GİZEMCİLİK (Mysticism, Tasavvuf), Özellikleri Nelerdir?
Mistisizm, insanın mantık ve akıl yürütme yoluyla erişemediği ilahı ve doğaüstü denilen gerçekleri derin bir sezgi ile arama yoludur. Kaynağını dinden alan mistisizme göre, insanoğlu akıl yolu ile kavrayamayacağı Tanrı’yı ancak metafizik ve sezgiyle kavrayabilir.
Gizemcilikte amaç, Tanrı ile birleşme ve Tanrı’da yaşamadır. Gizemciler bu amaca varmak için sezgi ve sevgi yöntemlerini kullanmaktadır. Gizemcilik akımına göre Tanrı’nın duyularla algılanması, akıl yolu ile kavranması mümkün değildir. Kişi, Tanrı’yı ancak ona karşı duyduğu derin sevgiyle sezebilir. Bilinmeyene, sonsuzluğa, mükemmelliğe, doğaüstü varlığa sezgi yoluyla ulaşmanın en önemli araçları tecrit olma (dış dünyadan soyutlanma) ve vecddir (Tanrı aşkıyla kendinden geçme).
Pascal, “Matematiğin çözemediğini sezgi çözer. Akıl ülkesinin sınırının bittiği yerde gönül ülkesi başlar. Akıldan gelen bilgilerin ötesinde duygudan gelen bilgiler vardır ve önemli olan da asıl bu bilgilerdir.” derken akıllı insan için kuru bir “iman”ın yetmeyeceğini vurgulamaktadır. Birtakım gizlere (sır) dayanan ve temel niteliği gizlilik olan gizemcilik, insanın, bireysel yalnızlığa dönüşü ve gerçeği kendi iç dünyasında aramasıdır. Bu anlayışa göre hiçbir şeyin kendine özgü bir varlığı yoktur; her şey tek varlıktır.
