Haldun Taner Kimdir, Hayatı, Biyografisi, Eserleri, Özellikleri, Edebi Kişiliği…
- Cumhuriyet döneminin önde gelen modern tiyatro yazarlarından biridir.
- Geleneksel tiyatro ile Batı tiyatrosunu birleştirerek Türkiye’de çağdaş bir tiyatro anlayışını ortaya koydu.
- Güncel olayları konu alan eleştirel oyunlarında yakın tarihimize yönelik siyasi ve sosyal taşlamalar yaptı.
- “Güleriz, ağlanacak halimize” sözüyle özetleyebileceğimiz oyunlarında bireyin ve toplumun aksayan yanlarını güldürücü bir dille ortaya koydu.
- Oyunlarında politik hiciv ve ironik anlatım tekniğini başarıyla uyguladı.
- Ülkemizde kabare tiyatrosunun kuruluşuna öncülük ederek Zeki Alasya ve Metin Akpınar’la birlikte 1967’de Devekuşu Kabare Tiyatrosu‘nu kurdu.
- İlk oyunlarında dramatik türün başarılı örneklerini verdi, 1960’tan sonra geleneksel Türk tiyatrosundan yararlanarak epik tiyatro örnekleri yazdı.
- Oyundaki kişileri; sosyal durumları ve ağız özellikleriyle birlikte “Sersem Kocanın Kurnaz Karısı” oyunuyla 1972’de TDK Tiyatro Ödülü’nü aldı.
- Edebiyatımızdaki ilk epik tiyatro örneği olan Keşanlı Ali Destanı’nı yazdı.
- “Keşanlı Alî Destanı”nda devlet otoritesinin zayıf olduğu gecekondu semtlerinde, otorite boşluğunu doldurmaya çalışan zorbaları, buralardaki yoksul kesimin sıkıntılarını siyasi- sosyal yönden mizahi bir dille eleştirir. Olaylar, Keşanlı Ali, âşık olduğu Zilha ve mahallenin belalısı Çamur İhsan’ın şahsında verilir. Bertolt Brecht’in etkisiyle yazılan eserde, destan ve mitlerde görülen, insanların bir kahraman oluşturma eğilimini çağdaş bir tiyatro eserinde uygulayarak geleneksel tiyatroyu modern öğelerle sahneye aktardı. Avrupa’nın çeşitli kentlerinde sahnelenen oyun, Haldun Taner’in dünya çapında tanınmasını sağladı. Eser, Atıf Yılmaz taralından 1964’te sinemaya aktarıldı.
- “Fazilet Eczanesi”nde kapitalistleşme sürecinin toplumdaki etkileri üzerinde durur. Mahallenin kalbi durumunda olan eczane İle onun yıkılmasından sonra İnşa edilecek banka merkez alınarak kapitalizm-antikapitalizm karşıtlığını dile getirir.
- “Huzur Çıkmazı”nda aile içi ilişkilerini Memnun Bey, karısı Zennube ve karısının sevgilisi Doktor Hazik’in başından geçenlerden hareketle anlatır.
- “Gözlerimi Kaparım Vazifemi Yaparım”da dürüst, kurallara uyan Vicdani İle her döneme uyan çıkarcı Efruz’un başından geçen olaylardan hareketle yoksulların sömürülüşü, toplumsal değişmeler ve dönemin siyasi sosyal tenkitleri yapılır.
- “Sersem Kocanın Kurnaz Karısı” Ahmet Vefik Paşa‘nın Bursa valiliği sırasında Fasülyaciyan Efendi’nin kumpanyasında bir Moliere oyununun sahnelenmesiyle başlar. Oyun içinde oyunların sahnelendiği eser Ahmet Vefik Paşa‘nın tiyatromuza katkısını, siyasi geçmişini, tiyatrocuların çektiği zorlukları gösteren, bir bakıma tiyatro tarihimizin özeti şeklindedir.
- “Dışardakiler”de Yümni Bey adında yaşlı bir adamın hatıralarını yazmaya karar vermesi, hatıralarda adının geçtiğini duyan bir siyasetçinin eser yayımlanmadan belgeleri çaldırması ve Yümni Beyin kitabını yayımlamadan düşkünler evine yerleşmesi anlatılır. Politikanın, çıkarcılığın tenkit edildiği eserde değerlerimizin kayboluşu okuyucuya hatırlatılmaya çalışılır.
- “Değirmen Dönerdi”de dış dünyayla iletişim kuramayan olumlu bir tipin ruhsal ve sosyal çatışmasına yer verir.
- “Eşeğin Gölgesi”nde Abdalya adlı hayalî bir ülkedeki para babalarının üstünlüğünü ortaya koyarken dolaylı yoldan, basını, adaleti, siyaseti ve diğer toplumsal kurumları eleştirir. Masalımsı isimlerin yer aldığı eserde geleneksel anlatım kalıpları içinde güncel tenkitler yapar.
- “Günün Adamı”nda siyasete atılması teklif edilen Profesör’ün siyasete girerse ailesi ve çevresinin kendisine oynayacakları oyunları düşünerek yanındaki Doçentin de etkisiyle teklifi reddetmesini anlatır.
- “Lütfen Dokunmayın”da Prut Savaşı’ında Baltacı ile Katerina’nın karşılaşmasını yünümüzün farklı kişilerince Topkapı Sarayı’nda yorumlatır.
Tiyatro eserleri şunlardır:
Keşanlı Ali Destanı, Gözlerimi Kaparım Vazifemi Yaparım, Eşeğin Gölgesi, Zilli Zarife, Huzur Çıkmazı, Fazilet Eczanesi Sersem Kocanın Kurnaz Karısı, Lütfen Dokunmayın, Astronot Niyazi, Günün Adamı, Aşk u Sevda, Dev Aynası, Dışardakiler, Değirmen Dönerdi, Vatan Kurtaran Şaban, Bu Sehr-i Stanbul Kİ, Ha Bu Diyar, Dün Bugün, Yâr Bana Bir Eğlence, Ay Işığında Şamata, Hayırdır İnşallah, Haldun Taner Kabare
