Tenasüp (Uygunluk) Sanatı, Özellikleri, Örnekleri

• Tenasüp sözcüğü, uygunluk, orantı, yakışma anlamı­na gelir.
• Edebiyatta, anlam bakımından aralarında an­lamca ilgi bulunan iki ya da daha çok sözcüğü bir ara­da kullanma söz sanatına tenasüp denir.
• Tenasüpte sözcükler arasında karşıtlığın olmaması ge­rekir. Çünkü karşıt anlamlı sözcüklerin bir arada kulla­nılması tezat sanatını oluşturur.

TENASÜP (UYGUNLUK) ÖRNEKLERİ
 
“Ne nergis, ne leylak, ne lâle, ne gül
Hepsiyle dolu bir selesin, sevgili”
Bu dizede birbiri ile ilgili anlamca çiçek adları kullanı­larak tenasüp sanatından yararlanılmıştır.

“Kamu bîmarına cânân devay-ı dert ider ihsan
Niçün kılmaz bana derman beni bîmar sanmaz mı”
Bu dizelerde “bîmar (hasta) – deva – dert – derman” sözcükleri arasında anlam bakımından bir yakınlık söz konusudur. Şair aralarında ilgi bulunan bu sözcükleri kullanarak tenasüp sanatına başvurmuştur.
 
“Yunus ki nergiste güler, gülde kanar
Kırlarda gelincikte onun bağrı yanar”

“Kestanelik gölgesinde hayal gibi yürürsün
Bülbül şakır bir ağacın nazenin gülüsün
Tarlalarda gülümseyen çiçeklerin alında
Ela gözlü güzellerin gül benzini görürsün”

“Samsun’un evleri denize bakar
Sokaklar yosun içinde
Çapalar, takalar, mavnalar
Bilyeler gibi suyun yüzünde
Bir iner bir kalkar”

“Çalınsın saz, keman, santur, kanunhoş makam ile
Okunsun şarkılardilbesteler mahurdan sadâlarla“
dizelerinde müzik alanıyla ilgili sözcükler (saz, keman, santur, kanun…) bir arada kullanılarak tenasüp yapıl­mıştır.
 
“Başta, en başta kanlı bir bayrak
Kanlı bir taç hemen onun peşinden
Sonra bin türlü öldüren araç: Ok
Mızrak, vay, kılıç, topuz, balta“

Gonca gülsün, gül açsın, cûy feryat eylesin
Sen sus ey bülbül biraz gülşende yârim söylesin
 
Açsam rüzgâra yelkenimi
Dolaşsam ben de deniz deniz
Ve bir sabah vakti, kimsesiz
Bir limanda bulsam kendimi
 
Buğday olup çıkardım yanık tarlanın birinde
Un olmaya hevesliydim, bulurdum değirmeni
 
Deli eder insanı bu dünya,
Bu gece, bu yıldızlar, bu koku,
Bu tepeden tırnağa çiçek açmış ağaç
 
Artık demir almak günü gelmişse zamandan,
Meçhule giden bir gemi kalkar bu limandan.
Bir rüya vardı masamdaki güllerde
Tomurcuklanıyordu bahar dallarda