TDK’ye Göre Kesme İşaretinin Kullanıldığı Yerler Nelerdir?

KESME İŞARETİ (‘)

Kişi adları, soyadları vs. lakaplarına gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.

• Mehmet’in bu kadar ısrarcı olacağını hiçbi­rimiz tahmin edemedik.
• Sait Halim Paşa’nın yalısını çok beğendim.

UYARI

Sonunda p, ç, t, k ünsüzlerinden biri bulunan özel adların yazımında kesme işaretinden önceki sert ünsüz yumuşamaz. Ancak söy­leyişte yumuşama olur

• Ahmet’i de ziyaret edebiliriz.
• Recep’e haber vermeyi unutmuşum.
• Bosna-Hersek’in başkenti Sarajevo’dur.
• Nurullah Ataç’ın bir denemesini okudum.

Özel adlar için yay ayraç içinde bir açıkla­ma yapıldığında kesme işareti yay ayraçtan önce kullanılır.

• Ünlü seyyah Evliya Çelebi’nin (1611-1682) Seyahatname‘si oldukça meşhur­dur.
• Yakup Kadri’nin (Karaosmanoğlu) roman­larında. Anadolu insanının eksik ve zayıf yönleri ön plana çıkmaktadır
• Shakespeare’i (Şekspir) okumayı çok se­verdi.

Millet, boy, oymak adlarına gelen çekim ek­leri kesme işaretiyle ayrılır.

• Ne mutlu Türk’üm diyene!
• Antalya’ya bu  yıl  gelen  turistlerin  çoğu Rus’muş.

UYARI

Özel adlara gelen yapım ekleri, çokluk eki ve bunlardan sonra gelen diğer ekler kesme İşareti ile ayrılmaz.

• Türklük
• Mehmetler
• Osmanlıya
• Müslümanlıkta

Devlet adlarına gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.

• Büyük Selçuklu Devleti’nde iç isyanlar gö­rülür
• Türkiye Cumhuriyeti’nin dış ilişkileri gün geçtikçe gelişiyor.

Din ve mitoloji ile ilgili özel adlara gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.

• Muhammed’e ilk vahiy Cebrail’le gön­derildi.
• Allah’ın zati ve subuti sıfatları vardır.
• Budizm’de hayvanların    dokunulmazlığı esastır.
• Zeus’un güç tanrısı olduğunu öğrenmiştim.

Kıta, nehir, deniz, göl, semt, bulvar, cadde gibi coğrafyayla ilgili yer adlarına gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.

• İnönü Caddesi’ni geçtikten sonra Ziya Gökalp Bulvarı’ndan sağa sapıyorsunuz.
• Güneş batarken Van Gölü’nün seyrine du­yamazsınız.

UYARI

Yer bildiren özel isimlerde kısaltmalı söyle­yiş söz konusu olduğu zaman ekten önce kesme İşareti kullanılır.

• Boğaz’ın serin sularına salıvermişti ken­dini.
• Hisar’ın her köşesi buram buram tarih kokuyor.

Gök bilimiyle ilgili adlara gelen çekim ekle­ri kesme işaretiyle ayrılır.

• Samanyolu’nda parlayan bir yıldız olsam…
• Güneş’e uzaklık bakımından ikinci sıradaki gezegen Venüs’tür.

Saray, köşk, han, kale, anıt gibi özel adlara gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.

• İshak Paşa Sarayı’nı Abdülhamit yaptır­mıştır.
• Bilge Kağan Abidesi’nde  Türk  milletinin sosyal hayatıyla ilgili bilgiler vardır

Kitap, dergi, gazete ve sanat eseri adlarına gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.

• Sinekti Bakkal’ın Vehbi Dede’siyle okurun ufku genişliyor.
• Onuncu Yıl Marşı’nı Cemal Reşit Rey bes­telemiştir.

Kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge ve ge­nelge adlarına gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.

• Medeni Kanun’la birlikte kadınlara bazı hu­kuki haklar tanınmıştır
• Milli Eğitim Temel Kanunu’na göre eğitim herkese fırsat ve İmkân eşitliği sağlar.

UYARI

Belli bir kanun, tüzük, yönetmelik kastedil­diğinde bunlar büyük harfle yazılır ve çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır

• Yeni Türk harfleri 1353 sayılı Kanun’la ka­bul edilmiştir.

Hayvanlara verilen özel adlara gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.

• Pamuk’u kucağına almış, seviyordu.
• Karabaş’ı bahçede, asla kulübede göre­mezsiniz.

UYARI

Kurum, kuruluş, kurul ve iş yeri adlarına ge­len çekim ekleri kesmeyle ayrılmaz.

• Bakanlar Kurulunun
• Hacettepe Üniversitesinde

Kişi adlarından sonra gelen saygı sözle­rine getirilen çekim eklerini ayırmak için kullanılır.

• Ahmet Bey’den tutun da Leyla Hanım’a ka­dar herkes törendeydi.
• Köşkün zeytin bahçesinden Hasan Efendi’nin sorumlu olduğunu bilmiyor mu­sun?
• Soru kitapçıklarını Melek Hanım’dan alabi­lirsiniz.

Kısaltmalara getirilen çekim eklerini ayır­mak için konur.

• Türkiye’nin AB’ye üye olması sizce müm­kün mü?
• Hastalığımdan dolayı bu yıl KPSS’ye gir­medim
• TDK’nin yazım kılavuzu güncellenecekmiş.
• TBMM’ye yapılan saldırı kınandı.

UYARI

Sonunda nokta bulunan kısaltmalarla üs işaretli kısaltmalar kesmeyle ayrılmaz. Bu tür kısaltmalarda ek noktadan ve üs işare­tinden sonra, kelimenin ve üs işaretinin oku­nuşuna uygun olarak yazılır.

• dan
• İng.yi
• cm³e (santimetreküpe)

Sayılara getirilen ekleri ayırmak için konur.

• Apartmanın 3’üncü katında oturuyor.
• Sözleşmesi 2010’da sona erecek.
• Kredinin %25’lik bölümü bu hafta veriliyor

Şiirde seslerin ölçü dolayısıyla düştüğünü göstermek için kesme işareti kullanılır.

• Dertlenince durgun olur

Feleğine kırgın olur

Sevdiğine vurgun olur

Yâre koşar Karac’oğlan

(Karacaoğlan)

• Ben yürürüm yane yane

Aşk boyadı beni kane

Ne akilem ne divane

Gel gör beni aşk n’eyledi

(Yunus Emre)

Bir ek veya harften sonra gelen ekleri ayır­mak için konur.

• a’dan z’ye bütün eşyaları değiştirdiler.
• Bu soruda x’in değerini bulmalısın.
• Bu örnekte b’nin zamanla m’ye dönüştüğü görülmektedir
• Aynı görevdeki bir sözcük C’deki cümlede de kullanılmıştır

UYARI

Akım, dönem, çağ adlarından sonra gelen ekler kesmeyle ayrılır.

• Yahya Kemal   Beyatlı, Milli   Edebiyat Dönemi’nin ünlü şairidir.
• Antik Çağ’dan kalan tarihî eserlerden biri de Kütahya Kalesi’dir.
• Nedim Lale Devri’nin sembol sairidir.
• New York Times Kurtuluş Savaşı’nı anla­tan bir yazı yayımladı.