Neden – Sonuç Cümleleri
Bu yargılar neden – sonuç ilişkisiyle birbirine bağlıdır. Cümlede neden – sonuç ilişkisiyle birbirine bağlı iki değişik yargı bulunmaktadır. Bu yargılar genellikle “için, ötürü, dolayı, çünkü, – den…” gibi sözcük ya da eklerle oluşturulur.
- Dersi unuttuğu için derse gelmemiş.
- Gürültüden uyuyamadık.
- Hiç mutlu değil çünkü mutlu olmak istemedi hiçbir zaman.
- Beni görünce çok şaşırdı.
Neden-sonuç cümlelerinde mutlaka gerçekleşmiş, bitmiş bir sonuç vardır.
ÇIKMIŞ SORU ÖRNEKLERİ
Örnek
(I) Yaşça sınıfın en küçüklerindendim. (II) Okumayı çok severdim. (III) Haftada en az bir kitap okurdum. (IV) Okuduklarım değişik türde kitaplardı. (V) Bunlar arasında en çok serüven romanlarından hoşlanırdım.
Yukarıda numaralanmış cümlelerden hangileri neden – sonuç ilişkisiyle birbirine bağlıdır?
A) I ve II
B) II ve III
C) II ve IV
D) III ve IV
E) IV ve V
(1995-ÖSS)
Çözüm
II. cümledeki “okumayı çok sevme” yargısı “Haftada en az bir kitap okuma” sonucunu doğurmuştur. Diğer cümlelerde neden – sonuç ilgisi yoktur. Burada dikkat edilmesi gereken konu, bu parçada cümleler arasında neden – sonuç ilişkisi belirten sözler kullanılmadan bir neden – sonuç ilişkisi bildirilmiştir. Bu, düşüncenin akışıyla (cümlelerin sıralanışıyla) ortaya çıkmaktadır. “Okumayı çok sevdiğim için haftada en az bir kitap okurdum.” biçiminde de ifade edilebilecek bir cümle iki bağımsız yargı olarak ortaya konmuştur.
Yanıt: B
Örnek
(I) O, işlediği konulan genellikle Osmanlı İmparatorluğumun çöküş döneminin başladığı 17. ve 18. yüzyıllardan alır. (II) Oyunları o dönemin düşünüş biçimini, törelerini karikatürize ettiğinden değerlidir. (III) Güldürme öğesine bağlı kalarak bilgili bilgisiz, erdemli erdemsiz kişiler arasındaki çelişkileri yansıtır. (IV) Kurumların, dolayısıyla da toplumun hicvine yönelir. (V) Mizah anlayışı, geleneksel mizah anlayışımıza uyduğundan, yapıtlarından halk da hoşlanır, aydınlar da.
Yukarıdaki parçada numaralanmış cümlelerin hangilerinde neden-sonuç ilişkisi vardır?
A) I. ve II.
B) I. ve III.
C) II. ve V.
D) III. ve IV
E) IV.ve V.
Çözüm
II: cümlede “oyunların değerli olmasına” “o dönemin düşünüş biçimini, törelerini karikatürize ettiğinden (dolayı)” sözü neden olarak gösterilmiştir. Yine V. cümlede “yapıtlardan hoşlanmaya” “geleneksel mizah anlayışımıza uyduğundan (dolayı)” sözü neden olarak gösterilmiştir. Diğer cümlelerde böyle bir neden-sonuç ilgisi yoktur.
Yanıt C
Örnek
(I) Köşe yazılarını dışarıda tutacak olursak günümüz edebiyatında türler arasında kesin çizgiler pek kalmadı.(II) Uzun öykü, anlatı, roman iç içe geçebiliyor. (III) Bu durum bana kolaylık sağlıyor. (IV) Kaldı ki ben yazmaya başladığımda sonunun türsel açıdan nereye varacağını kestiremiyorum çoğu zaman. (V) Deneme diye başlıyorum romanlaşıyor.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangileri, kendinden önceki cümlede belirtilenleri destekler niteliktedir?
A) I. ve III.
B) II. ve V.
C) III. ve IV.
D) III. ve V.
E) IV. ve V.
(2009-ÖSS)
Çözüm
II. cümledeki “uzun öykü, anlatı, roman iç içe geçebiliyor.” cümlesi I. cümledeki türler arasında kesin çizgilerin olmadığı düşüncesini destekliyor. V. cümledeki yargı ise yazının türünün nereye varacağını kestiremiyorum düşüncesini destekliyor.
Yanıt : B
