KESME İŞARETİNİN KULLANIMI
Özel adlara getirilen iyelik, durum ve bildirme ekleri kesme işaretiyle ayrılır:
« Kurtuluş Savaşı’nı, Atatürk’ün, Türkiye’mizin, Fatih Sultan Mehmet’e, Sultan Ana’nın, Alman’sınız, Osmanlı Devleti’ndeki, Cebrail’den, Çanakkale Boğazı’nın, Sait Halim Paşa Yalısı’ndan, Resmî Gazete‘de, Millî Eğitim Temel Kanunu’na, Eski Çağ’ın, Yükselme Dönemi’nin, Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı’na vb.
Özel adlar ve tur adları için yay ayraç içinde bir açıklama yapıldığında kesme işareti yay ayraçtan önce konur :
Yunus Emre’nin (1240?- 1320)
Ek getirildiğinde “Avrupa Birliği” kesme işareti ile kullanılır:
Avrupa Birliği’ne üye ülkeler.
UYARI; Sonunda p, ç, t k ünsüzlerinden bin bulunan özel adlara ünlüyle başlayan bir ek getirildiğinde Ahmet’i yazılır, Ahmedi okunur.
UYARI. Sonunda 3. teklik kişi iyelik eki olan özel ada bu ek dışında başka bir iyelik eki getirildiğinde kesme işareti konmaz.
Boğaz Köprümüzün güzelliği, Kuşadamızdaki liman vb.
Kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge ve genelge adlarından sonra getirilen çekim eklen kesme işareti ile ayrılır:
Milli Eğitim Temel Kanunu’na, Medeni Kanun’un, Atatürk Uluslararası Barış Ödülü Tüzüğü’nde, Telif Hakkı Yayın ve Satış Yönetmeliği’nin
UYARI: Belli bir kanun, tüzük, yönetmelik kastedildiğinde büyük harfle yazılan kanun, tüzük, yönetmelik sözlerinin ek alması durumunda kesme işareti kullanılır :
Bu Kanun’un 17. maddesinin c bendi
Yukarıda adı geçen Yönetmelik’in 2’nci maddesine göre
UYARI; Kurum, kuruluş, kurul ve iş yeri adlarına gelen ekler kesmeyle ayrılmaz:
Türkiye Büyük Millet Meclisine, Türk Dil Kurumundan, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığına, Dil ve Tarih -Coğrafya Fakültesi Dekanlığına, Hacettepe Üniversitesi Rektörlüğüne, Türk Dili ve Edebiyatı Bolumu Başkanlığının, Bakanlar Kurulunun, Danışma Kurulundan, Yürütme Kuruluna; Mavi Köşe Bakkaliyesinden, Migrosun
Özel adların kısaltmalarından sonra getirilen ekler kesme ile belirlenir:
• ODTÜ’ye, TKİ’nin, TEDAŞ’ta, TÜBİTAK’a…
Sayılardan sonra gelen ekler, kesme ile belirlenir:
• 5’inci, 2’nci, saat 15.00’te…
Ekinden ayrı olarak gösterilmek istenen harf ya da sözcükten sonra kesme kullanılır:
• K’nin ğ’ye dönüşmesi…
• -yor’un görevleri…
UYARI: Özel adlara getirilen yapım eklen ve çoğul eki ile bunlardan sonra gelen diğer ekler kesme işaretiyle ayrılmaz:
• Ankaralı, Atatürkçü, Türklük, Türkçeleştirmek, Avrupalıların , Türkler, Göktürkler
• “Aliler pikniğe gidecek.”
• “Mustafa Kemaller tükenmez “
Özel adlardan türetilmiş sözcüklere gelen çekim ekleri kesme ile getirilmez:
•Türkçenin, İngilizceye, Ankaralının
Birincinin sonunda ve ikincinin başında ünlü ses bulunan iki sözcük birlikte söylenirken kimi kez birinci sözcüğün sonundaki ünlü düşer. Bu durumda ünlünün yerine kesme konur:
■ “N’eyleyim ki elimden bir şey gelmez.”
■ “Karac’oğlan devranım var, demim var.”
Özel adlara getirilen ek, bir sonraki satıra geçirilecekse özel adın sonuna yalnız kesme konur, kısa çizgi konmasına gerek yoktur:
‘ ………………………………………………………………………………………………………………………İstanbul’da…
• …………………………………………………………………………………………………………………………Edirne’nin …
• …………………………………………………………………………………………………………………………Ankara’dan …
• …………………………………………………………………………………………………………………………..1996’da…
Ayırmada satır sonunda ve satır başında tek harf bırakılmaz:
………………………………………………………………………………………………………………………………..u-
çurtma değil,
………………………………………………………………………………………………………………………….uçurt-ma;
……………………………………………………………………………………………………………………….müdafa-
a değil,
………………………………………………………………………………………………………………………….müda-faa;
biçiminde yazılır.
Yabancı özel adlar, özgün yazımı ile yazılıp “-Iı” yapım eki alıyorsa bu ekten önce kesme konur:
• “Bordeaux’lu, London’lı, Nice’li”
