Haldun Taner Kimdir, Hayatı, Biyografisi, Eserleri, Özellikleri, Edebi Kişiliği…

Haldun Taner Kimdir, Hayatı, Biyografisi, Eserleri, Özellikleri, Edebi Kişiliği…

  • Cumhuriyet döneminin önde gelen modern tiyatro yazarlarından biridir.
  • Geleneksel tiyatro ile Batı tiyatrosunu birleş­tirerek Türkiye’de çağdaş bir tiyatro anlayışını ortaya koydu.
  • Güncel olayları konu alan eleştirel oyunlarında yakın tarihimize yö­nelik siyasi ve sosyal taşlamalar yaptı.
  • “Güleriz, ağlanacak halimize” sözüyle özetleyebileceğimiz oyun­larında bireyin ve toplumun aksayan yanlarını güldürücü bir dille ortaya koydu.
  • Oyunlarında politik hiciv ve ironik anlatım tekniğini başarıyla uy­guladı.
  • Ülkemizde kabare tiyatrosunun kuruluşuna öncülük ederek Zeki Alasya ve Metin Akpınar’la birlikte 1967’de Devekuşu Kabare Tiyatrosu‘nu kurdu.
  • İlk oyunlarında dramatik türün başarılı örneklerini verdi, 1960’tan sonra geleneksel Türk tiyatrosundan yararlanarak epik tiyatro ör­nekleri yazdı.
  • Oyundaki kişileri; sosyal durumları ve ağız özellikleriyle birlikte “Sersem Kocanın Kurnaz Karısı” oyunuyla 1972’de TDK Tiyatro Ödülü’nü aldı.
  • Edebiyatımızdaki ilk epik tiyatro örneği olan Keşanlı Ali Destanı’nı yazdı.
  • “Keşanlı Alî Destanı”nda devlet otoritesinin zayıf olduğu gece­kondu semtlerinde, otorite boşluğunu doldurmaya çalışan zor­baları, buralardaki yoksul kesimin sıkıntılarını siyasi- sosyal yön­den mizahi bir dille eleştirir. Olaylar, Keşanlı Ali, âşık olduğu Zilha ve mahallenin belalısı Çamur İhsan’ın şahsında verilir. Bertolt Brecht’in etkisiyle yazılan eserde, destan ve mitlerde görülen, in­sanların bir kahraman oluşturma eğilimini çağdaş bir tiyatro ese­rinde uygulayarak geleneksel tiyatroyu modern öğelerle sahneye aktardı. Avrupa’nın çeşitli kentlerinde sahnelenen oyun, Haldun Taner’in dünya çapında tanınmasını sağladı. Eser, Atıf Yılmaz ta­ralından 1964’te sinemaya aktarıldı.
  • “Fazilet Eczanesi”nde kapitalistleşme sürecinin toplumdaki et­kileri üzerinde durur. Mahallenin kalbi durumunda olan eczane İle onun yıkılmasından sonra İnşa edilecek banka merkez alınarak kapitalizm-antikapitalizm karşıtlığını dile getirir.
  • “Huzur Çıkmazı”nda aile içi ilişkilerini Memnun Bey, karısı Zennube ve karısının sevgilisi Doktor Hazik’in başından geçenlerden hareketle anlatır.
  • “Gözlerimi Kaparım Vazifemi Yaparım”da dürüst, kurallara uyan Vicdani İle her döneme uyan çıkarcı Efruz’un başından ge­çen olaylardan hareketle yoksulların sömürülüşü, toplumsal de­ğişmeler ve dönemin siyasi sosyal tenkitleri yapılır.
  • “Sersem Kocanın Kurnaz Karısı” Ahmet Vefik Paşa‘nın Bursa va­liliği sırasında Fasülyaciyan Efendi’nin kumpanyasında bir Moliere oyununun sahnelenmesiyle başlar. Oyun içinde oyunların sah­nelendiği eser Ahmet Vefik Paşa‘nın tiyatromuza katkısını, siyasi geçmişini, tiyatrocuların çektiği zorlukları gösteren, bir bakıma tiyatro tarihimizin özeti şeklindedir.
  • “Dışardakiler”de Yümni Bey adında yaşlı bir adamın hatıraları­nı yazmaya karar vermesi, hatıralarda adının geçtiğini duyan bir siyasetçinin eser yayımlanmadan belgeleri çaldırması ve Yümni Beyin kitabını yayımlamadan düşkünler evine yerleşmesi anla­tılır. Politikanın, çıkarcılığın tenkit edildiği eserde değerlerimizin kayboluşu okuyucuya hatırlatılmaya çalışılır.

  • “Değirmen Dönerdi”de dış dünyayla iletişim kuramayan olumlu bir tipin ruhsal ve sosyal çatışmasına yer verir.
  • “Eşeğin Gölgesi”nde Abdalya adlı hayalî bir ülkedeki para ba­balarının üstünlüğünü ortaya koyarken dolaylı yoldan, basını, adaleti, siyaseti ve diğer toplumsal kurumları eleştirir. Masalım­sı isimlerin yer aldığı eserde geleneksel anlatım kalıpları içinde güncel tenkitler yapar.
  • “Günün Adamı”nda siyasete atılması teklif edilen Profesör’ün si­yasete girerse ailesi ve çevresinin kendisine oynayacakları oyun­ları düşünerek yanındaki Doçentin de etkisiyle teklifi reddetme­sini anlatır.
  • “Lütfen Dokunmayın”da Prut Savaşı’ında Baltacı ile Katerina’nın karşılaşmasını yünümüzün farklı kişilerince Topkapı Sarayı’nda yorumlatır.

Tiyatro eserleri şunlardır:

Keşanlı Ali Destanı, Gözlerimi Kaparım Vazifemi Yaparım, Eşeğin Gölgesi, Zilli Zarife, Huzur Çıkmazı, Fazilet Eczanesi Sersem Kocanın Kurnaz Karısı, Lütfen Dokunmayın, Astronot Niyazi, Günün Adamı, Aşk u Sevda, Dev Aynası, Dışardakiler, Değirmen Dönerdi, Vatan Kurtaran Şaban, Bu Sehr-i Stanbul Kİ, Ha Bu Diyar, Dün Bugün, Yâr Bana Bir Eğlence, Ay Işığında Şamata, Hayırdır İnşallah, Haldun Taner Kabare