Türk Edebiyatında İlkler, Maddeler Halinde Türk Edebiyatındaki İlk Eserler ve Yazarları

TÜRK EDEBİYATINDA İLKLER

Alfabe: Göktürk Alfabesi

Yazar: Yollug Tigin

Şair: Aprın Çur Tigin

Türk adının geçtiği metin: Orhun Abideleri

En uzun Türk destanı: Kırgızların Manas Destanı

Siyasetname: Kutadgu Bilig

Mesnevi türünde yazılmış eser: Kutadgu Bilig

Sözlük: Kaşgarlı Mahmut’un “Divanü Lügati’t-Türk” adlı eseri

Divan sahibi sanatçı: Yunus Emre

Divan şairi: Hoca Dehhani

Çocuklar üzerine yazılmış eserler: Nabi‘nin “Hayriye” ve Sümbülzade Vehbi’nin “Lütfiye” adlı eserleri

Sebk-i Hindi tarzının temsilcisi: Naili

Tezkire: Ali Şir Nevai‘nin “Mecalis’ün Nefais” adlı eseri

Bibliyografya: Katip Çelebi’nin “Keşfi)’z-Zünun” adlı eseri

Hamse sahibi şair: Ali Şir Nevai

Süslü nesrin temsilcisi: Sinan Paşa

Matbaada basılan kitap: Vâni Efendi’nin Vankulu Lügati

Resmî gazete: 1831 ‘de çıkarılmaya başlanan Takvim-i Vekayi

Yarı resmî gazete: Ceride-i Havadis

Özel gazete: 1860’da çıkarılmaya başlayan Tercüman-ı Ahval

Noktalama işaretlerini kullanan sanatçı: İbra­him Şinasi

Çeviri roman: Yusuf Kamil Paşa‘nın, Faransız ya­zar Fenelon’dan çevirdiği “Telemak” adlı eser

Öykü denemesi: Emin Nihat’ın “Müsamerat-name” adlı eseri.

Yerli roman: Şemsettin Sami‘nin “Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat” adlı eseri

Fabl çevirisi yapan sanatçı: Şinasi

Makale: Şinasi‘nin “Tercüman-ı Ahval Mukaddi­mesi” adlı yazısı

Tiyatro: Şinasi‘nin “Şair Evlenmesi” adlı eseri

Atasözleri kitabı: Şinasi‘nin “Durub-ı Emsal-i Os­maniye” adlı eseri

Edebî roman: Namık Kemal‘in “İntibah” adlı eseri

Tarihî roman: Namık Kemal‘in “Cezmi” adlı eseri

Mizah dergisi: Teodor Kasap ve Namık Kemal‘in birlikte çıkardığı “Diyojen” adlı dergi

Sahnelenen tiyatro eseri: Namık Kemal‘in “Vatan yahut Silistre” adlı eseri

Batılı anlamda eleştiri: “Namık Kemal‘in “Tahrib-i Harabat” adlı eseri

Kadın romancı: Fatma Aliye

Antoloji: Ziya Paşa‘nın “Harabat” adlı eseri

Edebî tartışma: Ziya Paşa ile Namık Kemal ara­sında olmuştur.

Müslüman kadın oyuncu: Afife Jale

Adaptasyon (uyarlama) oyun yazarı: Ahmet Vefik Paşa

Pastoral şiir: Abdülhak Hamit Tarhan‘ın “Sahra” adlı şiiri

Kafiyesiz şiir: Abdülhak Hamit Tarhan‘ın “Vali­dem” adlı şiiri

Edebî öykü: Ahmet Mithat Efendi‘nin “Letaif-i Rivâyât” adlı eseri

Tarih ve coğrafya ansiklopedisi: Kamus’ul Alam

Köy şiiri: Muallim Naci‘nin “Köylü Kızların Şarkısı” adlı şiiri

Psikolojik roman denemesi: Nabizade Nazım‘ın “Zehra” adlı eseri

Köy romanı: Nabizade Nazım‘ın “Karabibik” adlı eseri

Gerçekçi öykü: Samipaşazade Sezai’nin “Küçük Şeyler” adlı eseri

Realist roman: Recaizade Mahmut Ekrem‘in “Ara­ba Sevdası” adlı eseri

Aruz ölçüsüyle yazılan tiyatro: Abdülhak Hamit Tarhan‘ın “Eşber” adlı eseri

Hece ölçüsüyle yazılan tiyatro: Abdülhak Hamit Tarhan’ın “Nesteren” adlı eseri

Edebî topluluk: Serveti-i Fünun

Batılı anlamda roman: Halit Ziya Uşaklıgıl’in “Mai ve Siyah” adlı eseri

Mensur şiir yazan şair: Halit Ziya Uşaklıgil

Psikolojik roman: Mehmet Rauf‘un “Eylül” adlı eseri

Anjanbmanı (anlamın dizede bitmemesi ve di­ğer dizelerde devam etmesi) kullanan sanatçı:Tevfik Fikret

Serbest müstezadı aruzla deneyen şair: Tevfik Fikret

Çocuklar için yazılmış şiir kitabı: Tevfik Fikret‘in “Şermin” adlı eseri

Edebî bildiri ile yayın hayatına giren edebiyat topluluğu: Fecr-i Ati

Batılı anlamda edebiyat tarihçisi: Fuat Köprülü

Fıkra yazarı: Ahmet Rasim

Dilde sadeleşmeyi savunan yayın organı: Genç Kalemler dergisi

Sosyolog: Ziya Gökalp

Serbest vezni kullanan sanatçı: Nazım Hikmet

Yazıya geçirilen masallar: Billur Köşk Masalları

En uzun süreli edebiyat dergisi:  1933 yılında çıkmaya başlayan Varlık Dergisi

İç monolog tarzı yazılmış roman: Adalet Ağaoğlu‘nun “Bir Düğün Gecesi” adlı eseri

Post modern roman: Oğuz Atay‘ın “Tutunamayanlar” adlı eseri

Yerli   çizgi   roman:   Türk  Kahramanı   Köroğlu (1953).

Çocuklar için çizgi roman: Kara Maske (1943).

Hikâyelerinde gerçek anlamda Anadolu’yu iş­leyen sanatçı: Refik Halit Karay

Çocuk romanı: Mahmut Yesari’nin “Bağrı Yanık Ömer” adlı eseri

Çocuk dergisi: Mümeyyiz (1869-1870)

Kabare tiyatrosu: Haldun Taner‘in “Devekuşu Ka­bare Tiyatrosu” (1962)

Kadın opera sanatçısı: Semiha Berksoy