10.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı BirYay Yayınları Kitap Cevapları 135. sayfanın cevaplarına aşağıdan ulaşabilirsiniz.
Metni Anlama ve Çözümleme
- Okuduğunuz destandaki ahengi sağlayan unsurları tespit ediniz. Bu ögelerin destana katkısını söyleyiniz.
Nazım birimi, kafiye, ölçü, uyak , aliterasyon, asonans gibi dış ahenk unsurları vardır. Bu ahenk unsurları metni estetik olarak ahenkli ve etkileyici olmasını sağlar.
- Destandan alınan aşağıdaki mısralarda kafiye ve kafiye örgüsünü tespit ediniz. Bu mısralar, kafiye örgüsü bakımından hangi divan edebiyatı türünü andırmaktadır? Söyleyiniz.
Dünya bir deniz idi, ne gök vardı, ne bir yer,
Uçsuz bucaksız, sonsuz sular içindeydi her yer!
Tanrı Ülgen uçuyordu, yoktu bir yer konacak,
Uçuyordu, arıyordu, katı bir yer, bir bucak
Olay anlatımına dayalı olduğu için divan edebiyatındaki mesnevileri andırmaktadır. İlk iki dizede –r’ler yarım uyak diğer iki dizede –cak’larsa zengin uyak olarak karşımıza çıkmaktadır. Kafiye örgüsü aabb şeklindedir.
- Okuduğunuz destandaki mitolojik unsurları tespit ediniz.
Tanrı’nın yeryüzünü yaratması, dağları, tepeleri yaratması, gökleri yaratması gibi kainatın yaratılışı ile ilgili Türklerin mitolojik unsurları vardır.
- Erlik’in Ülgen’i kıskanmasının temelinde yatan duygu nedir? Açıklayınız.
Kibir( büyüklenme) duygusudur.
- May-Tere’nin yaratılmasındaki temel ihtiyaç nedir? Açıklayınız.
Dünyayı belli düzene, sisteme koyması için yaratılmıştır.
- Ülgen neden insan yaratmayı seçmiştir? Açıklayınız.
Tanrı Ülgen suyun üstünde çamur görünce bir insan yaratmak ve insana baba olmasını düşünürken çamur insan şekline dönüşür.
- Ülgen’in insanları korumak için birini görevlendirmek istemesinin nedeni nedir?
Erlik’in insanlara vereceği zararlardan korumak için.
- Okuduğunuz metinde tasvir edilen Bay-Ülgen’e ait özellikler nelerdir? Açıklayınız.
Saf ve temiz bir kişiliğe sahiptir.
- Okuduğunuz destan hangi bakış açısıyla yazılmıştır? Açıklayınız.
Hakim ( İlahi-Tanrısal ) bakış açısıyla yazılmıştır.
- “Yaratılış Destanı”nda zaman ve mekân var mıdır? Açıklayınız.
Mekan henüz yaratılma aşamasında olan yeryüzü ve gökyüzüdür. Zamansa henüz bilinmemektedir.
Etkinlik
- Okuduğunuz destandaki yaratılış tezini diğer yaratılış tez ve düşünceleri ile karşılaştırarak değerlendiriniz.
- Yaratılış destanı ve diğer birçok destanın manzum olarak yazılmasının nedeni nedir? Tartışınız.
En eski anlatım yöntemi manzumdur. Düz yazı olarak ele alan metinlerde anlatımın insanların aklında kalması kolay değildir ama şiir olarak anlatıldığında insanların aklında kalması daha kalıcı olur.
