AYT Edebiyat Denemesi – 10

AYT EDEBİYAT DENEMESİ – 10

1.     Gönlüm nakış nakış renkli bir kilim

Bir kınalı, sürmeli türküdür dilim

Bu dizelerde görülen söz sanatı aşağıdakilerden hangisinde bulunmamaktadır?

A) Yürek bir mermi gibi sürülür yalnızlığa

Mutlandırırsın tetiği ve namluyu

B) İşte mutluluklar bir damla deniz

İşte sancılar, kıvranmalar yüce dağlar gibi

C) Vicdan azabına eş, kayna kayna Sakarya

Öz yurdunda garipsin, öz vatanında parya!

D) Aramazdık gece mehtap, yüzün parlarken

Bir uzak yıldıza benzerdi güneş sen varken

E) Ölümdür bekleriz hükmü dünya bir duruşmadır sürer

Ellerimizde yüreklerimiz vurulmuş kumrular gibi

2.     Aşağıdaki dizelerin hangisinde imge yoktur?

A) Biliyorsun ben hangi şehirdeysem

Yalnızlığın başkenti orası

B) Olmayacak şey mi niye bakmayayım denizlere

En akıllı tarafımdır balıkla deniz tutmak

C) Lambada titreyen alev üşüyor

Aşk kağıda yazılmıyor Mihriban

D) Geldim işte mevsim gibi kapına

Gözlerimde bulut saçlarımda çiy

E) Yolculuğum uzun sürmüş oldukça

Gece demir köprülerden geçmiştir tren

3.     Aslında neslinde giymemiş hare

İş gelmez elinden gitmez bir kare

Sandığı gömleksiz duran mekkare

Bedestene gelir kaftan beğenmez

Bu dörtlükle ilgili aşağıda verilen yargılardan han­gisine ulaşılamaz?

A) Bir taşlamadan alınmıştır.

B) Düz uyak düzeniyle yazılmıştır.

C) Zengin uyak vardır.

D) Nazım biçimi koşmadır.

E) Redif kullanılmıştır.

4.     Sanmayın ki gün görmedim bu dengesiz dünyada

Gördüm ama bozbulanık, aklımda bir akış kaldı

Bu dizelerde görülen söz sanatı aşağıdakilerden hangisinde bulunmaktadır?

A) Ben garip çizgilerle uğraşırken baş başa

Rastlamıştım duvarda bir şair arkadaşa

B) Erbab-ı teşaur çoğalıp şair azaldı

Yok öyle değil şairin ancak adı kaldı

C) Ben dağlara meftunum, sen denizlere hayran

Çeker dalgalar seni, beniyse büyüler orman

D) Aşık bir sedef, maşuk nisan yağmuru

İncileri alır verdikçe damlaları

E) Ela gözlü dilber gittin hasret bıraktın

Ne ateştir hatıran yaktıkça yaktın

5.     Görünce uzanmış yar kucağına

Boynunu dolamış zülfü bağına

Kurdunu kahpeye atacağına

Kendine çevirdin aman be Ali!

Bu dörtlükte görülen söz sanatı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Tevriye            

B)Terdit               

C)İstiare

D) Hüsnütalil           

E) Tezat

6.     Aşağıdaki dizelerden hangisinde ayraç içinde ve­rilen söz sanatı yoktur?

A) Öyle bir boşandın ki çöle benzer ömrüme

Bir Nuh tufanı oldu, sel değil, sağanak değil (Telmih)

B) Bizden önce buraya inen üç dört arkadaş

Kurmuştular tutuşan ocağa karşı bağdaş (Mecazı-mürsel)

C) Sardı katil gece dünyayı siyah bir kefene

Bir emel yıldızı göz kırpıyor ancak aradan (Kapalı istiare)

D) Çiziyorum havaya dünyamı bir çiçekle

Ve hayran bakıyorum bir rüya gibi şekle (Açık İstiare)

E) Çünkü sana değdiğinden beri ellerim

Bütün kış dallarında tomurcuklar var (Hüsnütalil)

7.     Aşağıdaki dizelerde yer alan uyaklar ikişerli eşleş-tirilirse hangisi dışarda kalır?

A) Açılmaz ne bir yüz ne bir pencere

Bakıldıkça vahşet çöker yerlere

B) Her rengi istemez, gözümüz şimdi aldadır

İspanya dalga dalga bu akşam bu şaldadır

C) Kervan yürür peşi sıra düşemem

Yıldız akar koşsam da yetişemem

D) Ağaçlar kökünden kopacak gibi

Bir türlü dinmiyor başlayan tipi

E) Dağlar, omuz omuza yaslanan dağlar

Sular kararınca paslanan dağlar

8.     Rüyan, pınarlarda buğulanan nur

Sevgin, sırma sırma dökülen şafak

Senin için ekin öpüyor yağmur

Senin için tarlada büyüyor başak

Bu dörtlükle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) I. ve III. dizeler arasında tam uyak vardır.

B) Dize sonlarında redif yoktur.

C) Dizelerin tümü 4+4+3 duraklıdır.

D) Teşbih ve hüsnütalil sanatları vardır.

E) Çapraz uyak düzeniyle yazılmıştır.

9.     Belimizde kılıcımız kirmani

Taşı deler mızrağımın temreni

Hakkımızda devlet vermiş fermanı

Ferman padişahın dağlar bizimdir

Bu dörtlük aşağıdaki nazım türlerinin hangisinden alınmış olabilir?

A) Koçaklama  

B) Güzelleme              

C) Ağıt

D) Taşlama             

E)İlahi

10.   Dünyada sevilmiş ve seven nafile bekler

Bilmez ki giden sevgililer dönmeyecekler

Bu dizelerde bulunan uyak türü, aşağıdakilerden hangisinde vardır?

A) Pek taze pembe tenlere benzer bu taşları

Yontarken eski Bergama heykeltraşları

B) İlmin derin görüşleri, aklın hükümleri

Doldurmuyor boşalmış olan hisli bir yeri

C) Tahammül mülkünü yıktın Hülagu Han mısın kafir

Aman dünyayı yaktın ateş-i suzan mısın kafir

D) Eteklerinde güneş rengi bir yığın yaprak

Ve bir zaman bakacaksın semaya ağlayarak

E) O zaman gönülde ne varsa diner

Yüzlere tülümsü bir buğu iner

11.   Gaflet içinde uyan

Edepsiz olma ey can

Edeptir asl-ı iman

Var edep öğren edep

Aşağıdakilerden hangisi bu dörtlük ile aynı nazım türünde yazılmıştır?

A) Gel imdi sen dahi şeyhin hâline

Karışasın evliyanın yoluna

Dalaşın sen âb-ı hayat gölüne

Erişir canına fazlı Huda’nın

B) Aşkın aldı benden beni

Bana seni gerek seni

Ben yanarım dün ü günü

Bana seni gerek seni

C) Taştın yine deli gönül

Sular gibi çağlar mısın

Aktın yine kanlı yaşım

Yollarımı bağlar mısın

D) Damda otlar bitmez mi?

Süpürseler gitmez mi?

Gel gurbetten güzelim,

Bu hasretlik yetmez mi?

E) Kullanırsın kanatsızca rüzgârı,

Kürekle mi yaptın sen bu dağları,

Ne yapıp da öldürürsün sağları

Can verip alırsın, sen cancı mısın?

12.                    

I.

Düşman geldi tabur tabur dizildi

Alnımıza kara yazı yazıldı

Tüfek icad oldu mertlik bozuldu

Eğri kılıç kında paslanmalıdır

II.

Çıktım yücesine seyran eyledim

Gördüm ak kuğulu güller perişan

Bir firkat geldi de durdum ağladım

Öpüp kokladığım güller perişan

Bu dörtlüklerle ilgili olarak aşağıdakilerden han­gisine ulaşılamaz?

A) İki dörtlükte de 11’li hece ölçüsü vardır.

B) İki dörtlükte de uyak kullanılmıştır

C) I. dörtlük koşma tipi, ikinci dörtlük çapraz uyak dü­zeniyle yazılmıştır.

D) Her iki dörtlük de halk edebiyatı geleneğiyle yazıl­mıştır.

E) Her iki dörtlükte de redif vardır.

13.   Aşağıdaki dörtlüklerden hangisi diğerlerinden farklı bir nazım biçimi ile yazılmıştır?

A) Köroğlu düşer mi yine şanından

Ayırır çoğunu er meydanından

Kırat köpüğünden düşman kanından

Çevrem dolup şalvar taşmalıdır

B) El çek tabib el çek yaram üstünden

Sen benim derdime deva bilmezsin

Sen nasıl tabipsin yoktur ilacın

Yaram yürektedir sarabilmezsin

C) Yürü bre yalan dünya

Sana konan göçer bir gün

İnsan bir ekin misali

Seni eken biçer bir gün

D) Yiğidin eyisini nerden bileyim

Yüzü güleç, kendi yaman olmalı

Kasavet serine çöktüğü zaman

Gönlünün gamını alan olmalı

E) Nice sultanları tahttan indirdi

Nicesinin gül benzini soldurdu

Nicelerin gelmez yola gönderdi

Bir ayrılık bir yoksulluk bir ölüm

14.   Bir safa bahşedelim gel şu dil-i nâ-şâde

Gidelim serv-i revânım yürü Sa’d-âbâd’e

İşte üç çifte kayık iskelede âmâde

Gidelim serv-i revânım yürü Sa’d-âbâd’e

Bu dizeler içerik ve biçim özelliklerine göre aşa­ğıdaki nazım biçimlerinin hangisinden alınmış olabilir?

A) Tuyuğ               

B)Kıt’a                

C)Rubai

D) Kaside             

E)Şarkı

15.   Zihniyet, bir dönemdeki sosyal, siyasi, idari, askeri, dini güçlerin, eğitim etkinliklerinin birlikte oluşturdukları ortam ve bunların tamamını kapsayan duygu, anlayış ve zevk bütünüdür.

Bu tanıma göre aşağıdaki dizelerden hangisi farklı bir zihniyette yazılmıştır?

A) Yâra yolunda âşk ile derdinden ölenin

Kim der sana ki hecr ile cânın mükedder et

B) Milliyeti nisyân ederek her işimizde

Efkâr-ı Frenk’e tebaiyyet yeni çıktı

C) Cilven görüp dirilse aceb midür ehl-i dil

Pervâne cem’ olur olıcak cilveger çerâğ

D) Beni candan usandırdı cefâdan yâr usanmaz mı?

Felekler yandı âhımdan murâdım şem’i yanmaz mı?

E) Yine rahmet gözyaşınla kapat onun yaresini

Kabe’yi öpmüş olurum öpsem kaşının arasını

16.                    

I.

Ovanın yeşili göğün mavisi

Ve mimarîlerin en ilâhisi

Bir zafer müjdesi burda her isim

Sanki tek bir anda gün, saat, mevsim

Yaşıyor sihrini geçmiş zamanın

II.

Dalga dalga hücum edip pişmanlıklar

Unutuşun o tunç kapısını zorlar

Ve ruh, atılan oklarla delik deşik

İşte, doğduğun eski evdesin birden

Yolunu gözlüyor lamba ve merdiven

Susmuş ninnilerle gıcırdıyor beşik

Ve cümle yitikler, mağlûplar, mahzunlar

Aşağıdakilerden hangisi yukarıda verilen şiirlerin ortak özelliği değildir?

A) Söz sanatlarından yararlanma

B) Ölçüyle yazılma

C) İmgelere yer verme

D) Çağrışımlardan yararlanma

E) Aynı uyak örgüsünü kullanma

17.   Aşağıdaki dizelerden hangisi ötekilerden farklı bir geleneğe aittir?

A) Hüsnün oldukça füzûn ışk ehli artuk zâr olur

Hüsn her mikdâr olursa ışk ol mikdâr olur

B) Sahın gönlüm yıharsın pendden dem urma ey nâsih

Hevâ-yı nefs ile bir mülki vîrân eylemek olmaz

C) Aşiyân-i mürg-i dil, zülf-i perişânundadur

Kande olsam ey peri, gönlüm senün yanundadur

D) Ne gam pür âteş-i hevl olsa da gavgâ-yı hürriyet

Kaçar mı merd olan bir can için meydân-ı gayretten

E) Saçma ey göz eşkden gönlümdeki odlara su

Kim bu denli dutuşan odlara kılmaz çare su

18.   Öğretici yazılar içinde yer alan metinlerden bazıları gazete çevresinde gelişmişlerdir. Bu metinler Türk edebiyatına ilk defa Tanzimat edebiyatı ile girmiştir. Şinasi’nin (I) yazdığı Tercüman-ı Ahvâl Mukaddimesi ilk eleştiri (II) örneği sayılır. Bunun yanında Namık Kemal (III) ilk makale (IV) örneğini yazarak yenilik arayışlarını bize aktarmıştır. Deneme ve sohbet ise daha sonraki yıllarda karşımıza çıkar. Bu iki türde de en önemli örnekleri veren yazarlardan biri Nurullah Ataç’tır. (V)

Bu parçadaki bilgi yanlışlığını gidermek için altı çizili sözcüklerden hangi ikisi yer değiştirmelidir?

A) I ve III             

B)III ve VI             

C)IV ve V

D) II ve IV            

E)II ve V

19.   Tragedya ile ilgili aşağıda verilen bilgilerden han­gisinde bir yanlışlık vardır?

A) Tragedyalar konularını tarihten ya da mitolojiden alır.

B) Dionysos adına yapılan törenler sırasında doğmuş­tur.

C) Tragedyalarda beş bölüm vardır ve mensur olarak yazılır.

D) Tragedyalar üç birlik kuralına uygun olarak yazılır.

E) Tragedyalarda kötü olaylar sahnede gösterilmez.

20. Gazete ve dergilerin belirli sütunlarında yayımlanan konusunu güncel, toplumsal, siyasal, kültürel, olay­lardan alan, bunları kanıtlama kaygısı gütmeyen kısa, yoğun anlatımlı bir yazı türüdür. _ _ _ _ güncel bir olayın kişisel görüşe bağlanarak canlı ve çarpıcı bir dille anlatılmasını gerektirir. Anlatım ve dil ustalığının yanında zengin bir bilgi birikimi ister.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilebilir?

A) Makale            

B)Günlük          

C)Röportaj

D) Eleştiri              

E)Fıkra

21.  I.   Bir gerçeği veya bir olayı yerinde görme, izleme, araştırma yoluyla yansıtan yazılardır.

II.  Sözsüz olarak düşüncenin jest ve mimiklere veril­diği tiyatro türüdür.

III. Hayatın hem acıklı hem de gülünç yönlerini bir arada veren tiyatrodur.

IV. Alanında ünlü bir kişinin hayatının anlatıldığı düz­yazı türüdür.

Aşağıdakilerden hangisi yukarıdaki açıklamalar­dan biriyle eşleşmez?

A) Dram           

B) Gezi yazısı      

C) Röportaj

D) Biyografi       

E) Pandomim

22.  Aşağıdakilerden hangisi Karagöz oyununun özel­liklerinden biri değildir?

A) Karagöz, okumamış; Hacivat, aydın kesimi temsil eder.

B) Karakterlerin hepsi Hayali tarafından oynatılır.

C) Oyun, yazılı bir metne dayanır.

D) Usta – çırak geleneği içinde sürdürülür.

E) Oyun, dört bölümden oluşur.

23.Aşağıdakilerin hangisinde ayraç içinde verilen kav­ramla yapılan açıklama uyuşmamaktadır?

A) Masalların sahneye uyarlanmış hâlidir. (Fars)

B) Tuluata dayanan ve palanga adı verilen bir alanda oynanan bir tiyatrodur. (Orta oyunu)

C) Herhangi bir konunun kesin yargılara varmadan içten bir şekilde anlatıldığı türdür. (Deneme)

D) Yaşanan veya tanık olunan olayların üzerinden zaman geçtikten sonra yazıldığı türdür. (Anı)

E) İki yönden savunulabilecek bir konunun iki grup şeklinde tartışılmasıdır. (Münazara)

24.   Aşağıdaki dizelerin hangisinde şiirsellik daha sı­nırlıdır?

A) Ruhumu eritip de kalıpta dondurmuşlar

Onu İstanbul diye toprağa kondurmuşlar

B) Yarin dudağından getirilmiş

Bir katre alevdir bu karanfil

C) Garbın ucunda, son kıyıdan en gürültülü

Bir med zamânı, gökyüzü kurşunla örtülü

D) Yunus ki nergisde güler, gülde kanar

Kırlarda gelincikte onun bağrı yanar

E) Deniz engin bir sudur, tuzlu, yeşil dalgalı

Kenarlarını süsler bazen beyaz bir yalı

CEVAPLAR