AYT EDEBİYAT DENEMESİ – 10
1. Gönlüm nakış nakış renkli bir kilim
Bir kınalı, sürmeli türküdür dilim
Bu dizelerde görülen söz sanatı aşağıdakilerden hangisinde bulunmamaktadır?
A) Yürek bir mermi gibi sürülür yalnızlığa
Mutlandırırsın tetiği ve namluyu
B) İşte mutluluklar bir damla deniz
İşte sancılar, kıvranmalar yüce dağlar gibi
C) Vicdan azabına eş, kayna kayna Sakarya
Öz yurdunda garipsin, öz vatanında parya!
D) Aramazdık gece mehtap, yüzün parlarken
Bir uzak yıldıza benzerdi güneş sen varken
E) Ölümdür bekleriz hükmü dünya bir duruşmadır sürer
Ellerimizde yüreklerimiz vurulmuş kumrular gibi
2. Aşağıdaki dizelerin hangisinde imge yoktur?
A) Biliyorsun ben hangi şehirdeysem
Yalnızlığın başkenti orası
B) Olmayacak şey mi niye bakmayayım denizlere
En akıllı tarafımdır balıkla deniz tutmak
C) Lambada titreyen alev üşüyor
Aşk kağıda yazılmıyor Mihriban
D) Geldim işte mevsim gibi kapına
Gözlerimde bulut saçlarımda çiy
E) Yolculuğum uzun sürmüş oldukça
Gece demir köprülerden geçmiştir tren
3. Aslında neslinde giymemiş hare
İş gelmez elinden gitmez bir kare
Sandığı gömleksiz duran mekkare
Bedestene gelir kaftan beğenmez
Bu dörtlükle ilgili aşağıda verilen yargılardan hangisine ulaşılamaz?
A) Bir taşlamadan alınmıştır.
B) Düz uyak düzeniyle yazılmıştır.
C) Zengin uyak vardır.
D) Nazım biçimi koşmadır.
E) Redif kullanılmıştır.
4. Sanmayın ki gün görmedim bu dengesiz dünyada
Gördüm ama bozbulanık, aklımda bir akış kaldı
Bu dizelerde görülen söz sanatı aşağıdakilerden hangisinde bulunmaktadır?
A) Ben garip çizgilerle uğraşırken baş başa
Rastlamıştım duvarda bir şair arkadaşa
B) Erbab-ı teşaur çoğalıp şair azaldı
Yok öyle değil şairin ancak adı kaldı
C) Ben dağlara meftunum, sen denizlere hayran
Çeker dalgalar seni, beniyse büyüler orman
D) Aşık bir sedef, maşuk nisan yağmuru
İncileri alır verdikçe damlaları
E) Ela gözlü dilber gittin hasret bıraktın
Ne ateştir hatıran yaktıkça yaktın
5. Görünce uzanmış yar kucağına
Boynunu dolamış zülfü bağına
Kurdunu kahpeye atacağına
Kendine çevirdin aman be Ali!
Bu dörtlükte görülen söz sanatı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Tevriye
B)Terdit
C)İstiare
D) Hüsnütalil
E) Tezat
6. Aşağıdaki dizelerden hangisinde ayraç içinde verilen söz sanatı yoktur?
A) Öyle bir boşandın ki çöle benzer ömrüme
Bir Nuh tufanı oldu, sel değil, sağanak değil (Telmih)
B) Bizden önce buraya inen üç dört arkadaş
Kurmuştular tutuşan ocağa karşı bağdaş (Mecazı-mürsel)
C) Sardı katil gece dünyayı siyah bir kefene
Bir emel yıldızı göz kırpıyor ancak aradan (Kapalı istiare)
D) Çiziyorum havaya dünyamı bir çiçekle
Ve hayran bakıyorum bir rüya gibi şekle (Açık İstiare)
E) Çünkü sana değdiğinden beri ellerim
Bütün kış dallarında tomurcuklar var (Hüsnütalil)
7. Aşağıdaki dizelerde yer alan uyaklar ikişerli eşleş-tirilirse hangisi dışarda kalır?
A) Açılmaz ne bir yüz ne bir pencere
Bakıldıkça vahşet çöker yerlere
B) Her rengi istemez, gözümüz şimdi aldadır
İspanya dalga dalga bu akşam bu şaldadır
C) Kervan yürür peşi sıra düşemem
Yıldız akar koşsam da yetişemem
D) Ağaçlar kökünden kopacak gibi
Bir türlü dinmiyor başlayan tipi
E) Dağlar, omuz omuza yaslanan dağlar
Sular kararınca paslanan dağlar
8. Rüyan, pınarlarda buğulanan nur
Sevgin, sırma sırma dökülen şafak
Senin için ekin öpüyor yağmur
Senin için tarlada büyüyor başak
Bu dörtlükle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) I. ve III. dizeler arasında tam uyak vardır.
B) Dize sonlarında redif yoktur.
C) Dizelerin tümü 4+4+3 duraklıdır.
D) Teşbih ve hüsnütalil sanatları vardır.
E) Çapraz uyak düzeniyle yazılmıştır.
9. Belimizde kılıcımız kirmani
Taşı deler mızrağımın temreni
Hakkımızda devlet vermiş fermanı
Ferman padişahın dağlar bizimdir
Bu dörtlük aşağıdaki nazım türlerinin hangisinden alınmış olabilir?
A) Koçaklama
B) Güzelleme
C) Ağıt
D) Taşlama
E)İlahi
10. Dünyada sevilmiş ve seven nafile bekler
Bilmez ki giden sevgililer dönmeyecekler
Bu dizelerde bulunan uyak türü, aşağıdakilerden hangisinde vardır?
A) Pek taze pembe tenlere benzer bu taşları
Yontarken eski Bergama heykeltraşları
B) İlmin derin görüşleri, aklın hükümleri
Doldurmuyor boşalmış olan hisli bir yeri
C) Tahammül mülkünü yıktın Hülagu Han mısın kafir
Aman dünyayı yaktın ateş-i suzan mısın kafir
D) Eteklerinde güneş rengi bir yığın yaprak
Ve bir zaman bakacaksın semaya ağlayarak
E) O zaman gönülde ne varsa diner
Yüzlere tülümsü bir buğu iner
11. Gaflet içinde uyan
Edepsiz olma ey can
Edeptir asl-ı iman
Var edep öğren edep
Aşağıdakilerden hangisi bu dörtlük ile aynı nazım türünde yazılmıştır?
A) Gel imdi sen dahi şeyhin hâline
Karışasın evliyanın yoluna
Dalaşın sen âb-ı hayat gölüne
Erişir canına fazlı Huda’nın
B) Aşkın aldı benden beni
Bana seni gerek seni
Ben yanarım dün ü günü
Bana seni gerek seni
C) Taştın yine deli gönül
Sular gibi çağlar mısın
Aktın yine kanlı yaşım
Yollarımı bağlar mısın
D) Damda otlar bitmez mi?
Süpürseler gitmez mi?
Gel gurbetten güzelim,
Bu hasretlik yetmez mi?
E) Kullanırsın kanatsızca rüzgârı,
Kürekle mi yaptın sen bu dağları,
Ne yapıp da öldürürsün sağları
Can verip alırsın, sen cancı mısın?
12.
I.
Düşman geldi tabur tabur dizildi
Alnımıza kara yazı yazıldı
Tüfek icad oldu mertlik bozuldu
Eğri kılıç kında paslanmalıdır
II.
Çıktım yücesine seyran eyledim
Gördüm ak kuğulu güller perişan
Bir firkat geldi de durdum ağladım
Öpüp kokladığım güller perişan
Bu dörtlüklerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?
A) İki dörtlükte de 11’li hece ölçüsü vardır.
B) İki dörtlükte de uyak kullanılmıştır
C) I. dörtlük koşma tipi, ikinci dörtlük çapraz uyak düzeniyle yazılmıştır.
D) Her iki dörtlük de halk edebiyatı geleneğiyle yazılmıştır.
E) Her iki dörtlükte de redif vardır.
13. Aşağıdaki dörtlüklerden hangisi diğerlerinden farklı bir nazım biçimi ile yazılmıştır?
A) Köroğlu düşer mi yine şanından
Ayırır çoğunu er meydanından
Kırat köpüğünden düşman kanından
Çevrem dolup şalvar taşmalıdır
B) El çek tabib el çek yaram üstünden
Sen benim derdime deva bilmezsin
Sen nasıl tabipsin yoktur ilacın
Yaram yürektedir sarabilmezsin
C) Yürü bre yalan dünya
Sana konan göçer bir gün
İnsan bir ekin misali
Seni eken biçer bir gün
D) Yiğidin eyisini nerden bileyim
Yüzü güleç, kendi yaman olmalı
Kasavet serine çöktüğü zaman
Gönlünün gamını alan olmalı
E) Nice sultanları tahttan indirdi
Nicesinin gül benzini soldurdu
Nicelerin gelmez yola gönderdi
Bir ayrılık bir yoksulluk bir ölüm
14. Bir safa bahşedelim gel şu dil-i nâ-şâde
Gidelim serv-i revânım yürü Sa’d-âbâd’e
İşte üç çifte kayık iskelede âmâde
Gidelim serv-i revânım yürü Sa’d-âbâd’e
Bu dizeler içerik ve biçim özelliklerine göre aşağıdaki nazım biçimlerinin hangisinden alınmış olabilir?
A) Tuyuğ
B)Kıt’a
C)Rubai
D) Kaside
E)Şarkı
15. Zihniyet, bir dönemdeki sosyal, siyasi, idari, askeri, dini güçlerin, eğitim etkinliklerinin birlikte oluşturdukları ortam ve bunların tamamını kapsayan duygu, anlayış ve zevk bütünüdür.
Bu tanıma göre aşağıdaki dizelerden hangisi farklı bir zihniyette yazılmıştır?
A) Yâra yolunda âşk ile derdinden ölenin
Kim der sana ki hecr ile cânın mükedder et
B) Milliyeti nisyân ederek her işimizde
Efkâr-ı Frenk’e tebaiyyet yeni çıktı
C) Cilven görüp dirilse aceb midür ehl-i dil
Pervâne cem’ olur olıcak cilveger çerâğ
D) Beni candan usandırdı cefâdan yâr usanmaz mı?
Felekler yandı âhımdan murâdım şem’i yanmaz mı?
E) Yine rahmet gözyaşınla kapat onun yaresini
Kabe’yi öpmüş olurum öpsem kaşının arasını
16.
I.
Ovanın yeşili göğün mavisi
Ve mimarîlerin en ilâhisi
Bir zafer müjdesi burda her isim
Sanki tek bir anda gün, saat, mevsim
Yaşıyor sihrini geçmiş zamanın
II.
Dalga dalga hücum edip pişmanlıklar
Unutuşun o tunç kapısını zorlar
Ve ruh, atılan oklarla delik deşik
İşte, doğduğun eski evdesin birden
Yolunu gözlüyor lamba ve merdiven
Susmuş ninnilerle gıcırdıyor beşik
Ve cümle yitikler, mağlûplar, mahzunlar
Aşağıdakilerden hangisi yukarıda verilen şiirlerin ortak özelliği değildir?
A) Söz sanatlarından yararlanma
B) Ölçüyle yazılma
C) İmgelere yer verme
D) Çağrışımlardan yararlanma
E) Aynı uyak örgüsünü kullanma
17. Aşağıdaki dizelerden hangisi ötekilerden farklı bir geleneğe aittir?
A) Hüsnün oldukça füzûn ışk ehli artuk zâr olur
Hüsn her mikdâr olursa ışk ol mikdâr olur
B) Sahın gönlüm yıharsın pendden dem urma ey nâsih
Hevâ-yı nefs ile bir mülki vîrân eylemek olmaz
C) Aşiyân-i mürg-i dil, zülf-i perişânundadur
Kande olsam ey peri, gönlüm senün yanundadur
D) Ne gam pür âteş-i hevl olsa da gavgâ-yı hürriyet
Kaçar mı merd olan bir can için meydân-ı gayretten
E) Saçma ey göz eşkden gönlümdeki odlara su
Kim bu denli dutuşan odlara kılmaz çare su
18. Öğretici yazılar içinde yer alan metinlerden bazıları gazete çevresinde gelişmişlerdir. Bu metinler Türk edebiyatına ilk defa Tanzimat edebiyatı ile girmiştir. Şinasi’nin (I) yazdığı Tercüman-ı Ahvâl Mukaddimesi ilk eleştiri (II) örneği sayılır. Bunun yanında Namık Kemal (III) ilk makale (IV) örneğini yazarak yenilik arayışlarını bize aktarmıştır. Deneme ve sohbet ise daha sonraki yıllarda karşımıza çıkar. Bu iki türde de en önemli örnekleri veren yazarlardan biri Nurullah Ataç’tır. (V)
Bu parçadaki bilgi yanlışlığını gidermek için altı çizili sözcüklerden hangi ikisi yer değiştirmelidir?
A) I ve III
B)III ve VI
C)IV ve V
D) II ve IV
E)II ve V
19. Tragedya ile ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisinde bir yanlışlık vardır?
A) Tragedyalar konularını tarihten ya da mitolojiden alır.
B) Dionysos adına yapılan törenler sırasında doğmuştur.
C) Tragedyalarda beş bölüm vardır ve mensur olarak yazılır.
D) Tragedyalar üç birlik kuralına uygun olarak yazılır.
E) Tragedyalarda kötü olaylar sahnede gösterilmez.
20. Gazete ve dergilerin belirli sütunlarında yayımlanan konusunu güncel, toplumsal, siyasal, kültürel, olaylardan alan, bunları kanıtlama kaygısı gütmeyen kısa, yoğun anlatımlı bir yazı türüdür. _ _ _ _ güncel bir olayın kişisel görüşe bağlanarak canlı ve çarpıcı bir dille anlatılmasını gerektirir. Anlatım ve dil ustalığının yanında zengin bir bilgi birikimi ister.
Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilebilir?
A) Makale
B)Günlük
C)Röportaj
D) Eleştiri
E)Fıkra
21. I. Bir gerçeği veya bir olayı yerinde görme, izleme, araştırma yoluyla yansıtan yazılardır.
II. Sözsüz olarak düşüncenin jest ve mimiklere verildiği tiyatro türüdür.
III. Hayatın hem acıklı hem de gülünç yönlerini bir arada veren tiyatrodur.
IV. Alanında ünlü bir kişinin hayatının anlatıldığı düzyazı türüdür.
Aşağıdakilerden hangisi yukarıdaki açıklamalardan biriyle eşleşmez?
A) Dram
B) Gezi yazısı
C) Röportaj
D) Biyografi
E) Pandomim
22. Aşağıdakilerden hangisi Karagöz oyununun özelliklerinden biri değildir?
A) Karagöz, okumamış; Hacivat, aydın kesimi temsil eder.
B) Karakterlerin hepsi Hayali tarafından oynatılır.
C) Oyun, yazılı bir metne dayanır.
D) Usta – çırak geleneği içinde sürdürülür.
E) Oyun, dört bölümden oluşur.
23.Aşağıdakilerin hangisinde ayraç içinde verilen kavramla yapılan açıklama uyuşmamaktadır?
A) Masalların sahneye uyarlanmış hâlidir. (Fars)
B) Tuluata dayanan ve palanga adı verilen bir alanda oynanan bir tiyatrodur. (Orta oyunu)
C) Herhangi bir konunun kesin yargılara varmadan içten bir şekilde anlatıldığı türdür. (Deneme)
D) Yaşanan veya tanık olunan olayların üzerinden zaman geçtikten sonra yazıldığı türdür. (Anı)
E) İki yönden savunulabilecek bir konunun iki grup şeklinde tartışılmasıdır. (Münazara)
24. Aşağıdaki dizelerin hangisinde şiirsellik daha sınırlıdır?
A) Ruhumu eritip de kalıpta dondurmuşlar
Onu İstanbul diye toprağa kondurmuşlar
B) Yarin dudağından getirilmiş
Bir katre alevdir bu karanfil
C) Garbın ucunda, son kıyıdan en gürültülü
Bir med zamânı, gökyüzü kurşunla örtülü
D) Yunus ki nergisde güler, gülde kanar
Kırlarda gelincikte onun bağrı yanar
E) Deniz engin bir sudur, tuzlu, yeşil dalgalı
Kenarlarını süsler bazen beyaz bir yalı
CEVAPLAR
|
1. C |
13. C |
|
2. E |
14. E |
|
3. E |
15. B |
|
4. B |
16. E |
|
5. B |
17. D |
|
6. D |
18. D |
|
7. B |
19. C |
|
8. C |
20. E |
|
9. A |
21. B |
|
10. D |
22. C |
|
11. A |
23. A |
|
12. B |
24. E |
