Söylev, genel hatlarıyla dinleyicilere belli bir düşünceyi, duyguyu aşılamak için söylenen uzun sözlerdir.
SÖYLEVİN ÖZELLİKLERİ
1. Bir topluluğa seslenerek hazırlanır.
2.Konuşmayı yapan kişi, sesleneceği dinleyici kitlesinin ilgilerini, tepkilerini daima göz önünde tutar.
3.Yapısında duygusallık ve coşku hakimdir.
4.Bu türün ilkelerini, inceliklerini, özelliklerini belirleyen sanata “hitabet” denir.
5.Hitabet, konuşma özgürlüğünün olmadığı toplumlarda gelişemez.
6.Söylevde amaç bir düşünceyi, fikri savunmak ve topluluğa aşılamaktır.
7.Konuşmacı bilgi ve düşünce birikimine sahip olmalıdır.
8.Konuşmacı, dinleyici kitlesinin düzeyine göre bir anlatım dili belirler.
9.Konuşmacı; söylevinde jest, mimik, seslenme özelliklerini çok iyi bilmeli ve bunları fazla abartıya kaçmadan uygulamalıdır.
10.İyi söylev için konuşma metni çok iyi hazırlanmalıdır. İyi bir söylev hazırlamanın yolları şunlardır:
• Konuyu seçmek
• Materyal toplamak
• hitap edeceğiniz kitlenin özelliklerini iyi bilmek
• Ana fikre destek olacak yardımcı fikirleri iyi bilmek
• Plan hazırlamak
• Yüksek sesle prova etmek
• Yeri geldiğinde konuşmayı etkilemek özlü sözler,fıkra,anekdot vb. şeyler anlatılmalıdır.
• Kısa ve etkileyici bir giriş hazırlamak
• İleri sürülen her düşünceyi kanıtlamak
• Söylevin can alıcı noktası olan sonsözü etkileyici biçimde hazırlamak ve sunmak
11. Söylev, amacına ve içeriğine uygun olarak aşağıdaki şekillerde tasnif edilebilir.
Siyasi Söylev: Siyasal konuları içeren söylevlerdir. Bu tür söylevler millet meclislerinde, seçim meydanlarında, gösteri ve mitinglerde yapılır.
Askeri Söylev: Askerleri duygulandırmak, cesaretlendirmek amacıyla komutanların yaptığı söylevlerdir. Savaşlarda ve kışlalalarda yapılır.
Dini Söylev: Dinsel konular üzerinde yapılan söylevlerdir. Tapınaklarda yapılır.
Hukuki Söylev: Hukuki konularda yapılan söylevlerdir. Mahkemelerde yapılır.
Akademik Söylev: Bilimsel toplantılarda, üniversitelerde yapılan söylevdir. Konuşmacı, bilim dalında uzman bir kişidir. Bilimsel toplantıların açılışında, ödül dağıtım törenlerinde yapılır.
]]>Türk edebiyatında söylev çok eski bir tür olarak karşımıza çıkmaktadır. Özellikle devlet adamları bu konuda çok başarılı olmuştur.
Hakanlar, sultanlar, din adamları bu konuda özel olarak eğitilmişlerdir. Orduları yöneten büyük komutanlar da başarılı söylevciler olarak tarihte yerlerini almışlardır.
Türk tarihinde söylev türünün ilk yazılı örneği “Göktürk Yazıtları’dır. Bu yazıtlar Bilge Kağan‘ın Türk ulusuna seslenişini içeren söylevlerden oluşmaktadır.
Sultan Alparslan, Fatih Sultan Mehmet gibi büyük devlet adamı ve komutanlar da ordularını söylevleriyle zaferlerden zaferlere koşturmuşlardır.
II. Meşrutiyet döneminde yetişen söylevcilerin en tanınmışları Ömer Naci ile Hamdullah Suphi Tanrıöver‘dir.
Millî Mücadele döneminde ise Mehmet Akif Ersoy ve Halide Edip gibi sanatçılar, söylevleriyle halkı bilinçlendirmişlerdir.
Cumhuriyet döneminin en büyük söylevcisi ise kuşkusuz ki Atatürk’tür. Atatürk’ün “Büyük Nutuk” adlı eseri söylev türünün önemli örneklerindendir. Özellikle “Gençliğe Hitabe” nutuk türünün en güzel örneklerinden biridir.
]]>