Ruşen Eşref Ünaydın

Diyorlar ki, Anafartalar Ku­mandanı Mustafa Kemal’le Mülakat

Mustafa Baydar

Edebiyatçılanmız Ne Diyor

Yaşar Nabi Nayır

Edebiyatçılarımız Konuşuyor: Varlık dergisi tarafından döne­min şair ve yazarlanyla yapılan konuşmaları içermektedir. Ki­tapta 21 adet röportaj vardır.

Gavsi Ozansoy

Edebiyatımızda Dünküler mi Bugünküler mi Daha Kuvvetli, 40 Yıl Sonra Diyorlar ki, Beş Kuşak Konuşuyor

Sermet Sami Uysal

Yahya Kemal’le Sohbetler

Hikmet Feridun Es

Bugün de Diyorlar ki

Abdi İpekçi

Liderler Diyor ki

Nurullah Berk

Ustalarla Konuşmalar

Enver Ercan

Söz Uçar Söz Olur

Ayten Sürer

Sorularda Yazarlar

Doğan Hızlan

Söyleşiler

Feridun Andaç

Söz Uçar Yazı Kalır

Hikmet Altınkaynak

Yeni Bin Yılın Edebiyatçıları

Mehmet Nuri Yordım

Romancılar Konuşuyor

Mustafa Miyasoğlu

Sanat ve Edebiyat Konuşma­ları

Sermet Sami Uysal

Eşlerine Göre Ediplerimiz

Zeynep Oral

Konuşa Konuşa

Refik Ahmet Sevengil

Hergün Bir Ediple

Feridun Andaç

Edebiyatımızın Kadınları

Sadık Tural

Sorulara Cevaplarla

Bir doğrunun, bir gerçeğin; araştırmanın, inceleme, gezip görme ya da soruşturma yoluyla yansıtıldığı ya­zı türüdür. Dergi ve gazete yazısıdır.

Röportaj çok yönlü, çok boyutlu bir yazı niteliği taşır. Öyküsel bir anlatımdan yararlanılır. Röportajda okuyu­cu yaşamın içine çekilir, röportajın yansıttığı doğrular­la, gerçeklerle yüz yüze getirilir. Yazar, anlattıklarına okurlarını inandırmak için kişi, eşya, eser ya da yer ile ilgili yaptığı incelemeleri fotoğraflarla süsler. Röportaj yazarı, önce konuyu iyice öğrenir, konuyla ilgili gerek­li incelemeler yapar, belgeler toplar ve yazısında bun­lardan yararlanır. Yazının sonuna kendi izlenimlerini ve düşüncelerini de ekler. Bu yüzden röportajda öznellik hâkimdir.

Olaylar, birinci tekil kişi ağzından anlatılır.

Okuru yaşamla, yaşamın özüyle karşı karşıya getirme röportajların belirleyici bir niteliğidir. Bu yönüyle röpor­taj ne bir roman, ne bir öykü ne de bir oyundur. Gaze­teciliğin önemli bir dalıdır. Bilgiyi, haberi, gerçeği açık, yalın, çarpıcı bir dille okura ileten bir yazı türüdür.

Röportaj, gazeteciliğin ve televizyonculuğun gelişme­si ile ortaya çıkmıştır. Gazetecilerin yoğun olarak yarar­landığı bir türdür.

Dünya edebiyatında; Jack London, Hemingway röpor­taj örneği vermiş sanatçılardır. Türk edebiyatında özel­likle Yaşar Kemal, röportaj türünde önemli örnekler vermiştir. Ayrıca Fikret Otyam, Mete Akyol, Dursun Ak­çam da röportaj örneği vermiş yazarlardır.

Röportaj

Gazete ve dergilerde yayımlanın yazı türlerinden biridir. Öğretici yazı türüdür. Bir olay, bir durum; yerinde gezip görülerek, olayla ya da durumla ilgili değişik kişilerle konuşularak, soruşturularak yazılır.Röportaj hem gezi yazılarının hem makalenin özelliklerini taşır. Makale gibi dayandığı sağlam bir düşünceyi, bir tez vardır.

Yazar; sorunu yerinde inceleyerek, gezip görerek, halkla, varsa mağdurla ve yetkili kişilerle konuşarak; fotoğraf, belge, istatistik bilgiler… gibi bilgilerle destekleyerek okuyucunun bilgisine sunar. En çok kamuoyu toplayan gazete yazısıdır.

Çok yönlü anlatım olanakları vardır. Bu yönüyle diğer düşünce yazılarından zengindir. Uzunluğu çoğu zaman makaleden çoktur. Bazen bir röportaj yazısı gazetenin iç sayfalarından birinde dizi halinde günlerce yayınlanır. Okuyucunun sıkılmadan, merakla, okuduğu bir yazı bir türüdür.

Röportaj yazmak çok önemlidir. Bu nedenle de röportaj yazarının toplumsal sorumluluğu diğer yazarlardan daha çoktur. Röportaj yazarlığı ayrı bir ustalığı ve yan alan becerilerini gerektirir. Yazar evindeki köşesine çekilip yazmaz yazdıklarını. Röportaj yazarı eline ayağına çabuk olmak zorundadır. Yazar bir yandan evinde çalışırken bir yandan kütüphanede, arşivde, devlet dairesinde, iş yerlerinde araştırma yapacak; diğer yandan da olay yerinde incelemeler yapacaktır. Hem fotoğrafçı titizliği ile çalışacak; hem de yerine göre kimi zaman sevecenlikle, kimi zaman ısrarlı ama hiçbir zaman sırnaşık ve terbiyesiz olmadan, haddini bilerek, insan haklarını da çiğnemeden soruşturma yapacaktır. Bütün bunların yanında röportaj yazarı, okuyucu ile bağını koparmamak zorundadır.

Röportaj türünün belirleyici özellikleri:

• Röportaj da düşünsel plânla yazılır. 

• İşlenen konu; toplumsal, sanatsal olay ya da olgu olmalıdır. 

• Yazar anlattıklarının doğruluğunu; konuşma, bilgi toplama ve fotoğraflarla desteklemeli, anlattıklarını bir mantık çerçevesine oturtabilmelidir. Her anlattığı, önceki anlattıklarıyla çelişmemelidir. 

• Röportaj yazarı; açıklayıcı anlatım, öyküleyici anlatım, betimleyici anlatım ve tartışmalı anlatım gibi bütün anlatım yollarından yararlanır. Okuyucuya konunun önemini kavratabilmek için örnekleme, karşılaştırma, tanık gösterme gibi nesnel verilerden de yararlanmalıdır. 

• Röportaj yazıları zamanla tarihsel belge olabilir. 

• Fotoğraf ya da belge kullanılabilir.

Türk edebiyatında röportaj:

Türk edebiyatında röportaj türünün ilk örneklerini Evliya Çelebi vermiştir. Modern anlamda ise Ruşen Eşref Ünaydın‘ın Diyorlar ki ; adlı çalışması bu türde verilmiş ilk örnek arasındadır. Bunun dışında diğer bazı röportajlar şunlardır: Hikmet Feridun Es, Bugün de Diyorlar ki , Mustafa Baydar, Edebiyatçılarımız Ne Diyorlar ; Gavsi Ozansoy, 40 Yıl Sonra Diyorlar ki ; Tahir Kutsi, İç Göç (1964); Halil Aytekin, Doğuda Kıtlık Vardı ; Abdi İpekçi, Liderler Diyor ki ; Yaşar Kemal, Bu Diyar Baştan Başa ;Fikret Otyam, Gide Gide 10 ; Yaşar Nabi Nayır, Edebiyatçılarımız Konuşuyor (1976, konuşmalar değişik kişiler tarafından yapılmıştır.); İsmail Parlatır-İnci Enginün – Orhan Okay – Zeynep Kerman – Kâzım Yetiş – Necat Birinci, Röportajlar .

Türkiye gazetelerinde röportaj çalışmaları yayımlanan başlıca gazeteciler arasında şunları sayabiliriz: Fikret Otyam, Yaşar Kemal, Vasfiye Özkoçak, Füsun Özbilgen, Leyla Umar, Nuriye Akman, Ayşe Arman, Fehmi Koru, Yazgülü Aldoğan, Hüsamettin Aslan..