Anlatım Teknikleri (Açıklama, Tartışma, Betimleme, Öyküleme) Örnekler

İçindekiler

ANLATIM TEKNİKLERİ

Bir yazıda iletilmek istenen mesaja ve o yazının türü­ne göre çeşitli anlatım biçimleri kullanılır. Bunları şöy­le sıralayabiliriz:

Betimleme (Tasvir Etme)

  • Yazarın, gözlemlerini okuyucunun zihninde can­landıracak biçimde anlatmasına dayanır. Görme­nin yanında öteki duyulardan da yararlanılır.
  • Varlıkların her türlü ayırt edici özelliği resmedildi­ği için nitelik bildiren sözcükler sıklıkla kullanılır.
  • Betimlemede anlatıma kişisel duygular katılırsa buna öznel betimleme, görülenler değiştirilmeden okura aktarılırsa buna nesnel betimleme

ÖRNEK METİN

Konsolun üzerinde bir cam fanusun altına konul­muş eski usul bir saat, kırmızı gaz bezleriyle örtü­lü, abajurlu iki petrol lambası, sarı yaldız çerçeve­li büyükçe bir ayna ve üst tarafta duvarda, kılıflarıyla asılmış bir çift çakmaklı tabanca duruyordu. 

Öyküleme (Hikâye Etme)

  • Olaya dayalı anlatımın esas olduğu tekniktir. Olay, belirli bir yer ve zamana bağlı olarak kahraman­ların hareketiyle ortaya çıkar.
  • Anlatıcı, daha çok, geçmiş zaman kipiyle (-di, -miş) olayı aktarır. Anlatımda sıklıkla fuller kullanılır.

ÖRNEK METİN

Odaya girdiğimde içerisi karanlık idi. Perdelerin ar­kasında bir kıpırtı oldu. Hemen perdeyi çektim ve eşkıyanın üstüne atıldım. Azıcık boğuştuk ve onu yere devirdim. Bayılmıştı. Ben de yakasını bırak­tım. O sırada parmağım kesilmişti. 

Açıklama

  • Bir konuda okuyucuya bilgi vermek, ona bir şey öğretmek için yazılan metinlerde kullanılır.
  • Bu teknikte anlaşılır, sade bir dil kullanma; kişisel düşüncelerden uzak, nesnel bir anlatıma yer ver­me esastır.
  • Daha çok, ders kitaplarında, ansiklopedilerde, eği­tici ve öğretici yazılarda tercih edilir.

ÖRNEK METİN

Reşat Nuri Güntekin (1889-1956) sade bir dille yaz­dığı eserlerinde kuşaklar arası çatışma, Batılılaş­manın yanlış anlaşılması gibi sorunları ele aldı. Ya­pıtlarında kahramanlarını çevreyle iç içe, gerçekçi bir bakışla yansıttı. Roman, hikâye, tiyatro başta olmak üzere farklı türlerde eserler verdi.

Tartışma

  • Bir düşüncenin eleştirilip karşıtı olan başka bir dü­şüncenin savunulması amacına dayanan tekniktir.
  • Yazar, parçada karşı olduğu görüşü eleştirmeye, çürütmeye çalışır. Okuru kendi görüşünün doğru olduğuna inandırmak ister.
  • Bu nedenle tartışma tekniğinde genellikle okurla karşılıklı konuşuyormuşçasma bir üslup kullanılır.

ÖRNEK METİN

Bazı bilim adamları anlaşılmaz bir Türkçe kullanı­yor. Üstelik edebiyatçı olmadıklarını ileri sürerek hoş görülmelerini istiyor. Ama bu, mazeret olamaz. Çünkü bizim onlardan istediğimiz, duygu ve dü­şüncelerini düzgün bir dille yazmalarıdır. Bunun için de sanatçı olmaya gerek yoktur. Her insan ana dilini hatasız kullanacak ölçüde bilmelidir.