İçindekiler
Modernizm Nedir, Özellikleri, Türk ve Dünya Edebiyatı’ndaki Önemli Temsilcileri Kimlerdir?
Aydınlanmayla birlikte özellikle batı toplumlarına hakim olan akıl ve bilim merkezli dünya görüşü “modernite” olarak adlandırılmaktadır. Akıl ve bilim merkezli modern yaşam, dünya insanlarının mutluluğunu temin etmekte yetersiz kalmış, sanayi alanındaki gelişmeler pek çok çevre sorununu gündeme getirmiş, nükleer gelişmeler insanlığı tehdit eder hale gelmiştir. Modern hayatın içinde olmak isteyen insanlar kentlere göçmüş, kalabalıklaşan kentlerde kişiler yalnızlaşmış, insanı ilişkiler zayıflamış ve mutsuz bireyler çoğalmıştır. Modernizm, bu insanları ve yaşam biçimlerini sorgulamakta ve işlemektedir.
“Gelenekçiliğe karşı yenilikçi eğilim” olarak nitelenen modernizm, XIX. yüzyılda (1884-1914) Fransa’da ortaya çıkmıştır. XX. yüzyılda gözlemlenen akıl ve bilim merkezli modernizmi, “modernizm” ve “postmodernizm” (modernizm sonrası) olarak inceleyenler vardır. Bazı görüşlere göre ise “modernizm” ve “postmodernizm” bir hareketin iki farklı açısıdır.
Modernizmin Özellikleri:
- Eserlerde bilinç akışı kullanılır, diyaloglara ve “hikaye etme“ye pek yer verilmez.
- “Bilinç akışı” tekniğinde kişilerin düşünceleri mantıksal ve zamansal bir sıra izlemez, birbiriyle bağıntısı olmayan sıçramalar yapar; anlatı kişisi, aynı zaman dilimi içinde, değişik zaman dilimlerini yaşar.
- Tarih yerine efsane tercih edilir
- Kişilerin psikolojik özellikleri ön plandadır, toplum içindeki yerleri ve değerleri pek önemsenmez.
- Geleneksel yapı ve anlatım reddedilir.
- insanın dışındaki toplumsal dünya yalın bir biçimde yansıtılmaz.
- Bireyin bunalımları ve toplumla çatışmaları aktarılır.
- insanın düşünce ve davranışlarıyla karmaşık bir varlık olduğu
- “Şey”lerin göründükleri gibi olmadıkları, yerleşik uzlaşımlara, modern toplumun vasatilik ve bayağılığına isyan ön plana çıkarılır.
- Geleneksel olanı, yeni olana tabi kılma tavrı hakimdir.
- Bireysel yalnızlık, toplumdan kaçış işlenir.
- Olayın temel alındığı anlatılarda “çağırışım“a çok yer verilir.
- Gerçekçi romanda temel olarak alınan “olay”, “karakter” ve “çevre” önemsizleştirilmiş; “simge”, “imge”, “ritim” ve “bakış açısı” gibi ögeler öne çıkarılmıştır.
- Anlatımda şiirsel ögeler yer alır.
- Alegorik (simgesel) bir anlatım görülü
Batı edebiyatında, James Joyce, Virginia Woolf, Marcel Proust, Robert Musil, Henry James, Joseph Conrad modernizm içinde yer alırlar.
