Açıklayıcı Anlatım
Bir sorunun ortaya konup o sorunun çözümünün yapıldığı metinlerde kullanılan anlatım türüdür.
Herhangi bir konu hakkında bilgi verilerek açıklama yapılır. Söylenmek istenen açık ve kesin şekilde dile getirilir. Açıklayıcı anlatımın kullanıldığı metinler, tanımlama, örneklendirme, benzerlik ve karşıtlıklardan yararlanılarak düzenlenir. Sözcüklerin gerçek anlamından yararlanılır. Dil, gönder-gesel işlevde kullanılır. Açıklayıcı anlatım, özetleyici ve yargı bildiren ifadelerle bitirilir.
Açıklayıcı anlatımda yazar sorunun çözümü için bilgi verirken kendi düşüncelerinden de yararlanır. Öğretici anlatımda ise öznellik yoktur, tüm anlatımda nesnellik vardır. Açıklayıcı anlatımın kullanıldığı metinlerde “niçin, nasıl, neden” soruları; öğretici anlatımın kullanıldığı metinlerde de “ne” sorusu sorularak anlatılmak istenen ortaya çıkarılabilir.
Vezin, kafiye dış kalıplardır. Bir dış kalıp olduğu gibi bir de iç kalıp vardır. Bugünkü şairlerimizi incelediğimiz zaman bulduğumuz ortak vasıflar iç kalıptır. Dış kalıp eskirse iç kalıp da öylece eskir. Diyelim ki bugünkü şiirin, genç şiirin başlıca vasfı, bazı kimselerin söyledikleri gibi yaşamak sevgisi, yaşamaktan duyulan bazdır. Gün gelir, bu konudan bezilir, yaşamaktan duyulan hazzı söylemek eskir. Öyle ise yaşamak hazzı, bugünkü şiirin iç kalıbıdır. Vezinsizliği, kafiyesizliği üzerinde de çok durmağa değmez…
(Günlerin Getirdiği’nden, Nuru İlah Ataç)
