İçindekiler
Haldun Taner Kimdir, Hayatı, Biyografisi, Eserleri, Özellikleri, Edebi Kişiliği…
- İstanbul’da doğdu. İstanbul Üniversitesi Alman Dili ve Edebiyat Bölümünü bitirdi. Almanya’da Heilderberg Üniversitesinde üç yıl ekonomi ve siyasal bilimler, Viyana’da tiyatro öğrenimi gördü. Çeşitli üniversitelerde öğretim görevliliği yaptı.
- Cumhuriyet döneminin en önemli hikâye ve oyun yazarlarındandır.
- Edebiyat yaşamına gençlik yıllarında yazdığı skeçlerle başlamış, daha sonra hikâyeye yönelmiştir.
Hikayeci yönü
- “Töhmet” adlı ilk öyküsü Yedigün dergisinde Haldun Yağcıoğlu takma ismiyle 1946’da yayınlanmıştır.
- Olayı esas alan klasik hikâyelere yönelmiş, hikâyeciliğinin ilk yıllarında meddah geleneğinden yararlanmıştır.
- Toplumcu gerçekçi tutumla bireyin iç dünyasına kapanışını birlikte anlatan bir hikayecidir.
- Batılı hayata özenmenin getirdiği uyumsuzlukları, bozulmaları, ahlaki ve sosyal çöküntüleri vurgulamıştır.
- Hikâyelerinde büyük şehirlerdeki yozlaşmış tipleri, züppeleri, mirasyedileri, ikiyüzlüleri, duyarsızlaşmış yöneticileri, modern yaşama uyum sağlamakta zorlananları, sonradan görmeleri ve onların yaşam biçimlerini yalın, mizahi ve ironik bir dille anlatmıştır.
- Bireyin günlük yaşamdaki alışkanlıklarını, tutarsızlıklarını, çelişkilerini; toplumun bozuk, düzensiz, çürük ve aksayan yanlarını hicvetmiştir.
- Gücünü gözlem, mizah ve yergiden; konularını çevresinden, günlük hayattan, anılarından alan öykülerinde fantastik bir dünya kurarak güçlü eleştiriler yapmıştır.
- Eserlerinde yalın bir dil kullanmaya özen göstermiş, kahramanları özelliklerine uygun ve kendi ağzıyla konuşturmuştur
- Öykülerinin arka planında çoğunlukla İstanbul manzaraları, İstanbul’un gecekondu yaşamı yer almıştır.
- New York Herald Tribüne Gazetesi’nin 1953’te İstanbul’da düzenlediği öykü yarışmasında “Şişhaneye Yağmur Yağıyordu” öyküsüyle Türkiye birincisi olmuş; 1956’da Varlık dergisinin yaptığı bir araştırmada yılın en beğenilen öykücüsü seçilmiş; “On İkiye Bir Var” öykü kitabıyla 1955 Sait Faik Hikâye Armağanı’nı, “Yalıda Sabah”la 1983 Sedat Simavi Vakfı Edebiyat Ödülü‘nü almıştır.
- Milliyet gazetesi Haldun Taner anısına 1987’den beri her yıl Haldun Taner Öykü Ödülü’nü düzenlemektedir.
Tiyatro yazarlığı yönü
- Cumhuriyet döneminin önde gelen modern tiyatro yazarlarından biri olmuştur.
- Geleneksel “yerli” ile Batı’nın “yenilerini birleştirerek Türkiye’de yeni, çağdaş bir tiyatro anlayışını ortaya koyan kültürlü bir yazardır.
- Güncel olayları konu alan eleştirel oyunlarında siyasi ve sosyal taşlamalar, sorgulamalar yapmıştır.
- 1967’de kurduğu Devekuşu Kabare Tiyatrosu ile ülkemizde kabare tiyatrosunun öncülüğünü yapmıştır.
- İlk oyunlarında dramatik türün başarılı örneklerini vermiş, ardından epik tiyatroya yönelmiştir.
- Hikâye ve diğer düzyazılarında kullandığı ironik anlatım tekniğini oyunlarında da uygulamıştır.
- Edebiyatımızda ki ilk epik tiyatro örneği olan Keşanlı Ali Destanı’nı yazmıştır.
- “Keşanlı Ali Destanı”nda devlet otoritesinin zayıf olduğu gecekondu semtlerinde, otorite boşluğunu doldurmaya çalışan zorbaları, buralardaki yoksul kesimin sıkıntılarını siyasi- sosyal yönden mizahi bir dille eleştirir. Olaylar, Keşanlı Ali, âşık olduğu Zilha ve mahallenin belalısı Çamur İhsan’ın şahsında verilmiştir. Avrupa’nın çeşitli kentlerinde sahnelenen oyun, Haldun Taner’in dünya çapında tanınmasını sağlamıştır. Eser, Atıf Yılmaz tarafından 1964 yılında sinemaya aktarılmıştır.
- “Dışardakiler” ve “Değirmen Dönerdi”de dış dünyayla iletişim kuramayan İki olumlu tipin ruhsal ve sosyal çatışmasını ele almıştır.
- “Fazilet Eczanesi”nde kapitalistleşme sürecinin toplumdaki etkileri üzerinde durmuştur.
- “Günün Adamı”nda bürokratlardan yararlanıp vurgun yapanların şahsında bozuk düzeni eleştirmiştir.
- “Gözlerimi Kaparım Vazifemi Yaparım’da yoksulların sömürü-lüşünü güldürü havasında verirken, “Eşeğin Gölgesi”nde hayati bir ülkedeki para babalarının üstünlüğünü ortaya koymuştur.
- “Sersem Kocanın Kurnaz Karısı’ oyunuyla 1972 TDK Tiyatro ödülü’nü kazanmıştır.
ESERLERİ
Hikaye
Yaşasın Demokrasi, Şişhane’ye Yağmur Yağıyordu, On ikiye Bir Var, Ayıcığında Çalışkur, Tuş, Konçinalar, Sancho’nun Sabah Yürüyüşü, Kızıl Saçlı Amazon, Yalıda Sabah…
Tiyatro
Keşanlı Ali Destanı, Gözlerimi Kaparım Vazifemi Yaparım, Eşeğin Gölgesi, Zilli Zarife, Huzur Çıkmazı, Fazilet Eczanesi, Sersem Kocanın Kurnaz Karısı, Lütfen Dokunmayın, Astronot Niyazi, Günün Adamı, Ask u Sevda, Dev Aynası, Dışardakiler Ve Değirmen Dönerdi, Vatan Kurtaran Şaban, Bu Şehr-i Stanbul Kİ, Ha Bu Diyar, Dün Bugün, Yâr Bana Bîr Eğlence, Ay Işığında Şamata, Hayırdır İnşallah, Haldun Taner Kabare
Söyleşi
Hak Dostum Diye Başlayalım Söze
Gezi
Düşsem Yollara Yollara, Berlin Mektupları
Portre-Anı
Ölür İse Ten Ölür Canlar Ölesi Değil
Fıkra
Devekuşuna Mektuplar, Yaz Boz Tahtası, Çok Güzelsin, Gitme Dur, Koyma Akıl Oyma Akıl, Önce İnsan Olmak
