Gerekçeli Cümleler
Bir durumun ya da sonucun neden var olduğunun açıklanması söz konusudur. Sınavda gerekçe ile ilgili sorular sıkça sorulmaktadır. “Hangi cümlede yargı gerekçesiyle verilmiştir?”, “Hangi cümle kendisinden önceki yargının gerekçesidir?” gibi soruların sorulduğu görülmektedir.
- “Sınavda başarı oranı düşük, sorular çok zordu.”
Başarı oranının düşük olmasının gerekçesi soruların çok zor olmasıdır.
- “Geçen ay tatile gidemedik, otelde yer yoktu.”
- “İstediğim arabayı alamadım, çok pahalıydı.”
Gerekçe ile ilgili sorularda gerekçe bildiren cümlenin başına “ÇÜNKÜ” getirerek doğru yanıtı bulabiliriz.
Gerekçe cümleleriyle neden – sonuç cümleleri birbiriyle karıştırılmamalıdır. Neden – sonuç cümlelerinde önce neden sonra sonuç cümlesi yer alır. Gerekçe cümlelerinde ise önce sonuç sonra gerekçe vardır.
- Kitabı okuyamamış, zamanı olmamış, (gerekçe)
- Zamanı olmadığından, kitabı okuyamamış. (neden -sonuç)
ÇIKMIŞ SORU ÖRNEKLERİ
Örnek
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde önerinin gerekçesi de açıklanmıştır?
A) Daha az konuşup daha çok iş yapın.
B) Başarının bir parçası olun, eleştirmeni değil.
C) Sabır bir erdemdir, sakın ondan vazgeçmeyin,
D) Çabalarla amaçları birbirine karıştırmayın.
E) Başkalarını eleştirdiğiniz kadar kendinizi de eleştirin.
(1999-ÖSS)
Çözüm:
Bir yargının, bir başka yargının gerekçesi olup olmadığını anlamak için çünkü bağlacından yararlanabiliriz. “C” seçeneğinde “Sakın ondan vazgeçmeyin çünkü sabır bir erdemdir” biçiminde cümleyi kurabiliriz.
Yanıt: C
Örnek
Aşağıdaki sorulardan hangisinin yanıtı bir “gerekçe” içermektedir?
A) Resim çalışmalarınızda en çok hangi malzemeyi kullanırsınız?
Tümüyle yerli olanı seçip kullanırım.
B) Ayrıntıya önem verir misiniz?
Evet, güzelliğe ulaşmak için ayrıntıları önemsiyorum.
C) Resim yaparken nasıl bir yol izlersiniz?
Önce dikkatimi ele alacağım konu üzerinde yoğun-Jaştırırım, onunla yaşamaya başlarım, sonra çalışmaya koyulurum.
D) Türk resim sanatının günümüzdeki durumunu nasıl değerlendiriyorsunuz?
Resim sanatçılarımızı, erişmeleri amaçlanan yerin de ötesinde görüyorum.
E) Resme yeni başlayanlara neler öneriyorsunuz?
İlgilendikleri konuda eğitim görmelerini, sonra da öğrendiklerini uygulamaya çalışmalarını öneriyorum.
(2004 – ÖSS)
Çözüm
Yanıtı gerekçe içeren soru “B” seçeneğinde verilmiştir. Sorunun yanıtı “Evet”tir. Yanıtın ikinci yargısında ayrıntıya önem verilmesinin gerekçesinin “güzelliğe ulaşmak” olduğu dile getirilmiştir.
Yanıt: B
Örnek
Aşağıdakilerin hangisinde, biri diğerinin açıklayıcısı olan iki yargı birlikte verilmiştir?
A) Buralar şimdi olduğundan daha da güzeldi eskiden; çünkü Ceyhan Nehri, gürül gürül akardı eteklerinde.
B) Ceyhan Nehri’nin kıpırtısız sularında yüzmek hiç çekici gelmiyor bana.
C) Usta bir yüzücü olsanız bile Ceyhan Nehri’nde yüzmeniz kolay değildir.
D) Yağmurlu ya da rüzgârlı havalarda Ceyhan’ın suları bu dünyadan olmayan yeşil bir renk alır.
E) Oradan ayrılsam bile Ceyhan Nehri’ni özlerim, hem de hiçbir şeyi özlemediğim kadar…
Çözüm
A’da verilen “çünkü” bağlacı, açıklama bağlacı olarak kullanılmıştır. Buraların eskiden, şimdi olduğundan daha güzel olması yargısının açıklayıcısı olarak, Ceyhan nehrinin, eteklerinde gürül gürül akması yargısı verilmiştir.
Yanıt : A
