)   Öyküleme – Betimleme

E)   Tartışma – Örnekleme

7.      Aşağıdakilerden  hangisinde verilen  dizelerde düşsel öğeler yoktur?

A)   Soğuk sularından içtim, serinledim

Çağlayan bir nehrin sesini dinledim

B)   Ölecek miyim, tam da söyleyecek çağımda

Söylenmedik cümlenin hasreti dudağımda

C)   Ben ki toz kanatlı bir kelebeğim

Minicik gövdeme yüklü Kaf Dağı

D)   Boşuna gezmişim, yok tabiatta

İçimdeki kadar iniş ve çıkış

E)   Sanki burnum değdi, burnuna yokun

Kustum, öz ağzımdan kafatasımı

8. Özel okullar ve bazı devlet okulları öğrencilerinin klasik önlük yerine özel formalar giymesini istiyor, işin ilginci veliler bu süslü püslü kıyafetleri istedik­leri yerden de alamıyor. Okul aile birlikleri tarafın­dan gösterilen yere gitmek zorundalar. Kurulan tezgah ortada. Kılık-kıyafet konusunda reforma gitmenin zamanı gelmedi mi? Bizim öğrencilerimi­zin de tek tip elbiseden kurtulmalarının zamanı gelmiştir artık. Velilerimiz de kucak dolusu para ödemekten kurtulmalıdır.

Paragraftaki   anlatım   biçimi   aşağıdakilerden hangisidir?

A)  Örnekleme                    B)  Karşılaştırma

C) Tartışma                       D)  Öyküleme

E) Açıklama

9. Dimitri ve İvan tahta bir masanın başında çay içiyorlardı, portakal kokuluydu, masada bir sema­ver duruyordu ve yeşil, çini bir sobadan odaya bir düş sıcaklığı yayılıyordu, dışarıda lacivert bir ak­şam iniyordu, kar yağıyordu ve saçlarına siyah şal atılı bir kadın bir aynanın derinliğinde ilk kez ken­disini görüyordu. Ve öyle göründüğü halde hiç de öyle olmadığını fark ediyordu. Aynanın içindeki kadın kendisinin kendi zannettiği gibi olmadığını fark ederken aniden bir rüzgar esiyor ve karpuzu buzlu lambanın içinde alev küçülüyordu.

Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden han­gisi yoktur?

A)   Görsel öğelere yer verme.

B)   Niteleme sıfatlarından yararlanma.

C)  Öyküleyici bir anlatım kullanma.

D)   İşitsel öğelere yer verme.

E)   Koklama duyusuna yer verme.

10. Doğru yoldan sapan kişi, sadece yakınlarına değil, yaşadığı çevreye de zarar verir. Bir kötünün yedi mahalleye zararı dokunur, demiş atalarımız. Bilinç­li ve istenilen biçimde davranmayan insanların su­çu, bazen bir topluluğu hatta bir milleti zan altında bırakabilir. Böyle insanlar toplumun yüz karasıdır. Toplumun bu lekeden hemen temizlenmesi gere­kir.

Bu   parçada   kullanılan   düşünceyi   geliştirme yolu aşağıdakilerden hangisidir?

A)  Öyküleme              B)  Tanık gösterme       C) Karşılaştırma

D) Örnekleme             E) Açıklama

11. Hikayeyi bir bakıma romanın kısa bir bölümü olarak da düşünebiliriz. Hemen hemen her iki tür de aynı tekniği kullanır. Ancak, hikayede derin ruh tahlillerine girilmez. Hayattan alınan bir kesit yoğunlaştırılır. Hikayede söz konusu edilen kişiler azdır. Bir tek insan bile hikayenin varlığı için yeter­lidir. Derin ruh tahlilleri, hayat safhalarının genişçe anlatılması romanın özelliklerindendir.

Paragrafta düşünceyi geliştirmek için aşağıda­kilerden hangisine özellikle başvurulmuştur?

A)  Tanık gösterme            B) Alıntılama

C) Karşılaştırma                D) Örnekleme

E) Tanımlama

12. Siyasetçiler dünyanın hiçbir yerinde halkın güven duyduğu insanlar değil. GALLUP ile İngiliz yayın kuruluşu BBC’nin ortak girişimi olan dev araştırma, dünya halklarının yüzde 33’ünün dini liderlere, yüzde 26’sının asker, polis ve gazetecilere güven­diklerini; fakat siyasetçilere güven oranının yüzde 13’te kaldığını ortaya koydu. Yukarıdaki parçada düşünceyi geliştirme yolla­rından hangisine başvurulmuştur?

A)   Örnekleme

B)   Tanımlama

C)  Sayısal Verilerden Yararlanma

D)   Açıklama

E)   Karşılaştırma

CEVAPLAR