Milli Edebiyatı Dönemi Ortaya Çıkan Fikir Akımları, Nedenleri, Amaçları, Temel Düşünceleri, Temsilcileri ve Yayın Organları
|
OSMANLICILIK ORTAYA ÇIKIŞ NEDENİ: 1. Osmanlı’nın askeri ve teknik açıdan Batılı devletlerin gerisinde kalması 2. Batı medeniyetinde ortaya çıkan “standart vatandaş” tanımlaması 3. Rusya’nın Panslavizm politikasıyla Hristiyan Osmanlı halklarını kışkırtması AMACI: 1. Osmanlı’nın çöküşünü engellemek 2. “Osmanlı vatandaşlığı” paydasında birlik sağlamak TEMEL DÜŞÜNCELERİ: 1. Dili, dini, ırkı ne olursa olsun Osmanlı sınırları içinde yaşayan herkes eşittir. 2. Osmanlı’nın yükseliş devrindeki ihtişamlı günleri örnek alınmalıdır. 3. Yönetimde meşveret ve meşrutiyet esas alınmalıdır. TEMSİLCİLERİ – YAYIN ORGANLARI: Tanzimat yazarları Jön Türkler Yeni Osmanlılar Cemiyeti Tercüman-ı Ahval gazetesi Tasvir-i Efkâr gazetesi Hürriyet gazetesi Muhbir gazetesi
|
|
İSLAMCILIK ORTAYA ÇIKIŞ NEDENİ: 1. Hristiyan Osmanlı vatandaşlarının milliyetçilik akımın etkisiyle imparatorluktan ayrılmaları 2. Osmanlı’da çoğunluğu oluşturan farklı milletlere mensup Müslümanları bir arada tutma isteği 3. Osmanlı sınırları dışında kalan Müslüman milletleri Batı emperyalizmine karşı koruma, hilafet makamının etkisiyle Batı’ya karşı bir güç hâline getirme isteği AMACI: 1. Osmanlı’nın çöküşünü engellemek 2. İslam kardeşliği etrafında güçlü bir siyasî birlik oluşturmak 3. Toplumdaki sosyal ve ahlaki çözülmeyi durdurmak 4. Müslümanların güncel sorunlarına İslamî çözümler bulmak TEMEL DÜŞÜNCELERİ: 1. Osmanlı’nın Müslüman milletleri arasında siyasî birlik sağlanmalıdır. 2. Osmanlı sınırları dışında kalan Müslümanlara hilafetin nüfuzuyla ulaşılmalıdır. 3. Toplumdaki İslam anlayışı ve gelenekler, İslamî kaynaklar doğrultusunda ıslah edilmeli; Hz. Peygamber ve dört halife zamanındaki sahih İslam anlayışına dönülmelidir. TEMSİLCİLERİ – YAYIN ORGANLARI: Cemalettin Afgani Muhammed Abduh Sait Halim Paşa M. Akif ERSOY Eşref Edip Sırat-ı Mustakim dergisi
|
|
TÜRKÇÜLÜK ORTAYA ÇIKIŞ NEDENİ: 1. Arnavut ve Arap Müslümanların milliyetçilik akımın etkisiyle kapıldıkları ayrılıkçı tutum sonucunda İslamcılık fikrinin zayıflaması 2. İmparatorluğun aslî unsuru olan Türklerin de milliyetçilik akımının etkisine girmeleri 3. Avrupa’dan dünyaya yayılan ulus devlet modeline geçme isteği AMACI: 1. Osmanlı’nın çöküşünü engellemek 2. Türk kimliğine dayalı olarak Osmanlı Devleti’ni güçlendirmek 3. “İşte, fikirde, dilde birlik” sloganıyla Osmanlı sınırları dışındaki Türkler aynı çatı altında toplayarak Batı karşısında etkili bir siyasî güç oluşturma TEMEL DÜŞÜNCELERİ: 1. Türk milleti devletin aslî unsuru kabul edilmeli, Türk kimliği ortak payda olmalıdır. 2. Türk birliği sağlanmalıdır. 3. İslam öncesindeki Türk tarih ve kültürü araştırılarak aydınlatılmalı; tarih birliği sağlanmalıdır. 4. Türkçe yabancı dillerin etkisinden kurtarılmalıdır. TEMSİLCİLERİ – YAYIN ORGANLARI: Yusuf AKÇURA Fuat KÖPRÜLÜ Ali Canip YÖNTEM Ömer Seyfettin Genç Kalemler dergisi Türk Yurdu dergisi Halka Doğru dergisi Türk Sözü dergisi
|
|
BATICILIK ORTAYA ÇIKIŞ NEDENİ: 1. Batılı devletlerin bilim, sanayi, şehirleşme ve sanat alanlarında güçlenerek dünyanın hâkim gücü hâline gelmeleri AMACI: 1. Osmanlı’nın çöküşünü engellemek 2. Batılı normları ülkede hâkim kılma 3. Batılı devletlerin refah seviyesine ulaşma TEMEL DÜŞÜNCELERİ: 1. Batı her alanda örnek alınmalıdır. 2. Batı’nın seviyesine ulaşabilmek için Batı’daki bilim ve teknik mirası yanında Batılı değerler ve Batılı hayat tarzı da benimsenmelidir. 3. Doğulu değer yargıları ve gelenekler terk edilmelidir TEMSİLCİLERİ – YAYIN ORGANLARI: Abdullah Cevdet Tevfik Fikret Celal Nuri İLERİ İçtihad dergisi
|
