HALK EDEBİYATI
| Anonim Halk Edebiyatı | Aşık Edebiyatı | Tasavvuf (Tekke) Edebiyatı |
| Söyleyeni belli olamayan, halkın ortak malı olan bir edebiyattır. | Aşk, doğa, yiğitlik, ölüm vb. konuları ele alan, söyleyeni belli olan bir edebiyattır. | Dini – tasavvufi konuları işleyen, tekkelerde gelişen bir edebiyattır. |
| Sözlü geleneğe dayalıdır. Halk hikayelerinde eski destanların, şiirlerde ise sagu ve koşukların etkileri açıkça görülür. | Bu edebiyatın yaratıcıları usta-çırak ilişkisiyle yetişen gezginci aşıklardır. | 13.yy’da gelişmeye başlayan Tekke edebiyatının asıl kurucusu Türkistanlı Hoca Ahmet Yesevi’dir. |
| Şiirlerde hece ölçüsü kullanılmıştır. Nazım birimi dörtlüktür. | Hece ölçüsünün genellikle 7, 8, 11’li kalıpları kullanılmıştır. Nazım birimi dörtlüktür. | Yesevilik, Babailik, Mevlevilik, Bayramilik, Bektaşilik gibi tarikatlarda gelişmiştir. |
| Daha çok yarım ve cinaslı kafiyeye yer verilmiş, redifler bolca kullanılmıştır. | Yalın bir dil kullanılmıştır. Söz sanatları çok azdır. | Allah aşkı, Allah’a ulaşmanın yolu, dünyanın faniliği, nefsin öldürülmesi, insan sevgisi, ölüm vb. konular işlenmiştir. |
| Eserlerde yalın bir dil kullanılmıştır. | Şiirlerin son dörtlüğünde şairin adı (mahlas) geçer. | Nazım birimi dörtlüktür. En çok yarım uyak kullanılmıştır. Hem hece hem aruz kullanılmıştır. |
| Aşk, doğa, özlem, yiğitlik vb. konular işlenmiştir. | Şiirler saz eşliğinde söylenir. Doğaçlama yoluyla oluşturulur. | Dil, yalın olmakla birlikte Arapça ve Farsça’dan alınan tasavvuf terimlerine yer verilmiştir. |
| Türkü, mani, ninni, bilmece, tekerleme gibi manzum türlerde; masal, atasözü, fıkra, halk hikayeleri gibi mensur türlerde eserler söylenmiştir. | Divan şiirinden etkilenen bazı şairler aruzla da şiirler yazmıştır. (Yunus Emre, Aşık Ömer, Gevheri, Dertli, Seyrani…) | Söz sanatları yok denecek kadar azdır. Şiirlerin çoğu ezgili (besteli)dir. |
| Koşma, semai, varsağı, destan başlıca nazım biçimidir. | İlahi, nefes, nutuk, deme, şathiye, devriye başlıca nazım türleridir. | |
| Cönk: Aşık edebiyatı şairlerinin şiirlerinin toplandığı defterlere denir. Bu defterler, şiir antolojisi niteliği taşır. | Ahmet Yesevi, Gülşehri, Sultan Velet, Yunus Emre, Hacı Bayram Veli, Mevlana, Pir Sultan Abdal, Eşrefoğlu Rumî, Aziz Mahmut Hüdai, Kaygusuz Abdal, Hacı Bektaşi Veli… | |
| Karacaoğlan, Köroğlu, Aşık Ömer, Gevheri, Dadaloğlu, Kayıkçı Kul Mustafa, Dertli, Bayburtlu Zihni, Erzurumlu Emrah, Seyrani, Noksani, Ruhsati, Aşık Veysel, Aşık Mahsuni Şerif… |
