Hoca Ahmet Yesevi Kimdir, Biyografisi, Divanı Hikmet Özellikleri…
Türkistan’ın Yesi şehrinde doğmuştur.
Hemedanlı Yusuf’a bağlanarak tasavvufu öğrenmiştir.
İranlı şairler tarafından Pir-i Türkistan diye anılmıştır.
Şair, dini ve tasavvufi düşüncelerini Hz.Peygamber’e olan sevgisini “hikmet” adı verilen, hece vezni ile yazılmış dörtlükler ve gazel nazım şekli ile yazılan manzumelerle anlatmıştır.
Şiirleri Doğu Türkçesi ile yazılmıştır.
Hikmetlerin toplandığı dîvanın içine zamanla başka şâirlerin şiirleri de karışmıştır.
Türk halkı arasında tasavvufu yaymak iğin Yesevîlik adı verilen tarikatı kurmuştur.
Edebiyatımızda edebi kişiliğinden çok düşünceleriyle ve öğretici kimliğiyle önemlidir.
DİVAN-I HİKMET
Uygur Alfabesiyle yazılmış ilk nüsha Ayasofya müzesindedir.
Eser 12. yüzyıla aittir.
Ahmet Yesevi tarafından yazılmıştır.
Hikmet: Hoş,hayırlı anlamlarına gelir.
Hakaniye lehçesiyle yazılmıştır.
Sade ve yalın bir dil kullanılmıştır.
Hece ölçüsü olarak 4+3 ve 4+4+4 kullanılmıştır.
Aruzla yazılan ve gazel tarzının kullanıldığı hikmetler de vardır.
Dörtlük ve beyitle yazılmıştır.
Eserin uyaklanışı abcd dddb eeeb şeklindedir.
Dördüncü dizelerin birbiriyle uyaklıdır. Bu durum, bu şiirlerin musiki ile okunmak için söylendiğini gösterir.
İstifham (soru sorma) ve tecahül-i arif (bilmezlikten gelme) sanatları kullanılmıştır.
Dini ve ahlaki öğütler veren şiirlere de yer vermiştir.
Şiirlerde ulusal öğeler (ölçü, nazım biçimi, yarım uyak, redif) ile İslamlıktan gelme yabancı öğeler (din ve tasavvuf konuları, yabancı sözcükler) bir arada kullanılmıştır.
144 hikmet ve 1 münacaattan oluşur.
Kitapta Allah aşkı, Peygamber sevgisi işlenmiştir.
Genel olarak dervişlik hakkında övgülerden bu dünyadan şikâyetten cennet ve cehennem tasvirlerinden, peygamberin hayatından ve mucizelerinden bahsedilir.
Eser, Ahmet Yesevi’nin kurduğu tarikattaki öğrencileri tarafından kaleme alınmıştır.
Hikmetler tekke edebiyatında görülecek ilahinin ilk biçimidir.
