AYT Edebiyat Denemesi – 14 (Test Çöz – Online)

    (Günümüz Türkçesiyle)

Kemi içre olturup                 Gemi içerisinde oturarak

Ila suvın keçtimiz                 Ila suyunu geçtik

Uygur tapa başlanup           Uygurlara karşı durmakla

Mınglak ilin açtımız              Mınglak ilini fethettik

Bu dizeler biçim ve içerik özelliklerine göre aşağı­daki eserlerin hangisinden alınmış olabilir?

A) Atabetü’l Hakayık

B) Sekiz Yükmek

C) Divanü Lügati’t Türk

D) Kutadgu Bilig

E) Divan-ı Hikmet

Aşağıdakilerden hangisi Geçiş Dönemi Türk Ede-biyatı'nın genel özelliklerinden biri değildir?

A) Dilde Arapça ve Farsça kelimeler kullanılmaya başlanmıştır.

B) Sadece hece ölçüsüyle eserler verilmiştir.

C) Şiirlerde hem dörtlük hem beyit nazım birimi kulla­nılmıştır.

D) Eserlerin çoğu Hakaniye lehçesiyle yazılmıştır.

E) Siyasetname türünde ilk eser, bu dönemde veril­miştir.

(I) Halkın yaşamını, duygularını gerçek bir dille ifade eden bir edebiyattır. (II) Anonim, dinî ve âşık edebi­yatı olmak üzere üç koldan gelişmiştir. (III) Dönem dili Arapça - Farsça etkisi altında değildir. (IV) Hece ölçüsüyle yazılan dörtlükler bu dönemin en çok verilen ürünleridir. (V) Ortaya çıkan ürünlerde tam kafiyeye ve rediflere çokça yer verilmiştir.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisin­de halk edebiyatıyla ilgili yanlış bilgi verilmiştir?

A) I            B) II          C) III       D) IV        E) V

Bütün taşlar, topraklar, ağaçlar doluyor sonsuz göz­lerime.

Hepsinde sayısız gözlerimden biri kalıyor.

Dönüp

Bütün bunları ben yaptım diyorum, inanıyorlar da...

Durup

Şu kendimi bu gördüğümüz gibi ben yaptım,

Diyorum.

İnanmıyorlar. Gözümden düşüyoruz.

Bu dizelerde aşağıdaki söz sanatlarından hangisi yoktur?

A)İstiare                             

B)Tenasüp

C)Teşhis                            

D)Rücu

E)Tekrir

Kömür gözlüm ne gezersin bu bağda

Bu bağ bizim güzellerin bağıdır

Akla uyup yuva yapma bu yerde

Felek vurur, yurdun yuvan dağılır

Bu dörtlük ile ilgili olarak aşağıdaki yargıların han­gisi söylenemez?

A) II. ve IV. dizeler arasında tam uyak vardır.

B) Çapraz uyak düzeni kullanılmıştır.

C) I. ve III. dizelerde ek hâlinde redif kullanılmıştır.

D) "Kömür gözlüm" sözüyle teşbihibeliğ sanatı yapıl­mıştır.

E) Pastoral bir şiirden alınmıştır.

Aşağıdakilerden hangisinde bilgi yanlışı yapılmış­tır?

A) Hz. Muhammed’i övmek için yazılan naatlar, ka­side şeklinde yazılır; bu tür şiirlerde Hz. Muhammed’in türlü vasıfları ve mucizeleri anlatılır.

B) Manzum bilmece demek olan muamma ile lügazın ayrı ayrı ele alınmasının nedeni bunlara verilen ce­vaplardır.

C) Terciibentte bentleri birbirine bağlayan vasıta beyti her bentten sonra aynen tekrarlandığı için konular arasında uyum olmak zorundadır.

D) Yedi heceli dört dizeden oluşan ve uyak düzeni aaxa şeklinde olan manilerin genellikle ilk iki dizesi doldurma dizelerdir, asıl söylenmek istenen son iki dizede söylenir.

E) Bektaşi şairleri tarafından söylenen tasavvuf şiir­leri olan demelerde, Hz. Muhammet ve Hz. Ali'ye duyulan sevgi ve vahdetivücut kavramı anlatılır.

Sen adım atıyorsun diye açılıyor apartmanın ışıkları

Sen arz-ı endam ettikçe bir bir selamlıyorlar seni

Sen adımlarca yol aldıkça yolunu aydınlatıyorlar

Yok aldanma, seni ne bilsin aydınlatmalar

Teknoloji ilerliyor ey güzel madam!

Teknolojik bu aydınlanmalar!

Bu dizelerde aşağıdaki söz sanatlarından hangi­sinin örneği yoktur?

A) Hüsnütalil         

B) Terdit       

C) Tecahülüarif

D) Teşhis    

E) İstiare            

19.yy şairlerindendir. Kayseri'de doğmuştur. Hem hece hem aruz ölçüsünü kullanan şair, şiirlerinde ada­letsizlik, yoksulluk, iki yüzlülük, rüşvet, haksızlık fakirlik gibi konuları sert bir dille eleştirmiştir. Şair, dönemin devlet adamları tarafından pek sevilmemiştir.

Bu parçada tanıtılan sanatçı aşağıdakilerden han­gisidir?

A) Köroğlu           

B) Aşık Ömer     

C) Dadaloğlu

D) Seyrani          

E) Erzurumlu Emrah

MÖ 330 - 327 yıllarındaki olaylardan bahseden des­tandır. Bu tarihte Makedonyalı İskender, İran'a ve Türkistan'a saldırmıştır. Bu destan Türklerin İskender ile mücadelelerini ve geriye çekilmelerini anlatmak­tadır. Doğuya çekilmeyen 22 ailenin Türkmen adıyla anılmaları ile ilgili sebep açıklayıcı bir efsane de bu destan içinde yer almaktadır. Kaşgarlı Mahmut Divanü Lügati't Türk isimli eserinde İskender'den Zülkarneyn olarak bahsetmektedir.

Bu parçada sözü edilen destan aşağıdakilerden hangisidir?

A)  Şu Destanı

B) Alp Er Tunga Destanı

C) Manas Destanı

D) Ergenekon Destanı

E)  Türeyiş Destanı

I. Bir konuda karara varmaktan çok, sorunu çeşitli yönleriyle aydınlatır; farklı görüşleri, farklı anlayış­ları ortaya koyar. (Forum)

II.  Bir konunun çeşitli yönleri üzerinde konunun uz­manları tarafından yapılan konuşmadır. Oturumlar hâlinde ayrı salonlarda birkaç gün sürebilir. (Sem­pozyum)

III. Eşdeğerli iki yönü olan bir konuyu, iki grubun jüri önünde ve bir başkan yönetiminde tartıştığı sözlü anlatım türüdür. (Münazara)

IV. Toplum tarafından tanınmış kişilerin yaşamlarını kendilerinin anlattığı öğretici metinlerdir. İç dünya öne çıkar. (Otobiyografi)

V. Gazetelerin belirli köşelerinde genel bir bakış al­tında yazılan, kısa, yoğun ve nesnel yazılardır. (Sohbet)

Numaralanmış bilgilerin hangilerinde ayraç için­deki kavramla tanım uyuşmamaktadır?

A) I ve II               

B) I ve V              

C) II ve III

D) III ve IV           

E) IV ve V

Yollarda kalan gözlerimin nurunu yordum

Kimdir o, nasıldır diye rüzgârlara sordum

Bu dizelerde kullanılan uyak çeşidi aşağıdakilerin hangisinde yoktur?

A) Sen miydin o afet ki dedim, bezm-i ezelde

Bir kanlı gül ağzında ve mey kesesi elde

B) Bir söz dedi cânân ki kerâmet var içinde

Dün geceye dâ'ir işaret var içinde

C) Severiz gördüğümüz âfeti dil-ber diyerek

Başlaruz nâle feryâda sitem-ger diyerek

D) Ne meclisler kurulmuşdur ne sağarlar sürülmüştür

Muhabbet bâdesine benzer olmaz hep görülmüştür

E) Tüti-i mu'cize-guyem ne disem laf degül

Çarh ile söyleşemem âyinesi saf degül

Hakkında kesin bilgiye ulaşılamayan şairin 16.yüz­yılda yaşadığı düşünülmektedir. Evliya Çelebi Seya­hatnamesinde ordu şairi değil, çöğür şairi olduğunu yazmıştır. Ahmet Kutsi Tecer tarafından Paris'teki bir yazmada üç şiiri tespit edilmiştir. Koçaklamalarıyla tanınan şairin ahenkli ve yalın bir dili vardır. Yiğitçe seslenişlerin bulunduğu savaş sahnelerinin yanında sevgi ve doğa güzelliklerini de dile getirmiştir. Divan edebiyatından hiç etkilenmemiştir.

Bu parçada sözü edilen şair aşağıdakilerden han­gisidir?

A) Ercişli Emrah    

B) Dadaloğlu    

C) Gevheri

D) Köroğlu          

E) Sümmani

Rakîb sâye-i lütfunda oldı perverde

Anınçün ey gül-i ter böyle hâm kalmışdur

(Sâye-i lütf: iyilik gölgesi, Perver: beslenmek, büyü­mek, Anınçün: onun için, Gül-i ter: taze gül)

Bu dizelerde aşağıdaki söz sanatlarından hangisi yoktur?

A)Nida                                            

B)Kapalı istiare

C)Açık istiare                                  

D)Tevriye

E)Hüsnütalil

Karagöz oyununda yaygaracı, ciddiyetsiz hareketle­riyle tanınan cüce tiplemesi _ _ _ _'dir. Mahallenin belalısını temsil eden kabadayı tiplemesi _ _ _ _'dir.

Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangileri sırasıyla getirilmelidir?

A) Tuzsuz Deli Bekir - Beberuhi

B) Beberuhi - Tuzsuz Deli Bekir

C) Beberuhi - Çelebi

D) Çelebi - Tiryaki

E) Tiryaki - Tuzsuz Deli Bekir

I.

Koç yiğitler bu kış burda kışlasın

Yılan dili eğri hançer işlesin

Kafir düşman el'amana başlasın

Kaçanı göndermen basın kılıncı

II.

Köroğlu der koçyiğitler

Hazırlansın Arap atlar

Sandığa giren yiğitler

Bu sandıktan çıkmamalı

Aşağıdakilerden hangisi, numaralanmış dörtlük­lerin ortak özelliklerinden biri değildir?

A) Aynı nazım türüyle yazılması

B) Redife yer verilmesi

C) Farklı nazım biçimiyle yazılması

D) Halk edebiyatı şiir geleneğine ait olması

E) Tam kafiyenin kullanılması

Aşağıdakilerden hangisi Dede Korkut Hikâyeleri'nin özelliklerden biri değildir?

A)  Olağanüstü olaylarla gerçeğe uygun olaylar eserde iç içedir.

B)  12. yüzyılda yazıya geçirilmiştir.

C)  Eser bir ön söz ve 12 hikâyeden oluşur.

D)  Nazım ile nesir karışık bir eserdir.

E)  Almanya ve Vatikan'da olmak üzere iki nüshası vardır.

Çehre-i zîbâsı onun gülşen-i cândur Halk-ı cihâna

Mâ'î ridâsı sanasın âb-ı revândur Bağ-ı cinâna

Bu dizeler aşağıdaki nazım biçimlerinin hangisin­den alınmış olabilir?

A) Müstezat         

B) Şarkı                 

C)Tuyuğ

D) Rubai                 

E) Gazel

Aşağıdaki dizelerin hangisinde şiirsellik daha sı­nırlıdır?

A) Bu İstanbul şehrinin bir kapısı vardır ki

Yedi tepesinden bakan görür o kapıyı

B) Sen sevdanın son vuruşunu yaparken

Ben gönlümün sandalında uyukluyordum

C) Dünyanın bütün çiçekleri sana açmış kollarını

Güneşe döner gibi çevirmişler sana yapraklarını

D) Rüyalarım dikildi karşıma, ses vermediler

Susup seyreylediler beni rüya gibi izlediler

E) Bahar sarhoşluğuyla açıldı tüm perdeler

Rüzgâr savurdu genç güllerin eteklerini

Beni bu güzel havalar mahvetti,

Böyle havada istifa ettim

Evkaftaki memuriyetimden.

Tütüne böyle havada alıştım,

Eve ekmekle tuz götürmeyi

Böyle havalarda unuttum;

Şiir yazma hastalığım

Hep böyle havalarda nüksetti.

Bu şiirle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söy­lenemez?

A) Redife yer verilmiştir.

B) Modern şiir geleneğine aittir.

C) Yoğun imge ve çağrışımlara yer verilmiştir.

D) Serbest ölçüyle yazılmıştır.

E) Konuşma dilinin söz değerleriyle oluşturulmuştur.

12.yüzyılda kaleme alınan dinî ve didaktik bir eserdir. Ayetler ve hadisler eklenerek dindarlığın, doğruluğun, alçak gönüllülüğün yararları; cahilliğin ve cimriliğin zararları anlatılmıştır. Tüm bu anlatılanlar aslında ger­çeğe ulaşmanın yoludur.

Bu parçada sözü edilen eser ve eserin yazarı aşa­ğıdakilerden hangisidir?

A) Kutadgu Bilig - Yusuf Has Hacib

B) Divanü Lügati't Türk - Kaşgarlı Mahmut

C) Atabetü'l Hakayık - Edip Ahmet Yükneki

D) Divan-ı Hikmet - Ahmet Yesevi

E)  Şecere-i Terakime - Ebul Gazi Bahadır Han

Bir insan vardır ki hiçbir düşüncesinde, hiçbir hareke­tinde kendisi olamaz. Ne düşense, ne yapsa, ne söyle­se kendini değil; mensup olduğu çevreyi ve dışarıdan aldığı telkinleri dile getirir. Kendiliğinden hiçbir şey bulmamıştır. Başka birinin sisteminden aldığı fikirleri, o sistemin sahibinden daha softaca müdafaa eder. İradesi de böyle dışarıdan gelmedir. Bilmez ki asıl kendi kendisi sonsuz imkânların, keşfedemediği için körleşen ve tıkanan istidatların tükenmez hazinesidir.

Bu parça aşağıdaki düzyazı türlerinin hangisinden alınmış olabilir?

A) Deneme           

B) Fıkra               

C) Eleştiri

D) Sohbet            

E) Makale

Dudaklarımı kanatırcasına ısırıyorum günlerdir

Bir gök gürlese bari diyorum bir sağanak patlasa

Bitse bu kirli ve yapışkan sessizlik, hiç gitmesem

Oysa ne kadar suskun sokaklar bu kent ve yeryüzü

İpince bir su gibi sızıyorum gecenin tenha göğüne

Sessizce çekip gidiyorum şimdi, sessiz ve kimliksiz

Belki yine gelirim sesime ses veren olursa bir gün...

Bu dizeler için aşağıdakilerden hangisi söylene­mez?

A) Benzetme yapılmıştır.

B) Duyular arası aktarmaya yer verilmiştir.

C) Kişileştirme yapılmıştır.

D) Tenasüp sanatına yer verilmiştir.

E) Konuşma dilinin olanaklarıyla yazılmıştır.

Senin âşıkların gülmez dediler

Ağlayıp yaşını silmez dediler

Seni bir kez saran ölmez dediler

Gerçek mi, efendim, sormaya geldim

Bu dörtlükle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) 11'li hece ölçüsüyle yazılmıştır.

B) Bir koşmadan alınmıştır.

C) Sözcük ve ek hâlinde redife yer verilmiştir.

D) Nazım türü güzellemedir.

E) Tam uyak kullanılmıştır.

Aşağıdaki dizelerin hangisinde farklı bir uyak çe­şidi kullanılmıştır?

A) Aldım aşkın tüfeğin, vurdum bir karaca

Dünyada bir yâr sevdim, kaşı gözü karaca

B) Bilmem ki yaz mı gelmiş, niçin açmış gül erken

Aklımı kayıp ettim, nazlı yârim gülerken

C) Haylıca vakit oldu, ben bu derde yanalı

Binme namert atına, ya mıh düşer ya nalı

D) Hak muvaffak etmesin, dünyada asılsızı

Asılsızlar getirir, gönüle asıl sızı

E) Efendimsin cihânsa itibârım varsa sendendir

Miyân-ı âşıkanda istihârım varsa sendendir