İçindekiler
Köken Bakımından Dünya Dilleri
Köken bakımından birbirine benzer diller, aynı kaynaktan çıkmış akraba dillerdir yani dil aileleridir. Dünya dilleri bu şekilde çeşitli dil ailelerine ayrılır. Bir dil ailesi tarihin bilinmeyen devirlerinde bir ana dilden çıkan dillerin oluşturduğu topluluktur. Bu diller arasındaki benzerlikler böyle bir varsayımı kuvvetlendirmektedir. Bir “ana dirin yazılı belgeleri olmadığı halde birçok özelliklerini kendisinden türemiş bulunan ailedeki dilleri karşılaştırarak tesbit etmek mümkün olabilmektedir.
Dil akrabalığı, dillerin ses dizgesi, biçim, yapı, söz dizimi bakımından kesinliği ortaya çıkan ilişkileri, yakınlıkları sonucunda beliren bağlılıklardır. Dil akrabalığını ortaya koyan ilişkiler arasında, özellikle biçim ve yapı yakınlıkları önemlidir. Ayrıca, söz hazinesi arasındaki benzerlikler de değerlidir; etimolojileri, tarihsel gelişmeleri aydınlık olan öğeler, akrabalık için sağlam dayanaklar, tanıklar durumundadır.
DÜNYADAKİ BAŞLICA DİL AİLELERİ VE DİLLER
1) Hint-Avrupa Dilleri Ailesi
Dünya’nın en büyük dil ailesidir. Yüzlerce dil ve lehçe içerir. Dünyada 2,5 milyarı aşkın kişinin ana dili Hint-Avrupa dil ailesine ait bir dildir. Avrupa’nın en büyük dilleri, Güney ve Batı Asya dilleri, Kuzey ve Güney Amerika ve Okyanusya’da en çok konuşulan diller Hint-Avrupa dilleridir. Günümüzde dünyada en çok konuşulan 20 dilden 12’si Hint-Avrupa dil grubuna aittir. Bunlar İngilizce, İspanyolca, Hintçe, Portekizce, Bengalce, Rusça, Almanca, Fransızca, Marati, İtalyanca, Pencapça ve Urducadır.
a) Asya Kolu
Hint-İran Dilleri: İran (Farsça), Afgan, Pakistan, Hindistan (Hintçe), Sri Lanka, Nepal dilleri.
b) Avrupa Kolu
- Germen (Cermen) Dilleri: Almanca, İngilizce, Flemenkçe (Hollanda’da ve Belçika’nın bir kısmında kullanılan dil).
- Romen Dilleri: Latince, Fransızca, İspanyolca, Portekizce, İtalyanca.
- İslav Dilleri: Rusça, Sırpça, Lehçe (Lehistan bölgesinde kullanılan dil).
2) Hami-Sami Dilleri Ailesi
Orta Doğu ve Kuzey Afrika’ya yayılmış çeşitli topluluklarca konuşulan yaklaşık 250 dilden oluşur. Hami ve Sami alt grupları olmak üzere ikiye ayrılır. Bu ailenin yaşayan en önemli dilleri Arapça ve İbranicedir.
a) Hami Kolu: Eski Mısır dili, Kuşi dili, Libya-Berber dili, Çad dili.
b) Sami Kolu: Arapça, İbranice (Kenanca), Habeşçe, Akatça.
3) Bantu Dilleri Ailesi
Bantu Dilleri Orta ve Güney Afrika’da yaşayan kabilelerin konuştukları 400’den fazla dilin bütününe verilen addır. Lingalaca, Lubaca, Kongoca, Swahili (Sva-hili), Pölce, Susuca, Gurca, Akanca Bantu dilleri grubundandır.
4) Çin Dilleri Ailesi
Çin ve Tibet-Burma dilleri gruplarında yer alan 300 Doğu Asya dilinden oluşur. Çince, Tibetçe, Dzongka, Birmanca, Vietnamca ve Kmerce bu dil ailesi içinde yer alır.
5) Ural-Altay Dilleri Ailesi
Ural Altay Dil Ailesi, eskiden birtakım dilbilimcilerinin varlığını savunduğu fakat üzerinde genel olarak anlaşmaya varılmamış olan kuramsal bir dil öbeğidir. Günümüzde Altay dilleri ve Ural dilleri olarak ele alınan bu dil ailelerine, eskiden aralarında var olduğu düşünülen dilbilimsel genetikten dolayı “Ural-Altay” dil ailesi denmekteydi. Günümüzde çoğu dilbilimci Ural ve Altay ailelerindeki benzerlikleri “tarihsel orijin” veya “yakınsama” ile sonuçlanmış karşılıklı etkileşim ile açıklamaktadır.
a) Ural Kolu: Macarca, Fince, Samoyedce.
b) Altay Kolu: Türkçe, Moğolca, Mançuca ve Tunguzca.
Ural-Altay Dillerinin Özellikleri
- Ünlü uyumu vardır.
- Sondan eklemeli yapıya sahiptir.
- Sözcüklerde dil bilgisi bakımından erkek ve dişi tür ayrımı yoktur.
- Bazı ekler, çekim eki olmalarına rağmen yapım eki olarak da kullanılır.
- Ses, yapı ve söz dizimi bakımından benzerlikler bulunur.
- Türkçede ve Macarcada durum ekleri, çoğul ve iyelik eklerinden sonra gelir.
