AYT Edebiyat Denemesi – 13 (Test Çöz – Online)

Göktürklere ait destanlardandır. Türkler bir savaşta yenilir, düşman askerleri Türkleri öldürürler. Yalnız on yaşlarında bir erkek çocuğu sağ bırakırlar. Düşman askerleri, bu son Türk’ü de acılar içinde ölsün diye kollarını ve bacaklarını keserek bir bataklığa atarlar. Daha sonra düşmanlar tekrar gelip o çocuğu da öl­dürmek isterler. Ancak bir dişi kurt, çocuğu dişleriyle ensesinden kavrayarak kaçırır, kimsenin bulamaya­cağı bir mağaraya götürür. Yaralı çocuğu iyileştirir, besler, büyütür.

Bu parçada sözü edilen destan aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ergenekon Destanı

B) Oğuz Kağan Destanı

C) Bozkurt Destanı

D) Şu Destanı

E) Türeyiş Destanı

Aşağıdakilerin hangisinde yazınsal bir söylem ni­teliği vardır?

A) Uzun anlatıma dayalı edebiyat türlerinden roman, olmuş veya olabilecek olayları, yer, zaman ve şahıs kadrosu bütünlüğü ve uyumu içinde ve de okuyucuyu çekebilecek nitelikte merak unsurları ile uzun hikâye tarzında okuyucuya sunan bir edebi­yat ve sanat eseridir.

B) Rusya’da yapılana benzer bir çalışma Hawaii’de gerçekleştirildi. HI-SEAS isimli bu proje sayesinde Mars koşullarında yaşam taklit edilmeye çalışıldı. Mars yüzeyine benzerliğinden dolayı Hawaii’deki Mauna Loa volkanik dağı bu proje için seçildi.

C) Gitar, parmakla ya da penayla çalınan, esasen se­kiz şekline benzeyen, yanları iki tarafı oyuk üzerin­de ses perdeleri olan uzun saplı ve telli bir çalgıdır. Gitarlar genelde altı tellidir ve değişik ağaç türle­rinden yapılırlar.

D) Onun fikirlerinde ve duygularında hiçbir şey de­ğişmemiştir. Bu gidişten o da memnun değil, ne bu yaşayış tarzını, ne evlerine girip çıkan insanla­rı, o da beğenmiyor fakat ne çare ki iş çığrından çıkmış, karısına olan zaafı yüzünden yahut daha başka sebeplerden kendini bir kere bu korkunç akıntıya kaptırmıştır.

E) Senaryo, bir filme konu olacak olayın, hikâyenin, romanın sinema tekniğine göre sahnelere bölü­nerek açıklamalar ve diyaloglar tarzında hikâye edildiği yazılardır. Senaryo, sesli filmler çekilmeye başlandıktan sonra ortaya çıkan ve teknik imkân­ların sinemada her geçen gün daha fazla kullanıl­masıyla gittikçe önem kazanan bir türdür.

Hasret gözümün ışıklarını söndüren alçak misafir

Afitap sönük bir mum, ayrılık hâin bir zehir

Melek yanımda yüzünü saklar, felek yüzüme kaş çatar

Bir tek bu hüznü sen boğarsın, ipek tenin derime batsın

Bu dizelerde aşağıdaki söz sanatlarından hangisi yoktur?

A) Teşbih              

B)Tezat               

C)İstiare

D) Kinaye             

E)Teşhis

Aşağıdakilerin hangisinde bilgi yanlışı yapılmıştır?

A) Fars edebiyatından alınan bir nazım biçimi olan mesnevinin her beyti kendi içinde uyaklıdır, divan edebiyatında hikâye ve romanın işlevini görür.

B) Divan şiirine Türk şairlerin kattığı bir nazım biçimi olan tuyuğ, tek dörtlükten oluşur ve uyak düzeni maniye benzer.

C) Halk edebiyatı nazım biçimlerinden semâinin ken­dine özgü bir ezgisi vardır, hece ölçüsünün sekizli kalıbıyla veya aruz ölçüsüyle yazılabilir.

D) Övgü, yergi, din ve felsefe gibi konuların işlenebil­diği murabba, dörder dizeli bentlerden oluşur ve şarkı gibi uyaklanır.

E) Tekke edebiyatı nazım türlerinden olan devriye, pirlerin ve mürşitlerin, tarikata yeni girenlere tarika­tın adabını öğretmek amacıyla yazdıkları şiirlerdir.

Aşağıdakilerden hangisi yazılı edebiyatın özellik­lerinden biri değildir?

A) Dönem ürünleri Göktürkçe ve Uygurca ile verilmiş­tir.

B) Hem halk diline dayalı bir anlatım hem de sanatlı bir söylev dili kullanılmıştır.

C) Hem dinî hem de din dışı ürünler verilmiştir.

D) Şiirlerde nazım birimi dörtlük; ölçü, ulusal ölçümüz olan hecedir.

E) Göktürkçe yazılan eserlerde yabancı etkiler görü­lürken Uygurca eserlerde dil sadedir.

Kerem’in yalan yanlış macerası anlatılır şimdi

Aslı yok olup gitmiştir çünkü

Bu dizelerde görülen söz sanatı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Cinas              

B)Tevriye             

C)Teşbih

D) Tecahülüarif       

E) Kinaye

Aşağıdakilerden hangisi bir gazelin matla beyti olabilir?

A) Malumdur benim sühanım mahlas istemez

Fark eyler anı şehrimizin nüktedanları

B) Gittim amma ki kodun hasret ile canı bile

İstemem sensiz olan sohbet-i yâranı bile

C) Kadem kadem gece teşrifi Naili o mehin

Cihan cihan elem-i intizara değmez mi

D) Yanayım mı hasretinden geçeyim mi ülfetinden

Hele derd-i firkatinden sona bir şikâyetim var

E) Ne yanar kimse bana âteş-i dilden özge

Ne açar kimse kapım bâd-ı sabâdan gayrı

Biz Urum Abdallarıyız

Maksadımız yârdır bizim

Geçtik ziynet kabâsından

Gencinemiz erdir bizim

Bu dörtlüğün nazım türü aşağıdakilerden hangi­sidir?

A) Naat                                    

B)Nefes

C) Devriye                                 

D)Şathiye

E) Münacaat

Şölen(I) denilen av törenleri, Türkler arasında totem devrinden beri yaşamaktadır. Av törenlerine savaşa gider gibi hazırlanılırdı. Şairler, bu törenlerde avlarının kutlu ve bereketli olmasını dileyen şiirler okurlardı. Bu şiirlere koşuk(II) adı verilirdi. Ölen bir kişinin özellikle bir kahramanın ardından duyulan üzüntüyü yansıtan törenlere yuğ(III) adı verilirdi. Bu törenlerde söylenen sagularda(IV) ölenin kahramanlıkları, ölümünden duyulan acı dile getirilirdi. Bu ürünlerle birlikte günümüzdeki atasözlerinin karşılığı olan savlar da(V) 11. yüzyılda Kaşgarlı Mahmut tarafından derlenerek yazıya ge­çirilmiştir.

Bu parçada numaralanmış yerlerin hangisinde bil­gi yanlışı yapılmıştır?

A)I            B)II          C)III       D)IV       E)V

Aşağıdakilerden hangisi komedyanın özelliklerin­den biri değildir?

A) Konular günlük yaşamdan seçilir.

B) Kahramanları genelde halktan kişilerdir.

C) Anlatımda soyluluk aranmadığı için kaba sözler sahnede söylenebilir.

D) Töre komedisi ve entrika komedisi olmak üzere ikiye ayrılır.

E) Üç birlik kuralına uyulur ve manzum olarak yazılır.

Bir yetim görünce döktür dişini

Bozmağa çabala halkın işini

Günde yüz adamın vur kır başını

Bir yaralı sarmak için yeltenme

Bu dörtlük için aşağıdakilerden hangisi söylene­mez?

A) Sade, anlaşılır bir dille yazılmıştır.

B) 11’li hece ölçüsü ile yazılmıştır.

C) Yarım uyak ve ek hâlinde redif vardır.

D) Uyak düzeni “aaab” şeklindedir.

E) Epik bir şiirden alınmıştır.

Durmadan dem vurdu gençlik çağından

Kızıl çoraplardan üzüm bağından

Bu dizelerde görülen uyak çeşidi aşağıdaki dize­lerin hangisinde vardır?

A) Fikir vadisinden bir ırmak geçer

Eğilir selviler suyundan içer

B) Akar gözyaşlarım bir dem silinmez

Kapıda kul oldum adım bilinmez

C) Bir gün dedim ki istemem artık ne yer ne yar

Çıktım sürekli gurbete gezdim diyar diyar

D) Mevsimler yaş tutup güller ağlasın

Ahımla inleyen çöller ağlasın

E) Güneş yakıyor her taraf sıcak

Sıcak içimde daha bir sıcak

(I) Ulusun millî duygularına ve ülküsüne yönelen bir söylev niteliği taşır. (II) Göktürklerin tarihini anlatan yazıtlardır. (III) Bu yazıtların bir yüzü Uygur, diğer yüzü Göktürk alfabesiyle yazılmıştır. (IV) Yazıtlar Vezir Tonyukuk, Bilge Kağan ve Kültigin Kağan adına dikilmiştir. (V) Danimarkalı Türkolog Thomsen, yazıtları okumayı başarmıştır.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisin­de Orhun Yazıtları’yla ilgili bilgi yanlışı yapılmıştır?

A) I            B) II          C) III       D) IV        E) V

I.

Gene bahar oldu açıldı güller

Figana başladı gene bülbüller

Başka bir hâl olup açtı sümbüller

Aşıkların del’olduğu zamandır

II.

Köroğlu düşer mi gene şanından

Ayırır çoğunu er meydanından

Kırat köpüğünden düşman kanından

Çizme dolup şalvar ıslanmalıdır

Aşağıdakilerden hangisi, numaralanmış bu dört­lüklerin ortak özelliklerinden biri değildir?

A)Redife yer verilmesi

B)Tam kafiyenin kullanılması

C)Hece vezniyle yazılması

D)Aynı şiir geleneğine ait olması

E)Aynı nazım türüyle yazılması

İsmail Güzelsoy, ilk kitabı Seni Seziyorum’da yer alan son hikâyesinde polisiye ile postmodern edebiyatı çok iyi birleştirmiş, aynı yöntemi 2004 yılında yayımlanan ilk romanı Ruh Hastası’nda da kullanmıştı. Gerçeğin kapısını açacak sırlara, metinler arasında gezintilere, kurmacanın büyüsüne, şehvetle anlatılan hikâyelere önem veren okuyucuları hemen içine çekecek hikâ­yeler anlatan yazar, polisiyelerin macera ve heyecan uyandırıcı potansiyelinden Sincap’ta da yararlanmış.

Bu parça aşağıdaki düzyazı türlerinin hangisinden alınmış olabilir?

A) Eleştiri            

B)Makale          

C)Deneme

D) Fıkra            

E) Biyografi

Açık oturum geniş kitleleri ilgilendiren bir konunun(I) uzmanlarınca bir başkan yönetiminde, dinleyici grubu önünde sohbet havasında(II) tartışıldığı konuşmadır. Konuşmacı sayısının üç veya beş kişi(III) olarak belirlendiği bu konuşmalarda başkan önce konuyu açıklar, (IV)  konuşmacıları tanıtır, sonra da onlara sırasıyla söz verir. Tartışma boyunca, süreyi dengeli biçimde ayarlamak, tartışma kurallarının dışına çıkılmasını engellemek(V) başkanın görevlerindendir.

Bu parçada numaralanmış yerlerin hangisinde bir bilgi yanlışı yapılmıştır?

A)I            B)II          C)III       D)IV       E)V

Bir nisan yağmurunda avucunda güneşle

Umutlarımızın ömrümüzden döküldüğü yere

Bir adım bir adım derken göklere

Baktım ki gökyüzü senden ibaret

Bu dizelerde aşağıdaki söz sanatlarından hangisi görülmektedir?

A) Kapalı istiare  

B) Telmih             

C) Kinaye

D) Tezat             

E)Tevriye

Atımı istedim evin göğü gerindi

Cin gülleri bir yerden ordan geliyorum

Öyle sular dağların üstüydü isminiz

Yeşil, o solukları gibi rüzgârların

Bir bin yıl rüzgâr değirmeninizde kaldım

Tep kralları gibiydim öyle yalnızdım

Bir çağda seni bu beyazlığında tuttum

Bu dizelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Alışılmamış bağdaştırmalara yer verilmiştir.

B) Kafiyeye yer verilmemiştir.

C) Modern şiir geleneğine aittir.

D) Somut bir gerçeklik söz konusudur.

E) İmge ve çağrışımlara yer verilmiştir.

Aşağıdakilerden hangisi orta oyununun özellikle­rinden biri değildir?

A) Kavuklu, Karagöz oyunundaki Karagöz’ün karşılı­ğı, Pişekâr da Hacivat’ın karşılığıdır.

B) Orta oyunu, çevresi izleyicilerle çevrili bir alan içinde oynanan, yazılı metne dayanmayan, için­de müzik, raks ve şarkı da bulunan doğaçlama bir oyundur.

C) Orta oyunu sözlüğünde meydan veya oyun yerine “palanga” denir.

D) Orta oyunu, giriş ve bitiş olmak üzere iki bölümden oluşur.

E) Oyunun dekoru, yeni dünya denilen bezsiz bir pa­ravandan ve dükkân denilen iki katlı bir kafesten oluşur.

Aşağıdaki dizelerin hangisinde farklı bir uyak çe­şidi kullanılmıştır?

A) Geldim a dost ilinden

Koka koka gülünden

B) Birin bilir birin bilmez

Bu dünya kimseye kalmaz

C) Arı vardır uçup gezer

Teni tenden seçip gezer

D) Kuş olsam gezsem havayı

Arayıp bulsam yuvayı

E) Çiğdemin menekşen kokar

Güzeller göğsüne takar

Aşağıdakilerin hangisinde ayraç içinde verilen kavramla tanım uyuşmamaktadır?

A) Soylu bir üslupla yazılan, duygusal arınmayı sağ­layacak acıma ve korku gibi duyguları dile getiren tiyatro türüdür. (Tragedya)

B) Kişinin içini dökerken duygu ve düşüncelerini ya hiç saklamadan ya da sınırlayarak aktardığı kimisi dışa kimisi içe dönük yazılardır. ( Günlük )

C) Bir sanat ya da düşünce eserinin zayıf ve güçlü yönlerini belirten, yazarın gerçek değerini yansıt­ma amaçlı yazılan yazılardır. (Röportaj)

D) Yazarın gezip gördüğü yerlerle ilgili gözlemlerini, incelemelerini ve edindiği bilgileri bir araya getire­rek okurda, sanki yazarla beraber geziyormuş hissi yaratan yazılardır. (Gezi yazısı)

E) Çoğunlukla olağanüstü durum ve olayların kahra­manlara, belirsiz zaman ve mekâna bağlı anlatıl­dığı ürünlerdir. (Masal)

Ravza-i kûyuna her dem durmayıp eyler güzâr

Âşık olmuş galibâ ol serv-i hoş-reftâre su

(Ravza-ı kûy: cennet gibi bahçe, Dem: vakit; zaman, Güzâr: gezme, dolaşma, Hoş-reftâr: Hoş, nazlı gidişli)

Bu dizelerden aşağıdaki söz sanatlarından hangisi yoktur?

A) Açık istiare                          

B)Teşbih

C) Hüsnütalil                            

D)Tevriye

E) Kapalı istiare

Biz de hafif olsaydık bir rüzgârdan

Yer alsaydık şu bulut kervanında

Güzele ve yeniye doğru koşan

Bu sonrasız gidişin bir yanında

Bu dörtlükle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez

A) Redif kullanılmıştır.

B) I. ve III. dizeler arasında tam uyak vardır.

C) II. ve IV. dizeler arasında zengin uyak vardır.

D) 11’li hece ölçüsüyle yazılmıştır.

E) Çapraz uyak düzeniyle yazılmıştır.

Aşağıdakilerden hangisinde şiirsellik daha sınır­lıdır?

A) Çocukluğumdan söz etmek isterim sana, eğer sıkılmazsan.

Bir gün otururuz evde, ben sana hayatımı anlatırım usul usul

B) Ruhların, ruhlardan çıkarttıkları, karşılıklı acıların

Birbirlerinin etkisini arttırdıkları vakitlerde düştün aklıma

C) İnsan inandığı şeyler uğruna muhteşem hatalar da yapabilir

Kızmamalısın. Dağılmamalısın karanlıklarında ru­hunun eğer bir kardeşlik varsa aranızda.

D) Dünyanın en uzun gecesi 21 Aralık değil, beni terk ettiğin gecedir.

Beni üzdüğün, yorduğun, yıprattığın gecedir.

E) Birinin peşindeyim ben; tanımsız bıraktığım birinin. Sessizliğin doyurduğu endişeli birinin.

Düşüncelerimi zapt eden, kelimelerimi korkutan birinin.