AYT Edebiyat Denemesi – 1 (Test Çöz – Online)

Romanda yazar, gözünü Mütareke Dönemi İstanbul’una çevirmiştir. Adını dinî bir öyküden alan romanda göste­rilen tablo biraz abartılı olsa da çökmekte olan devletin başkentinde yaşanan ahlaksızlığı göstermeye hizmet etmektedir. İstanbul’un Batlılaşmayı taklit düzeyinde algılayan kibar kadınları, kendilerini işgalcilere özellikle soğuk bakışlı Captain Jackson Read’a beğendirmek için birbirleriyle yarışırlar. Bir edebiyat araştırmacısının dediği gibi yapı olarak üç farklı zihniyetin çatışması üzerine kurulan romanda Leyla, mütareke yıllarında İstanbul’da sürülen modern hayatı; Necdet, aynı çevre­de uyanmakta olan millî şuuru; Captain Jackson Read ise işgal kuvvetlerini temsil etmektedir.

Bu   parçada  sözü  edilen   roman  aşağıdakilerden hangisidir?

A) Kutsal İsyan

B) Mahşer

C) Sodom ve Gomore

D) Nur Baba

E) Üç İstanbul

Biyolojik çeşitliliğin bize sağladığı hizmette neredeyse sı­nır yoktur. Bitkiler âdeta bizim için yaşıyor. Temel olarak 12 tarımsal ürüne bel bağlamış olsak da yaklaşık 7000 bitki türünü besin olarak kullanıyoruz. Bunların bazılarının var olması tozlaşmaya bağlı. Su, toprak, hava, iklim gibi abiyo-tik bileşenlerin de bitkilerin yetişmesinde önemli rolleri var. Dünyada yaklaşık 70.000 bitki türü tıp için kullanılıyor. Çağın hastalığı kanser ile ilgili olarak önleyici bitkiler de bi­lim insanlarının merceği altında incelenmektedir.

Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A)   Sayısal verilerden yararlanılmıştır.

B)   Koşula yer verilmiştir.

C)    Deyim kullanılmıştır.

D)   Terimlere yer verilmiştir.

E)    İkilemeler vardır.

•  Romanlarında, sık sık konunun akışını keserek ders vermek, doğruyu öğretmek amacıyla bilgiler vermiştir.

•   Kimi eserlerinde, Batı'yı gereği gibi özümsemiş, çalışkan ve geleneklerine bağlı tipler ile özünden kopmuş yozlaşmış tipleri karşılaştırmıştır.

•   Felatun Bey'le Rakım Efendi, Hasan Mellah önemli yapıtlarından bazılarıdır.

Bu özellikler, aşağıdaki sanatçılardan hangisine aittir?

A)   Şemsettin Sami

B)   Namık Kemal

C)   Ahmet Mithat Efendi

D)   Recaizade Mahmut Ekrem

E)   Sami Paşazade Sezai

Dallarda oynaşır yeşil yapraklar

Ağaca taç olur rengârenk çiçek

Çimenler cömertçe her yeri kaplar

Arılar çiçeği öperler tek tek

Akarsular sanki bir şeffaf gümüş

İçinde balıklar rakseden dilber

Bu mevsimde başlayıp süren cümbüş

Suların sesiyle dopdolu her yer

Bu dizelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A)   Karşıtlıklardan yararlanılmıştır.

B)   Söz sanatlarına yer verilmiştir.

C)   Pastoral şiire özgü nitelikler taşımaktadır.

D)   11'li hece ölçüsüyle yazılmıştır.

E)    Değişik türde uyaklar vardır.

Hakkınız var, güzel değildir ihtimal

Mübalağa sanatı kadar

Varşova’da ölmesi on bin kişinin

Ve benzememesi

Bir motörlü kıtanın bir karanfile

“Yârin dudağından getirilmiş.”

Bu dizelerde Garip Akımı’nın kurucusu olan ----, şiirde simgeci ve mecazlı anlatımı savunan ve edebiyatımız­da “Akşam Şairi” olarak bilinen ----  şiir anlayışıyla alay etmektedir.

Yukarıda boş bırakılan yerlere, aşağıdakilerin han­gisinde verilenlerin getirilmesi en uygundur?

A) Orhan Veli – Ahmet Haşim’in

B) Nazım Hikmet – Yahya Kemal’in

C) Orhan Veli –  Yahya Kemal’in

D) Nazım Hikmet – Ahmet Haşim’in

E) Oktay Rifat – Necip Fazıl’ın

I.  Aşırı titiz olması, en küçük ayrıntıları dikkatle ele alma sıyla kendine özgü bir şiir evreni oluşturdu.

II.   Şiirleriyle ve düşünceleriyle döneminin en önemli sa­natçısı olarak görüldü.

III.   Aruzu Türkçeye başarıyla uyguladı.

IV.   Çocuklar için yazdığı bir kitap dışında bütün şiirlerini aruz vezniyle yazdı.

Aşağıdakilerden hangisi, bazı özellikleri verilen yazara ait eserlerden biridir?

A) Tamat                 

B) Rübab-ı Şikeste                 

C) Sefile

D) Firak-ı Irak             

E) Evrak-ı Eyyam

Bir semaiye ait üç dörtlük şu şekildedir:

I.     

Karacaoğlan der n'olayım

Kolun boynuma dolayım

Nazlı yâr, kölen olayım

Kabul eyle kul yerine

II.    

Ela gözlü nazlı dilber

Koma beni el yerine

Altın kemerin olayım

Dola beni bel yerine

III.   

Gel, kız, karşımda dursana

Şu benim hâlimi sorsana

Zülfünden bir tel versene

Koklayayım gül yerine

Bu dörtlüklerin şiirde yer alma sırası aşağıdakilerin han­gisinde doğru olarak verilmiştir?

A) II-I-III                     B) II -III -I                      C) I - III - II

D)lll-l-ll                       E) III-II-I

Cumhuriyet Dönemi Türk şiirinde saf şiir tarzının tem­silcisi olduğu gibi mistik duyuş ve söyleyişin de Necip Fazıl’dan sonraki en güçlü ismidir. Onun mistisizmi kay­nağını Doğu mitlerinden alır. Sezgici bir tutumla soyut bir dünyanın şiirini yazar; He ve Lâmelif kitaplarıyla masal, efsane, sır kavramları çerçevesinde simgeci bir şiir dili kurar. Mevlevi geleneğine bağlan şair, Türk tasavvuf kültüründen de beslenir, görünen dünyanın ötesinde görünmeyen bir dünyanın varlığını sezdirir. İbrahim, Cüneyd, Sema-ı Mevlânâ gibi şiirlerinde Türk-İslam tasavvufunun; Mısr-ı Kadim şiirinde Mısır mito­lojisinin; Mara, Nirvana ve Sidharta gibi şiirlerinde ise Budist felsefesinin izlerini taşır.

Bu parçada tanıtılan sanatçı aşağıdakilerden hangi­sidir?

A) Sezai Karakoç

B) Cahit Zarifoğlu

C) Nuri Pakdil

D) Asaf Halet Çelebi

E) Erdem Bayazıt

Yazarlar olarak ne kadar uzak durmaya çalışsak da bir in­san kalabalığının içinde yaşıyoruz ve bu kalabalığın ortak dertleri bizi de ilgilendiriyor. Çünkü içinde bulunduğumuz çevreden ayrı değiliz. Haliyle yaşadıklarımızın tadı, dilimi­ze yansıyor ve bir şekilde yazdıklarımıza siniyor. Yaşantı­mızdan süzülenler kaldırım taşlarının arasından filizlenen otlar gibi gün yüzüne çıkıyor. Picasso'nun dediği gibi "Çiz­diğimiz her nesnede bizden renkler ve gölgeler vardır."

Bu parçadan yola çıkılarak aşağıdakilerin hangisine ulaşılabilir?

A)   Gerçek bir sanatçının, yaşadığı toplumdaki sorunları açıkça tartışması gerektiğine

B)   Gerçeklerden kopan sanatçıların, topluma fayda sağ­lamayacağına

C)   Sanatçıların başarılı yapıtlar vermesinin, gerçekleri yan­sıtmasına bağlı olduğuna

D)   Hiçbir sanatçının içinden çıktığı toplumun ve yaşadığı koşulların etkisinden bağımsız olamayacağına

E)   Yazarların, bulundukları toplumsal koşullardan bağım­sızlaştıkça kendi sanatsal kimliklerini oluşturacağına

Millî Edebiyatla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A)   Türk kültürü ve tarihi, el değmemiş bir hazine olarak kabul edilmiştir.

B)   Türkçede karşılığı bulunan ve dilimize tam yerleşme­yen Arapça ve Farsça sözcükler kullanılmamıştır.

C)   "Sanat, toplum içindir." anlayışıyla hareket edilmiştir.

D)   Roman ve öyküde romantizm akımının etkileri görülür.

• Batılı anlamda ilk başarılı örnekler verilmiştir.
• Realizm ve natüralizm etkisiyle gerçekçi ve göz­lemci bir anlatım benimsenmiştir.
• Psikolojik gerçekçiliğe uygun roman yazılmıştır.
• Memleket sorunlarından  ve   sosyal   politikadan bahsedilmemiş, toplumsal konular işlenmemiştir.
• Sosyal çevre, “aile ortamı” ile sınırlıdır;  olaylar İstanbul’da geçer.
• Tasvir ve betimlemeye önem verilmiş;  yazarlar, anlatımda kişiliğini gizlemiştir.
• Teknik bakımdan güçlü romanlar yazılmıştır.
• Ağır, sanatlı, süslü bir dil kullanılmış; eksiltili ve devrik cümlelere yer verilmiştir.

Aşağıdakilerden hangisi, yukarıda roman özellikleri verilen edebiyat döneminin temsilcilerinden birine ait bir eser değildir?

A) Mâi ve Siyâh

B) Kırık Hayatlar

C) Halâs

D) Bugünün Saraylısı

E) Eylül

I.---

• Bilinçaltına önem verme
• Akıl ve mantığı dışlama
• Geleneğe karşı olma

II---

• Deney ve gözleme önem verme
• Soyaçekimi önemseme
• Kötümser olma

III. ----

• Ak-kara çatışmasına dayanma
• Duygu ve hayalleri önemseme
• Hürriyet konusunu işleme

IV-----

• Musikiye önem verme
• İmgelerden çokça yararlanma
• Anlamda kapalılığı esas alma

Aşağıda verilen akımlardan hangisi, bu tablolar­da numaralandırılmış yerlerden herhangi birine getirilemez?

A) Klasisizm

B) Sürrealizm

C) Natüralizm

D) Sembolizm

E) Romantizm

19. yüzyılda âşıkların önemli bir bölümünün Arapça-Fars-ça sözcüklere ve söz öbeklerine genişçe yer vermeleri şiir zevkinde önemli bir değişim gösterirken bütün bu olumsuzluklardan etkilenmeyen ---, kendine özgü konumunu korumuştur. Bünyesinde hem epik karakterli ozan tipini hem de duygusal yönü ön planda olan âşık tipini yansıtan özelliklere sahip oluşuyla yaşadığı dönemin en önemli âşık­ları arasında görülmektedir. O, göçebe âşıklardan olup göçebe âşıkları diğer âşıklardan ayıran bütün özelliklere sahiptir. Ömrü dağlarda, yaylalarda geçmiştir. Torosların eteklerinde, Aladağ'da, Gâvur Dağları'nda dolaşmıştır.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Karacaoğlan

B) Dadaloğlu

C) Aşık Ömer

D) Köroğlu

E) Gevheri

Bir sınıfta Ayşenur, Duygu, Burak, Sevda, Meryem ve Yusuf adlı altı öğrenci, gittikleri kütüphaneden roman almıştır. Bu kişilerin aldıkları kitaplarla ilgili olarak şun­lar bilinmektedir.

• Ayşenur, Recaizade Mahmut Ekrem’e ait bir roman almıştır.
• Duygu ile Burak aynı dönemin romanlarını tercih et­miştir.
• Duygu, Ayşenur’un aldığı romanı daha önce oku­muştur.
• Meryem’in aldığı roman ilk psikolojik roman örneğidir.
• Sevda, tercihini modernist bir romancıdan yana kul­lanmıştır.
• Yusuf’un okuduğu romanın kahramanlarından biri de Hakkı Celis’tir.

Bu bilgilere dayanılarak aşağıdakilerden hangisi kesinlikle söylenebilir?

A) Ayşenur ile Duygu’nun okuduğu yazarın birden faz­la romanı vardır.

B) Burak servetifünun dönemine ait bir roman okumuş­tur.

C) Sevda’nın okuduğu roman Halit Ziya’nın Mai ve Siyah adlı romanıdır.

D) Meryem tanzimat dönemine ait bir roman okumuş­tur.

E) Yusuf, Yakup Kadri’nin romanlarından birini tercih etmiştir.

Rüya gibi bir yazdı, Yarattın hevesinle

Her ânını, her rengini,  her şiirini hazdan

Hâlâ doludur bahçeler en tatlı sesinle

Bir gün, bir uzak hatıra özlersen o yazdan

Bu dizelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylene­mez?

A)   Redife yer verilmiştir.

B)   Satirik şiir örneğidir.

C)   Ulama vardır.

D)   Ahenkli bir söyleyişi vardır.

E)    Çapraz uyak düzeniyle oluşturulmuştur.

Şairin, eşi Fatma Hanım’ın ölüm acısıyla yazılmış her biri on altı beyitten oluşan kaside şeklindeki on manzumeden oluşan şiiridir. Şairin Fatma Hanım’ın ölümü üzerine söylediği ilk şiirdir. Şiir, edebiyatımızın en önemli mersiyelerinden (ağıtlarından) biridir. Sekiz dizelik kıtalardan oluşan eserde toplam iki yüz doksan beş kıta yer almaktadır. Şiir, nesir biçiminde yazılmış bir Mukaddime (ön söz) de içerir. Mukaddime’de şairin çeşitli görüşleri yer alır.

Bu parçada tanıtılan şiir ve sanatçısı aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?

A) Recaizade Mahmut Ekrem –  Pejmürde

B) Muallim Naci –  Ateşpare

C) Namık Kemal –  Vaveyla

D) Tevfik Fikret –  Rübab-ı Şikeste

E) Abdülhak Hamit Tarhan –  Makber

İstanbullu, aydın bir genç olan ----  1922’de edebiyat öğretmeni olarak Ulukışla yoluyla Kayseri’ye yaptığı yolculuk sırasında Anadolu ve Anadolu insanı ile ilk karşılaşmasının izlenimlerini içeren ----  şiiri, sanatı­nın dönüm noktasını oluşturur. Sonraki yıllarda Şark Vilayetleri Tetkik Heyeti ile Sivas, Erzurum, Erzincan, Gümüşhane, Trabzon, Kastamonu gibi illere yaptığı seyahatler, şairde memleket edebiyatı düşüncesinin bir ideal haline gelmesini sağlamıştır. Müdürlüğünü yaptığı Hayat mecmuasında Anadolu coğrafyasını, insanını, meselelerini halk edebiyatının biçim unsurlarıyla des­teklediği şiirleriyle ele almıştır.

Bu parçada boş bırakılan yerlere, sırasıyla aşağıdakilerin hangisinde verilenler getirilmelidir?

A) Mehmet Emin Yurdakul’un –  Cenge Giderken

B) Ziya Gökalp’in –  Kızıl Elma

C) Nazım Hikmet’in – Memleketimden İnsan Manzara­ları

D) Faruk Nafiz’in –  Han Duvarları

E) Ali Canip Yöntem’in –  Geçtiğim Yol

Elbette her şiirin kuşağının kendisine özgü bir sözlüğü olması doğaldır. Servetifünun kuşağının sözlüğünde hicran, hüsran; Fecriati kuşağının sözlüğünde ise lâl, melâl, leyâl gibi sözcükler başta gelir. Tanzimat kuşa­ğında ise ----  gibi sözcüklerin öne çıktığını söyleyebili­riz.

Bu  parçada boş bırakılan yere aşağıdaki sözcük veya kavramlardan hangisi getirilemez?

A) hürriyet

B) hayal

C) vatan

D) millet

E) kanun

Köy üstüne roman yazanların çoğu, toprak konusuna, tarım konusuna el atmayı, roman yazmak için yeterli sanıyorlar. Örneğin, bir köyün su sorununu ortaya koymak ya da bir başka köye traktör girişini anlatmak başlıca kaygıları oluyor. Okuyun bu romancılarla yapı­lan konuşmaları, hep birtakım sorunlara değinmekten, birtakım gerçekleri göstermekten söz ederler; pek rast­layamazsınız birtakım insanları anlatmak için roman yazdığını söyleyene.

Aşağıdakilerden   hangisi,   bu   parçada  eleştirilen romancılardan biri olamaz?

A) Fakir Baykurt

B) Haldun Taner

C) Talip Apaydın

D) Kemal Bilbaşar

E)  Mehmet Başaran

Yazar, bu romanda Anadolu direniş hareketlerinin ve savaşın zaferle sonuçlanmasına, sadece aydın üst kadroların değil, halkın gönlünde yaşayan Türk-İslam sentezinin bilincine ulaşmış halk önderlerinin de payı olduğu temel düşüncesiyle yaklaşır. Romandaki olayları yönlendirenler, başta İstanbullu Hoca olarak bilinen Mehmet Raşit Efendi olmak üzere Çolak Salih, Ali Emmi, Doktor Haydar Bey, Ağır Ceza Reisi’dir. Başlangıçta birbiriyle çatışma halinde olan bu kişiler­den Çolak Salih, halkın kahramanlık ruhunu; Anadolu direnişinin sembolü olan Ali Emmi, altı yüz yıllık İmparatorluk tecrübesi yaşayan halkın sağduyusunu sembolize eder. Doktor Haydar Bey ve Ağır Ceza Reisi ise Ali Emmi’nin halk arasında yaptığını aydınlar ara­sında gerçekleştirirler.

Bu parçadaki altı çizili sözcük ve sözle sırasıyla aşağıdakilerden hangisinde verilenler kastedilmiş­tir?

A) Kemal Tahir –  Yorgun Savaşçı’da

B) Tarık Buğra –  Küçük Ağa ’da

C) Yakup Kadri –  Yaban’da

D) Samim Kocagöz –  Kalpaklılar’da

E) Halide Edip –  Ateşten Gömlekte

Yazma eylemini seviyorsanız şiir dışında farklı bir türe yö­nelmek ancak dildeki tat değişikliği gibidir. Yani bazen tuz­lu çeker canınız bazen tatlı krizine tutulursunuz. Ancak ro­man yazmak benim dört beş yılımı gecesi gündüzü, rüya­sı, kâbusu ve günlük yaşamıyla elimden alarak canıma oku­duğu için her roman bitince hikâyenin şiirsel kanatları al­tına sığınmayı tercih ediyorum.

Bu parçada "hikâyenin şiirsel kanatları altına sığınmak" sözüyle yazarın kendisiyle ilgili anlatmak istediği aşağıdakilerden hangisidir?

Aşağıdakilerden hangisi bir kasidenin taç beytidir?

A)      Açdılar dîdelerin hâb-ı ademden ezhâr

Taze cân buldı cihan erdi nebatata hayât

B)      Ellerinde harekât eyleseler serv ü çenâr

Döşedi yine çemen nat-ı zümrüddün-fâmın

C)      Geldi bir kafile kondurdı yüki cümle bahar

Leşker-i ebr çemen mülkine akın saldı

D)      Koma Bakî kulum cur'a sıfat ayakda

Dest-gîr ol ana ey dâver-i alî-mikdâ

E)      Semenün sîne-i sîmînin açup bâd-ı seher

Çözdi gülşende gülün düğmelerin nâhun-ı hâr

(I) Bilim yazarı olmak, hele de bilimi herkesin anlayacağı düzeyde, popüler bir dille yazmak çok zordur. (II) Bu an­lamda popüler bilim yazarlığı dendiğinde akla ilk gelen isim hiç şüphesiz Isaac Asimov'dur. (III) Yazar, 1992 yılında öle­ne dek bilim kurgu kitaplarının yanı sıra, pek çok bilim ya­zısına imza atmıştı. (IV) Biyokimyacı olan Asimov, insanlı­ğın ilgi alanına giren hemen her şey hakkında şaşırtıcı de­recede bilgi sahibi olan çok yönlü bir kişiydi. (V) Dün, Bugün, Yarın adlı kitabında, yazarın birçok değişik alanda her­kesin rahatlıkla anlayacağı bir dille yazdığı makaleler var.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde "öznellik" söz konusu değildir?

A) I               B) II               C) III               D) IV               E) V

Hastalar ve Işıklar, Çözülme gibi ilk yapıtlarında topladığı hikâyelerde kendi seçimlerimiz dışında dayatılan sistemin birey üzerindeki etkilerini, varoşlara sıkışmış, değerlerin­den koparılmış insanın acılarını, yalnızlığını işler. Daha son­ra aile kavramı üzerinde durarak çatışmaları, parçalanma ve çözülmeyi ele alır. Çok Sesli Bir Ölüm'de çağdaş teknik­leri başarıyla kullanan yazarın şiirsel bir anlatımı vardır.

Bu parçada sözü edilen yazar aşağıdakilerden hangisidir?

A) Sevgi Soysal

B) Leyla Erbil

C) Rasim Özdenören

D) Tomris Uyar

E) Necati Tosuner