İçindekiler
BATI EDEBİYATI YAZARLARI
HOMEROS (M.Ö. IX-?):
“İlyada ve Odysseia” adlı destanları düzenlemekle ün salmıştır, ”İlyada ve Odysseia” sözlü gelenek ürünleri olarak sürüp gelen, Troya Savaşı‘nın oluşunu ve bu savaşa katılan Odysseia adlı kahramanın serüvenlerini dile getiren iki büyük manzum kahramanlık hikayesidir. İlyada, sebep-leri ve sonuçlarıyla, Akalar ve Troyalılar arasındaki on yıl süren savaşın elli bir günlük olaylarını anlatır.
SOPHOKLES (M.Ö. 495–409):
Eski Yunan edebiyatının ikinci trajedi yazarıdır. Konularını genellikle mitolojiden alır. Elektra adlı bir trajedisi vardır.
CERVANTES (1547–1616):
Hikayeler ve tiyatrolar yazdı fakat beğenilmedi. Don Kişot adlı eseriyle dünya çapında ün sahibi oldu. Bu roman ilk zirve eser sayılıyor. Eserleri: “Don Kişot, Galatea”
DANTE ALİGHİERİ (1265–1321):
Dante, büyük bir hümanist olarak Rönesans’ı hazırlayan sanatçıların başında gelir. Yeni Avrupa edebiyatı üzerinde etkisi büyüktür. Beatrice için yazdığı şiirlerini topladığı Yeni Hayat ve İlahi Komedi en önemli eserlerindendir.
JOHANN WOLFGANG GOETHE (1749–1832):
Şiir, tiyatro, roman, otobiyografi yazan olarak dünya ve Alman edebiyatının devlerindendir. Werther adlı romanıyla üne kavuştu. Şiirde yüksek bir dramatik güce sahipti. Dizele-rinde hiciv, mizah, derinlik, akıcılık, coşkunluk vardır. Doğa bilimleri üzerinde araştırmalar yapmıştır.
Eserleri:
Faust, Tasso, Genç Werher’in Istırapları, Wilhelm Maister’in Çıraklık Yılları, Gezi Yolları, Roma Mersiyeleri, Doğu-Batı Divanı…
LEV NİKOLAYEVİÇ TOLSTOY (1828–1910):
Dünya edebiyatının en büyük romancılarından biridir. J. J. Rousseau’nun eserinin hayranıydı. Bunalımlı, mutsuz ve düzensiz bir yaşamı olmuştur.
Eserleri:
Savaş ve Barış, Anna Karenina, İvan İlyiç’in Ölümü, Karanlığın Kudreti, Ölümden Sonra Dirilme, Yaşayan Ölü, Hacı Murat…
FİYODOR MİHAYİLOVİÇ DOSTOYEVSKİ (1882–1881):
Acıma ve psikoloji, eserlerinin iki temel öğesidir. Anormal zihin durumlarıyla ilgilenirken, modern psikolojinin buluşlarını, egzistansiyalist düşünürlerin görüşlerine işaret etmiştir. İnsan ruhunun derinliklerine inen, kişisel iç çatışmaları kolaylıkla yansıtan bir yazardır.
Eserleri:
Suç ve Ceza, Ecinniler, Ezilenler, İnsancıklar, Kumarbaz, Budala, Karamazov Kardeşler, Ölüler Evinden Anılar, Ev Sahibesi, Delikanlı…
MİCHEL DE MONTAİGNE (1553–1592):
Fransa’nın Rönesans devrinde yaşamış ünlü düşünür ve usta denemecisi. İnsanları, hümanist bir açıdan ele almış, incelemiş ve Avrupa’da serbest düşünüşün öncüsü olmuştur. Voltaire ve Rousseau‘yu etkilemiştir. Üç ciltlik “Denemeler” adlı, otobiyografik eseriyle tanınmıştır. “Ne biliyorum? Pek az şeyi; ama hiç olmazsa kendimi anlamaya çalışıyorum.” Onun ünlü bir sözüdür.
JEAN DE LA FONTAİNE (1621–1695):
Şair, Fransız klasik devir yazarı. Kötüyü yermek, kötüye karşı iyiyi savunmak amacıyla manzum masallar (Fabl) yazmıştır.
JEAN BAPTİSTE RACİNE (1639–1690):
Fransız klasik tiyatro yazarı. Klasik Fransız trajedisinin kurucusu sayılır.
Eserleri:
Athalie, Andromaque, Bajezet (Bayezit, Konusu: Osmanlı padişahı IV. Murat’ la kardeşi Bayezit arasında geçen bir olay), Britannicus…
PİERRE CORNEİLLE (1606-1684):
Fransız klasik trajedi ve komedi yazarı. Fransa’nın yetiştirdiği en büyük sahne şairlerinden biri sayılır.
Eserleri:
Melite (“Komedi” ilk eseri), Le Cid, Horance, Cinna, Polyeucte (Bu dört eser trajedi), (Abdulhak Hamit, onun ‘Horace’ isimli yapıtından etkilenerek Eşber‘i yazmıştır.)
JEAN BAPTİSTE MOLİERE (1606–1673):
Fransız klasik komedya yazarı. Hem yazar, hem de başrol oyuncusudur. Toplumun aksayan yönlerini eleştirmiş, hatta onlarla alay etmiştir. Bu yüzden çok düşman kazanmış, nitekim kilise onun ölümünden sonra Hıristiyan mezarlığına gömülmesine izin vermemiştir. Ahmet Vefik Paşa en önemli eserlerini Türkçeye çevirmiştir.
Eserleri:
Cimri (Kahramanı Harpagon), Kibarlık Budalası, Adamcıl, Kadınlar Okulu, Scapin’in Dolapları, Zoraki Tabip, Zor Nikâh, Tartüffe, Hastalık Hastası, Gülünç Kibarlar, Donjuan
ALPHONSE DE LA MARTİNE (1790–1869):
Fransız romantik şairi ve yazarı. Romantizmin kurucularından sayılır. Cizvit okulunda eğitim gördü: Meditastions Poetiques, ilk eseridir(Fransız romantizminin hazırlayan eser). En ünlü şiiri: Le Lac (Göl), Graziella (roman)…
VİCTOR HUGO (1802–1885):
Fransız romantik şiir, roman ve tiyatro yazarı. “Cromwel” piyesinin önsözünde romantizmin ilkelerini ortaya koymuş, dram türünün üstadı olmuştur Shakespear’den etkilenmiştir.
Eserleri:
Hernani (Dram, kahramanları, Don Carlos ve Dona Sol) Bu dramın oynanması sonucunda (1830) klasik ve romantik akım taraftarları arasında çıkan olaylara Fransa tarihinde “Hernani Savaşı” denir. Bu savaşla birlikte romantik akım, klasisizme karşı büyük bir üstünlük sağlamıştır. Ruy Blas (dram). Kral Eğleniyor (dram). Nötre Dame de Paris (Nötre Damenin Kamburu, roman, ünlü kişileri: Quasi Modo, Esmeralda…), Sefiller (Kürek mahkûmu Jean Valjean’ın başından geçen olaylar.
HONORE DE BALZAC (1799–1850):
Fransız realist. Hukuk öğrenimi görmüştür. Yazmaya dığı tüm eserlerini “İnsanlık Komedyası” adı altında topladı. Hayatı, bütün özellikleriyle vermek isleyen bir romancıdır. Realist romanın kurucusu sayılır.
Eserleri:
Goriat Baba, Vadideki Zambak, Equine Grandet, Köy Hekimi…
ALEXSANDRE DUMAS PERE (1803–1870):
Fransız romantik şair ve yazarıdır.
Eserleri:
Üç Silahşörler (roman), Monte Kristo Kontu, Giyom Teli, Korsiaklı Kardeşler, Borjiyaların Cinayeti, III. Henry ve Saray…
HENRY BEYLE STENDHAL (1783–1842):
Fransız realist yazarıdır. Emile Zola, onun için: “Natüralizm okulunun babası.”der. Psikolojik roman çığırını açmış, Fransız edebiyatını gerçekçiliğe yöneltmiş, değeri ancak öldükten sonra anlaşılmıştır.
Eserleri:
İlk romanı Armance‘dir, Kızıl ve Kara ya da Kırmızı ve Siyah ile de onun papazlığı vurgulanır. Diğer görüşe göre de Kırmızı, dürüstlük, namus, özgürlük, içtenlik. Siyah da namussuzluk, yobazlık, istibdat, alçaklıktır. (Romanın ünlü kişileri: Julien Sorel, M. Renal, Matmazel mathilde.) Parma Manastırı, Bir Turistin Hatıraları…
GUSTAVE FLAUBERT (1821–1880):
Fransız realist hikaye ve roman yazarı. Realizm okulunun kurucusu sayılır.
Eserleri:
Madame Bovary (Roman kahramanı: Emına, Flaubert bu romanı beş yılda yazabilmiş ve eser ahlaka aykırıdır diye mahkemeye verilmiş, sonunda beraat etmiştir.) Salambo, Üç Hikaye, Duygusal Eğitim….
GONCOURT KARDEŞLER:
Emond de Goncourt (1822–1896)
Julesde Goncourt (183O–187O)
Fransızların ünlü realist roman yazarları. Goncourt Kardeşler, tüm gelirlerini yeni kurulacak bir akademiye bağışladılar. Fransa’da her yıl, en güzel romana Goncourt Edebiyat Armağanı olarak beş bin frank ayrılır. Eserleri: Rene Mauperin, Genninie, Manette, Solomon…
ALPHONSE DAUDET (1840–1897):
Tiyatro, şiir, hikaye, roman dallarında eserler vermiş ünlü Fransız realist (Natüralist de denir.) yazarı. Goucourt Akademisi üyesi.
Eserleri:
Değirmenimden Mektuplar (Ünlü kişileri Azan Baba, M. Maurice, Mamette…), Lepetite Chose, Paris’te Otuz Yıl, Sapho, Jack, Taraskonlu Tartarin…
EMİLE ZOLA (1840–1902):
Doğalcılığın (deneysel roman “natüralizm”) Fransa’daki en büyük temsilcisi. İnsan davranışlarını çeşitli yönleriyle bilimsel açıdan inceler. Balzac’dan sonra çağının sorunlarıyla ilgilenen en büyük yazardır. “Dreyfus” olayında yayımladığı “İtham Ediyorum” adlı yapıtıyla çok düşman kazandı ve İngiltere’ye kaçlı.
Eserleri:
Ninon’a Hikayeler, Therese Raquin (Bu eserinde romantizmin etkisi görülür.) Rougonların Kaderi, Plassans’ın Fethi, Meyhane, Nana, Germinal, Beşerdeki İfrit, Gerçek, Emek, Dr. Pascal, Para, Değinilene Hücum…
GUY DE MAUPASSANT (1850–1893):
Fransızların natüralist (aşırı gerçekçi) hikaye ve roman yazarı. İlk eserinde Flaubert’in etkisinde kalmış (realist), daha sonra Emile Zola’yı izlemiştir.
Eserleri:
Bir Hayat, Güzel Dost, Ölüm Gibi Güçlü, üç Yüzü aşkın hikâyesi vardır.
FRANÇOİS COPPEE (1842–1905):
Fransızların parnasyen okulunun öncüsü. Şair, tiyatro ve roman yazarı.
Eserleri:
Şiir Dergisi, Taç İçin, Jakoitler, le Luthier de Creemone (Demirciler Grevi)
JOSE MARİE DE HEREDİA (1842–1905):
Fransızların parnasyen şairi. Sonetlerini otuz yılda tamamlamış ve 1893’te “Les Trophes” adlı eserinde toplamıştır. 1894 Academic François’e seçilmiştir. Şüpheci bir yazardır; az yazmış fakat parnasyen estetiği en iyi uygulayan sanatçı olmuştur.
CHARLES BAUDELAİRE (1821–1867):
Panasyenlere yaklaşmış, ruh yönüyle sembolist olan ünlü Fransız şairi.
Eserleri:
Istırap Çiçekleri (Müzik ve zengin sembolleriyle ünlü) Küçük Nesir Şiirler, Sanal Eleştirileri. Amerikalı şair Edgar Allen Poc’dan yaptığı çevirileri de ünlüdür.
PAUL MARİE VERLAİNE (1844–1896):
Fransızların sembolist şairi. Sembolistler kendisini üstad olarak kabul ederler. Lirik şiirleriyle ünlüdür.
Eserleri:
Güftesiz Şarkılar, Hikmet, Lanetlenmiş Şairler, Önceleri, Vaktiyle…
ANDRE BRETON (1895-1966):
Fransız, sürrealist şair. İlk gerçek üstücülük bildirisini (1924) yayımladı.
Eserleri:
Eriyen Balık. Çılgın Aşk, Birleşik Kaplar…
LOUİS ARAGON (1897):
Fransız sürrealist şiir ve roman yazarı.
Eserleri:
Paris Köylüsü, Bale, Çan Kuleleri, Zengin Mahalleleri, İçler Acısı, Araba Üst Katının Yolcuları, Çapkınlık, Büyük Sevinç, Tasa…
ANATOLE PRANCE (1844–1924):
Fransızların hiç bir ekole bağlı olmayan şiir, roman ve hikaye yazarı.
Eserleri:
Sylverste Bonnard’ın Cürmü (1888 Fr. Akademisi Roman Ödülü), Kırmızı Zambak (192l’de Nobel Edebiyat Ödülü) Thaik…
WiLLİAM SHAKESPEARE (1564–1616):
İngilizlerin tiyatro ve şiir dalında eserler vermiş ünlü romantik şairi ve yazarı. Dünyanın en büyük tiyatro yazarlarından biridir. Hem dram, hem komedi yazmış ve modern dramın kurucusu olmuştur. Oyunlarının hepsi beşer perde olarak düzenlenmiştir. Önce konusunu tarihten alan güldürücü oyunlarla işe başlamış, dramlarını sonradan yazmıştır.
Komedileri: Venedik Taciri, Windsorlu Şen Kadınlar, Yanlışlıklar Komedyası Kuru Gürültü, Hırçın Kız.
Dramları: Romeo ve Juliet, Hamlet (Danimarka prensi Hamlet’in başından geçenler. Otuz beş oyunu içinde en tanınmışıdır. Beş perdelik dram.), Othello, Kral Lear, Antonius ve Kleopatra, Fırtına, Bir Yaz Rüyası, Henry IV. Julius Cesar, Macbeht…
Şiir kitapları: Lucrecia’nın Kaçırılışı, Venüs’le Adonis.
DANİEL DEFOE (1660–1731):
İngiliz, romantik roman yazarıdır. Gazetecilik yapmış, şiir de yazmıştır.
Eserleri:
Robenson Crusoe (Kahramanı, Aleksandre Selkirk, Jean Fernandez Adası yakınlarında gemisi batan bir İngiliz gemicisinin başında geçenleri anlatır.) Bir Şövalyenin Anıları, Kaptan Singlenton, Veba Yılının Günlüğü
JONATHAN SWİFT (1667–1745) :
İngiliz, romantik şairi, hikaye ve romanı yazarı. Başpapaz-lığa kadar yükselmiş bir yazar.
En Önemli Eseri:
Guliver’in Gezileri (bu eserle çağının İngilteresini, devlet adamlarını ağır şekilde eleştirir. Kahramanı Lemuel Guliver, cüceler ve devlet ülkesine yapılan yolculuklar anlatılıyor.)
CHARLES DİCKENS (1812–1870):
İngilizlerin gerçekçi (realist) yazarı. Gazetecilik yapmış. Hikayeler, güldürü oyunları da yazmıştır.
Eserleri:
Oliver Twist (Bir yetimhanede doğan ve toplumun koparıp attığı bir çocuğun öyküsü. Ünlü kişileri, Deli Bumle, Korkunç Fagın…), Nicholas Hickleby (1839), Black House, David Copperfield, İki Şehrin Hikayesi (tarihi roman, 1859)…
OSCAR WİLDE (1856–1900):
İngiliz realist yazarı. Şiir, tiyatro ve roman dallarında eserler vermiştir.
Eserleri:
Mutlu Prens, Lord Arthur Savile’nin Suçu, Dorian Gray’ın Portresi (Bir bahis sonucu bir kaç günde yazmıştır. İngiliz sosyetesinin hicvi. Ünlü kişleri: Gray, Lord Henri…) Salome, Lady Windermere’nin Yelpazesi…
