AYT Edebiyat Denemesi – 12

AYT EDEBİYAT DENEMESİ – 12

1.     Stendhal: Parma Manastırı romanını yazarken dilim gerekli kıvamı bulsun diye her sabah “Medeni Kanun” dan iki üç sayfa okudum.” diyor.

Bu parçadaki altı çizili sözle anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

A) Sağlam bir üslup yakalamak

B) Anlatımını gereksiz sözcüklerden arındırmak

C) Sanatsız söyleyiş kurmak

D) Dolambaçlı anlatım yapmamak

E) Mecazlı anlatımdan kaçınmak

2.     (I) Yaşar Kemal’in yarattığı Çukurova dünyasında doğa, insan kadar önemli bir yer tutar. (II) Dağları, ovaları bataklıkları, otları, ağaçları, kuşları, böcekleriy-le tüm doğayı romanlarında coşkuyla böylesine işlemiş başka bir Türk yazarı yok.(III) Yaşar Kemal’in doğayı çeşitli amaçlarla kullandığını biliyoruz.(IV) Doğa, her şeyden önce insanın yaşadığı çevre olarak vardır; kimi zaman yaşamak için boğuştuğu bir düşmandır.(V) Kimi zaman bazı ahlaksal değerlerin simgesi olarak iş görür, kimi zaman da estetik değer kazandıran bir ögedir.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangile­ri “Yaşar Kemal’in romanlarında doğanın işlevleri”ni açıklamaktadır?

A) I ve II               

B)II ve III             

C)II ve IV

D) III ve V            

E) IV ve V

3.    Büyük salonun her yerinde (I) gümüş şamdanlar vardır. I Gösterişli salonun en ücra köşesini bile aydınlatan ahizeler (II)  göz alıcıydı.(III)  Herkes(IV)  en şık  kıyafetlerini (V) giymiş, balonun başlamasını bekliyordu.

Bu parçadaki numaralanmış yerlerin hangisinde yazım yanlışı yapılmıştır?

A)I            B)II          C)III          D)IV          E)V

4.    Hiçbir mektup artık ikna etmiyor beni hayata

Bu kırmızı oyalarla saçlarımda

Beyaz bir tülbent gibi kalırsam

Tenimde, süzemedim tortularla

Gün olur sararırsa sayfalar da

Bıraktım ellerimi, sana bunu yazsın

Bu dizeler için aşağıdakilerden hangisi söylene­mez?

A) Ek eylem kullanılmıştır.

B) Yeterlilik birleşik eylemi kullanılmıştır.

C) Geniş zamanın şartıyla çekimlenmiş eylem vardır.

D) Yardımcı eylemle oluşturulan birleşik eylem vardır.

E) Dilek kipiyle çekimlenmiş eylem yoktur.

5. Yıllar önce bir dergide Edip Cansever’in Çağrılmayan Yakup kitabını eleştiren bir yazı yazmıştım. Bu yazı, şiire başladığımdan beri içimde tabulaşan bir efsaneyi devirmekti bir bakıma. Edip Cansever’le bir daha kar­şılaşmayacağım sanıyordum. Ertesi gün, Edebiyatçılar Birliği Lokalinde onunla karşılaştım; köşesinden kahka­ha atarak beni yanına çağırdı. Eleştirimi değerlendirdi. Sonuçta ondan özür diledim.

Bu parçada Edip Cansever’in tutumu için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

A) Hiçbir şeyi umursamayan bir kişiliği vardır.

B) Eleştiri yazılarının etkisiz olduğu kanısındadır.

C) Eleştiriye karşı hoşgörülüdür.

D) Her zaman, her olayın iyi bir yanını görebilir.

E) Olaylara ve insanlara duygusal yaklaşır.

6. _ _ _ _ Örneğin, Yusuf Atılgan, Faulkner’a hayran ol­duğunu, onun gibi yazabilmek istediğini sık sık söyle­miştir. Anayurt Oteli de kimi açılardan Faulkner roma­nına oldukça yakındır ama hiç kimse Yusuf Atılgan’ın Faulkner’a öykündüğünü düşünmemiştir. Aynı biçimde, Elias Canetti’nin Körleşme’si kimi açılardan Kafka’nın yapıtlarını andırır ama yine de Canetti özgün bir yazar, Körleşme özgün bir romandır.

Bu parçanın giriş cümlesi aşağıdakilerden hangisi olabilir?

A) Hayranlık ve etkilenme özgün olmaya engel de­ğildir.

B) Bir yazarın bir başka yazara yakınlık duyması do­ğaldır.

C) Her sanatçının kendisinden önce gelen sanatçılara borçlu olduğu çok şey vardır.

D) Bizdeki kimi yazarlar, ulusal edebiyatımızı bırakıp Avrupa edebiyatına özenmişlerdir.

E) Bir sanatçının yaratıcı olması için geçmişin biriki­mine gereksinimi vardır.

7.     Bir gün gelecek sen de perişan olacaksın

Ey gonca bu cemiyeti her dem mi sanırsın

Bu dizelerde görülen söz sanatı aşağıdakilerin hangisinde yoktur?

A) Kul Mustafa gözden saçar jaleler

Arar bulamaz derdine çareler

B) Senin yüzün güneştir yoksa aydır

Canım aldı gözündeki ne eydir

C) Her sabah başka bahar olsa da ben uslandım

Uğramam bahçelerin semtine gülden yandım

D) Artık olmaz dedin senle

Çok eskitti beni bu hikâye

E) Macera başlamak üzereymiş o gün

Sürecekmiş bu ateş yıllarca

8.     Eğilmiş arza, kanar, muttasıl kanar güller

Durur alev gibi dallarda kanlı bülbüller

Sular mı yandı? Neden tunca benziyor mermer?

Bu bir lisan-ı hafidir ki ruha dolmakta

Kızıl havaları seyret ki akşam olmakta…

(Lisan-ı hafi: Gizli dil)

Bu dizelerde aşağıdaki söz sanatlarından hangisi yoktur?

A) Teşbih                                  

B) Tecahüliarif

C) Tevriye                                

D) İstifham

E) İstiare

9.     Aşağıdaki dizelerin hangisinde ayraç içinde verilen söz sanatı yoktur?

A) Bir şapka bekler durakta

Ceviz ağacının yanında (Mecazımürsel)

B) Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki fedâ

Şühedâ fışkıracak toprağı sıksan şühedâ (İstifham)

C) Bir yağmur başlar ya inceden ince

Bak o zaman topraktaki sevince (Kapalı istiare)

D) Geçsin günler, haftalar,aylar, mevsimler, yıllar

Zaman sanki bir rüzgâr ve bir su gibi aksın (Tedric)

E) Güzel ellerinde bâde süzersin

Gam değildir kara bağrım ezersin (Terdit)

10.   Başka bir aşk istemez aşkınla çarpar kalbimiz

Ey vatan gözyaşların dinsin, yetiştik çünkü biz

Gül ki sen neşenle gülsün ay, toprak, deniz

Bu dizelerde aşağıdaki söz sanatlarından hangisi yoktur?

A) Nida                                     

B) Tevriye

C) Kapalı istiare                       

D) Açık İstiare

E) Mecazımürsel

11.   Müşteriyim ülfetine

Ne istersin kıymetine

Uyup ağyâr sohbetine

Etme beni ele kıyas

Bu dörtlükteki uyak çeşidinin özdeşi aşağıdakilerin hangisinde yoktur?

A)   Bize evvel söylenirdi

Yok cevabın geldi şimdi

Nuri gayrı pek gücendi

Buna nasıl can dayansın

B)   Gerdana bağlama siyah

Setr eyleme endâmın ah

Göster mi yânın gah gah

Şâh et kerem kıl meclisin

C)   Gözüm yaşı sûz-ı derû eseri

Ateş-i aşkının gönüldür yeri

Öz canımın varsa değeri

Kurban olam bin cân ile özüne

D)   Ağacın eyisi özünden olur

Yiğidin eyisi sözünden olur

İl için ağlayan gözünden olur

Ağlama hey gözü yaşın sevdiğim

E)   Nereden geliyor bu çoşkun dere

Aceb bilmem bunun uğrağı nere

Ola ki yâre benden haber vere

Dökeyim derdim ağlaya ağlaya

12.   Feryâd u figânı şu gece arşa dayandı

Derd ü gam ile didelerim kana boyandı

Firkat günü âh böyle uzandıkça uzandı

Her saat-i hicrin bana bin yıl kadar oldu

Bu dörtlük için aşağıdakilerden hangisi söylene­mez?

A) Hem redif hem uyak birlikte kullanılmıştır.

B) Yakın anlamlı sözcükler bir arada kullanılarak an­latım güçlendirilmiştir.

C) Mübalağa sanatına yer verilmiştir.

D) Bir koşmadan alınmıştır.

E) Düz uyak düzeniyle yazılmıştır.

13.  Mesneviler,(I) Tanzimat Dönemi’nden önce roman ve hikâyenin görevini üstlenen nazım şekilleridir.Kasideler (II) methiye, mersiye, münacaat, naat gibi türlere ayrılır. Hi­cviye türündeki kasideler halk edebiyatında taşlamaların (III) karşılığı gibidir. Terkibibent ile terciibent; konu, nazımbirimi ve uyak yönünden birbirine benzemekle beraber terkibibentte (IV) vasıta beyti her bendin sonunda aynı kalırken terciibentte (V)  vasıta beyti her bendin sonunda de­ ğişir.

Bu parçadaki numaralanmış yerlerden hangi iki­sinin yeri değiştirilirse bilgi yanlışlığı giderilmiş olur?

A) I ve II               

B) II ve III               

C) I ve IV

D) III ve V            

E) IV ve V

14.   Aşağıdaki dizelerden hangisi bir kasidenin makta beyti olabilir?

A) Yümn-i na’tinden güher olmuş Fuzulî sözleri

Ebr-i nisandan dönen tek, lu’tü-i şehvare su

B) Arızın yadıyle nemmak olsa müjgânım nola

Zayi olmaz gül temennasiyle vermek hare su

C) Tuynet-i pakini rüşen kılmış ehli aleme

İktida kılmış Tarik-i Ahmed-i Muhtare su

D) Umduğumuz oldur ki ruz-ı haşr mahrum olmıyam

Çeşme-i vaslın vere men teşne-i didare su

E) Saçma ey göz, eşkden gönlümdeki odlare su

Kim bu denlü tutuşan odlara kılmaz çare su

15.   Aşağıdaki dizelerin hangisinde diğerlerinden farklı bir uyak kullanılmıştır?

A)  Deden koynunda yattıkça benimsin, ey güzel toprak!

Neler yapmış bu millet, en yakın tarihe bir sor bak

B) Hani dün kokladığım saç, hani badem

Gözlü güzel, hani Hürrem, hani Kösem?

C) Âşık kerem olmuşum yollardayım

Gel gör sevdan ile ne hâllerdeyim

D) Yolcu ölmüş, işte ayaklar hür…

Yolcu ölmüş, ayaklar düşünür…

E) Mazi köyünde, hâtıralar gölgesinde hal

Yaklaştığın tabiatı günlerce seyre dal

16.                       

I.

Yöğrüktür bizim atımız

Yardan atlattı zatımız

Gurbet ilde kıymatımız

Ya bilinir ya bilinmez

II.

Mendilim yudum arıttım

Gülün dalında kuruttum

Adım ne idi unuttum

Sorulmayı sorulmayı

Bu dörtlükler için aşağıdakilerden hangisi söyle­nemez?

A) Düz uyak düzeniyle yazılmışlardır.

B) Halk edebiyatı geleneğiyle yazılmışlardır.

C) 8’li hece ölçüsü kullanılmıştır.

D) Her ikisi de semaiden alınmıştır.

E) İki şiirde de tam uyak kullanılmıştır.

17.   Aşağıdakilerin hangisinde gazelle ilgili verilen bilgi yanlıştır?

A)  Dünya malları, şöhret, yaşamaktan zevk alma konusundan bahsedilmiş gazellere rindane gazel denir.

B)  Sevgi, aşk gibi zevkleri çapkın bir şekilde ifade eden gazellere âşıkane gazel denir.

C) Özlü sözler içeren, hayat dersi veren ve ahlaksal ögeler içeren gazellere hikemi gazel adı verilir.

D) Aşk ile ilgili keder, yakarma, arı gibi içsel duyguları işleyen gazelin usta ismi Fuzuli’dir.

E)  Hikemi gazellerin usta ismi divan edebiyatında Nabi’dir.

18.   Aşağıdakilerden hangisi dram türünün özellikle­rinden biri değildir?

A) Romantizm akımının etkisinde gelişen bir tiyatro türüdür.

B) Güldürü ve ağlatıyı iç içe veren, yaşamı bütünlük içinde yansıtan bir türdür.

C) Konular tarihten ve mitolojiden alınır.

D) Üç birlik kuralına uyulmaz.

E) Her türlü olay sahnede gösterilebilir.

19. I. Yabancı bir eseri yer adları, deyimleri, gelenek ve görenekleriyle yerli hayata uygulayarak çevirme­dir.

II. Tiyatro ve benzeri edebiyat türlerinde dilin müzik karakterini başarı ile yaşatabilme yeteneğidir.

III. Bir hikâyede asıl olaya karışan ikinci derecede önemli olaydır.

IV. Masalların tiyatro sahnesinde dramatize edilme­sinden doğma, cinlerin ve perilerin de rol aldığı tiyatro türüdür.

Aşağıdaki terimlerden hangisinin tanımı numara­lanmış cümlelerde verilmemiştir?

A) Epizot

B) Diksiyon

C) Feeri

D) Vodvil

E) Adapte

20.   Güzellik, insanlar arasında, çok tutulan bir şeydir. Ara­mızda ilk anlaşma onunla başlar. İnsan ne kadar vahşi, ne kadar kötü yaradılışlı olursa olsun onun büyüsüne kapılmaktan kendini alamaz. Bedenin varlığımızdaki payı ve değeri büyüktür. Bu bakımdan onun yapısına ve düzenine verilen önem pek yerindedir. İki temel taşımızı (ruh ve bedeni) birbirinde ayırmak, koparmak isteyenler yanılıyorlar; tam tersine onları çiftleştirmek, birleştirmek gerek.

Bu parçada aşağıdaki düzyazı türlerinden hangi­sine ait özellikler görülmektedir?

A) Makale           

B) Deneme            

C) Eleştiri

D) Anı          

E) Haber yazısı

21.   İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı Dönemi’nde şiirler yuğ, sığır ve şölen(I) adı verilen törenlerin bir parçasıdır. Şiirler şaman, baksı, ozan, kam, oyun(II) adı verilen kişi ler tarafından kopuz (III) adı verilen saz eşliğinde söylenmiştir. Şiirlerde hece ve aruz ölçüsü(IV) kullanılmıştır. Şiirler anonim(V) nitelikte olduğundan kimler tarafından söylendiği genellikle bilinmez.

Bu parçadaki numaralanmış yerlerden hangisinde bilgi yanlışı yapılmıştır?

A) I            B) II          C) III          D) IV          E) V

22.   (I) Saka hükümdarı Alp Er Tunga’nın kişiliği çevresinde oluşan Alp Er Tunga Destanı’nda MÖ VII. yüzyılda yapılan Türk-İran savaşları anlatılır. (II) Göktürklere ait Ergenekon Destanı’nda Göktürklerin bir yerde sıkışa­rak, orada dört yüzyıl oturup çoğalmaları ve demir bir dağı delerek kurtulmaları anlatılır. (III) Göktürklere ait Türeyiş Destanı’nda Tanrının kurt kılığında dünyaya inerek hükümdarın iki kızıyla evlenmesi anlatılır. (IV) Uygurlara ait bir destan olan Göç Destanı’nda Uygula­rın Doğu Türkistan’a göç edişleri konu olarak ele alınır. (V) Hunlara ait Oğuz Kağan Destanı’nda ise Mete Han ve onun çevresinde gelişen olaylar anlatılır.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisin­de bilgi yanlışı yapılmıştır?

A) I            B) II          C) III          D) IV          E) V

23.  Aşağıdakilerden hangisi Türk destanlarında bulu­nan motiflerden biri değildir?

A) Kilim                  

B) Işık                    

C) Kurt

D) Ağaç              

E) Kırklar

24.   Aşağıdakilerin hangisinde yazınsal bir söylem ni­teliği vardır?

A) Bugün dünyanın birçok ülkesinde, sofrada tüketil­mek üzere büyük çapta balık üretimi yapılmaktadır. Havuzlarda en çok sazan, alabalık ve sombalığı üretilir. Havuzlarda ayrıca soyu azalan balık türleri de yetiştirilmektedir. Tatlı su balıklarının üretiminde iki ayrı yöntem uygulanır. Örneğin sazan, besinini sudaki doğal ortamdan sağlayabileceği büyük gö­letlerde üretilir.

B) Tarih, kültür ve olağanüstü doğal güzelliklerin iç içe yaşandığı Türkiye, bu özelliklerini günümüze kadar devam ettirebilmiş dünyanın ender turizm cennet­lerinden biridir. Dört mevsimin tüm özelliklerinin her zaman yaşanabildiği yöreleri, ve dünyanın üç ünlü mutfağından birine sahip olması bakımından da ayrıcalıklı bir ülkedir.

C) Anadolu’da Selçuklular döneminden başlayarak günümüze kadar Türk müziği farklı gelişme alanları göstermiştir. Bu alanlar, aydın kesimin kentlerde geliştirdiği klasik müzik, Anadolu insanının yüzyıl­lar boyu dolaysız söylemi olarak gelişen Türk halk müziği, dinsel müzik ve mehter müziğidir.

D) Türk edebiyatında makale türünün ilk örnekleri Tanzimat Dönemi’nde görülür. İlk makale, Şinasi tarafından çıkarılan ve ilk özel gazete kabul edilen Tercüman-ı Ahval’de (1860) yayımlanmıştır. Türk edebiyatındaki bu ilk makale Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi’dir. Namık Kemal, Ziya Paşa, Şemsettin Sami, gibi sanatçılar bu türün gelişmesini sağla­mıştır.

E) Apartmanın demirden hantal kapısı çok geçmeden açıldı ve o kim olduğunu bile bilmediği heybetli adamın ardına takılarak ikinci kata çıktı. Merdi­vende taze badana kokusu vardı. Yukarıya çıkıp da ikinci kata girdiklerinde tertemiz bir daireyle kar­şılaştı. Apartmanın merdiven duvarları gibi burası da belli ki yeni badanalanmıştı.

CEVAPLAR