Tarihi Metin Edebi Metin
Edebî metin ile tarihî metin arasındaki benzerlikler:
➢ İki metin de söze dayalıdır, sözü bir olayı aktarmada araç olarak kullanmıştır.
➢ Her iki metinde de insan ve toplumdan söz edilmiştir.
➢ İki metin de yaşanmış bir olayı, bir gerçekliği dile getirmiştir.
➢ Her iki metnin de malzemesi dildir.
Edebî metin ile tarihî metin arasındaki farklılıklar:
➢ Tarihi metinler bilimsel metnin özelliklerini taşır, edebi metin ise sanatsal bir yaratımdır, bilimsellik niteliği taşımamaktadır.
➢Tarihi metinlerde nesnellik ön plandadır. Olay karşısında yazarın duygu ve düşünceleri verilmemiştir, edebi metinlerde ise olayın sanatçı üzerinde bıraktığı etkiye, duygulara yer verilmiştir; sanatçı olayı öznel bir bakış açısıyla yorumlamıştır.
➢Tarihi metinler öğreticidir ve metnin yazılış amacı okura bilgi vermek, olay hakkında onu aydınlatmaktır. Edebi metinler ise öğretmekten çok sezdirmek, duygulandırmak ön plandadır.
➢Tarihi metinler öğretici metin geleneğiyle oluşturulmuşken edebi metinler coşku ve heyecan dile getiren metin örneğidir.
➢Tarihi metinlerde yaşanan gerçeklik olduğu gibi yansıtılmıştır. Edebi metinler ise bu gerçekliği değiştirip yorumlayarak “‘kurmaca bir gerçeklik” yaratmış, sanatsal bir ürün oluşturmuştur.
➢Tarihi metinlerde dil; bilgi vermek, bilgiyi olduğu gibi aktarmak, yani göndergesel işleviyle kullanılırken edebi metin dilin sanatsal işlevinden yararlanılarak okurun duygularına seslenilmiştir, sözcüklere yeni ve farklı anlamlar yüklenerek değişik çağrışımlar yaratılmak istenmiştir.
➢Tarihi metinlerde anlatılan olay, tarihsel bir sıralama içinde verilmiş, olayı yaratan sebepler ve olayın sonucu ortaya konmuştur. Edebi metin ise bu özellikler yoktur, sanatçı olayı bir yerinden tutmuş, kendisinde yarattığı etki ve izlenimlerle birlikte ortaya koymuştur.
➢Tarihi metinler, okuyucuyu bilgilendirmiştir, Edebi metin ise yaşanan olayın insan psikolojisinde yarattığı etkiye yer vererek okuru duygulandırmayı ve etkilemeyi amaçlamıştır.
➢Tarihi metinler yapısı giriş, gelişme, sonuç bölümlerinden oluşurken edebi metinlerde aynı tema etrafında birleşmiş birimlerden oluşmaktadır.
